Σε μια από τις πλέον κρίσιμες περιόδους για την πολιτική, οικονομική και κοινωνική προοπτική της Ελλάδας, η ανώτατη παιδεία, ένα από τα τελευταία «αναχώματα» ανάτασης και ελπίδας του λαού μας απειλείται με κατεδάφιση από το αναχρονιστικό σχέδιο νόμου του «υπουργείου Παιδείας, Ερευνας και Θρησκευμάτων» για την οργάνωση και λειτουργία της ανώτατης εκπαίδευσης και μάλιστα με τον πλέον κυνικό τρόπο.
Τα δύο πανεπιστημιακά ιδρύματα της Κρήτης διαθέτουν το προτέρημα να έχουν θέσει την αριστεία και την εξωστρέφεια στον ίδιο τον πυρήνα της σύστασής τους. Κατόρθωσαν να προσελκύσουν καταξιωμένους επιστήμονες και να τους διαθέσουν υψηλού επιπέδου υποδομές και αποδοτικό περιβάλλον λειτουργίας, ώστε σήμερα να διακρίνονται διεθνώς για τα εκπαιδευτικά και ερευνητικά τους επιτεύγματα.
Το δοκιμασμένο μοντέλο λειτουργίας των πανεπιστημίων κατά τα τελευταία χρόνια και τα ελπιδοφόρα ερευνητικά και εκπαιδευτικά του αποτελέσματα επέλεξε να αμφισβητήσει ευθέως και στον πυρήνα τους ο κ. Γαβρόγλου, υπουργός Παιδείας, Ερευνας και Θρησκευμάτων με προφανή σκοπό του να τα ανατρέψει δραματικά. Προς όφελος ποιων; Των λίγων ή των πολλών;
Είναι σαφές ότι το παρόν σχέδιο νόμου δεν εξυπηρετεί ακαδημαϊκούς στόχους, ούτε εκσυγχρονίζει το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας των πανεπιστημίων. Αντιθέτως, επαναφέρει τους «κομματικούς στρατούς» στα πανεπιστήμια, εφαρμόζει αναχρονιστικές και πρωτόγνωρες πρακτικές στην εκλογή, στη συγκρότηση και στην εν γένει διοικητική λειτουργία των πανεπιστημίων, καταπιέζει ακόμα περισσότερο το αυτοδιοίκητο, εμποδίζει την εξωστρέφεια, υποβαθμίζει την αξιολόγηση.
Και για του λόγου το ασφαλές, δεν έχει κανείς παρά να εστιάσει στα πλέον εξόφθαλμα σημεία της οπισθοδρομικής απειλής για την εθνική παιδεία:
• Ασυλο, χωρίς εγγυήσεις δημοκρατικής προόδου, αλλά ως έκφραση ασυδοσίας και ανομίας στα πανεπιστήμια. Καλείται το «ρωμαλέο φοιτητικό κίνημα» να επαναλάβει πρακτικές του αδιέξοδου και παρακμιακού παρελθόντος.
• Πρωτόγνωρες πρακτικές στην εκλογή και σύνθεση των διοικητικών οργάνων. Υποβάθμιση της διοίκησης των πανεπιστημίων σε συνδιοίκηση από κονκλάβια. Διαχωρισμός της εκλογής πρύτανη – αντιπρυτάνεων, υποβάθμιση του ρόλου του πρύτανη σε διακοσμητικό, συνδιοίκηση με συνδικαλιστές – πρυτανικό με συμμετοχή συνδικαλιστών, κοσμητείες σε ορισμένες περιπτώσεις όπου οι καθηγητές είναι μειοψηφία.
• Περιορισμός του αυτοδιοίκητου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα υπερ-ρύθμισης αυτό των μεταπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών.
• Υποβάθμιση της αξιολόγησης και της ανεξάρτητης ΑΔΙΠ. Ο υπουργός μπορεί πλέον να προχωράει στη δημιουργία –συγχώνευση– κατάργηση πανεπιστημίων και σχολών ακόμα και χωρίς τη γνώμη της ΑΔΙΠ. Τρανταχτό το παράδειγμα του υπό σύσταση πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, όπου δύο ΤΕΙ συγχωνεύονται σε πανεπιστήμιο, χωρίς αξιολόγηση από την ανεξάρτητη αρχή, αλλά μέσω μιας ad-hoc επιτροπής η οποία συμπεριλαμβάνει και τους προέδρους των δύο ΤΕΙ.
Και όταν τα παραπάνω αποτελούν την οπισθοδρομική ουσία της πολιτικής της ηγεσίας του υπουργείου, πώς είναι δυνατό να εκπλαγεί κάποιος και από τον εμπαιγμό της Συνόδου των Πρυτάνεων; Ο υπουργός δεν έκανε αποδεκτή καμία από τις προτάσεις της Συνόδου για τα σημαντικά ζητήματα του νομοσχεδίου, παρά τις δημόσιες διαβεβαιώσεις του στον Τύπο για το αντίθετο. Τα διαδοχικά σχέδια διαρκώς απέκλιναν –αντί να συγκλίνουν– με τις διαμορφωμένες θέσεις των πρυτάνεων, με αδιέξοδο αποκορύφωμα το ακραίο σχέδιο νόμου το οποίο κατατέθηκε στη Βουλή.
Είναι πλέον ξεκάθαρο ότι το νομοσχέδιο αυτό δεν εξυπηρετεί ακαδημαϊκές, αλλά μικροκομματικές επιδιώξεις. Δεν επιζητεί την κοινωνική πρόοδο, αλλά το βόλεμα της μειοψηφίας της παρακμής. Το μαρτυρούν η ανερμάτιστη και χωρίς αξιολόγηση επερχόμενη πανεπιστημιοποίηση τμημάτων ή και ολόκληρων ΤΕΙ και η συμμετοχή συνδικαλιστών σε καθαρά εκτελεστικά όργανα διοίκησης.
Το Πανεπιστήμιο και το Πολυτεχνείο της Κρήτης διακρίθηκαν διεθνώς μέσα από πολύχρονους και έντονους εκπαιδευτικούς, ερευνητικούς και κοινωνικούς αγώνες, οι οποίοι διέθεταν στην αιχμή τους την αριστεία και την εξωστρέφεια. Αποτελεί λοιπόν αναπόφευκτη και αταλάντευτη επιλογή των δύο πανεπιστημίων της Κρήτης να υπερασπιστούν χωρίς συμβιβασμούς το στρατηγικό μέλλον της αριστείας και της εξωστρέφειας, ζωτικά κύτταρα της ίδιας της προοπτικής τους.
*Ο κ. Βασίλης Διγαλάκης είναι πρύτανης του Πολυτεχνείου Κρήτης και ο κ. Οδυσσέας – Ιωάννης Ζώρας είναι πρύτανης του Πανεπιστημίου Κρήτης.