Aκόμα και για τους βετεράνους κριτικούς του χώρου, το να γράφεις για τη δουλειά της Ρέι Καβακούμπο δεν παύει ποτέ να αποτελεί ένα είδος πρόκλησης. Από το 1969, χρονιά που η πρωτοπόρος Γιαπωνέζα παρουσίασε για πρώτη φορά ρούχα για τον οίκο Comme des Garcons –σαν τα αγόρια, ελληνιστί–, ο «μικρόκοσμος» της διεθνούς μόδας παρακολουθεί, ενθουσιάζεται, εμπνέεται και αναρωτιέται πολλές φορές για τον ενδυματολογικό «γρίφο» και την ιδιόρρυθμη δημιουργό του.
Μόδα και «αντιμόδα», αλλά και μια αίσθηση «παραμορφωμένης» ομορφιάς είναι μερικές από τις σκέψεις που έρχονται στο μυαλό όταν μιλάει κανείς για την Καβακούμπο, μια γυναίκα που δημιουργεί τους δικούς της κώδικες και κανόνες, τους οποίους στη συνέχεια σπάει για να ξαναχτίσει και πάλι από την αρχή. Το συναρπαστικό έργο της 74χρονης σχεδιάστριας ξεδιπλώνεται μέχρι και τις 4 Σεπτεμβρίου στις αίθουσες του Costume Institute στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης μέσα από τη θεματική ρετροσπεκτίβα «Rei Kawakubo/Comme des Garcons: Art of the In-Between» (η τέχνη του ενδιάμεσου).
Στην περίπτωση της Καβακούμπο, το «ενδιάμεσο» καλύπτει μια γκάμα που περιλαμβάνει την προσωπικότητα και τη δουλειά της, ενώ πρωταγωνιστικό ρόλο έχουν έννοιες όπως «χώρος» και «κενό». Η έκθεση βασίζεται σε 140 κομμάτια που προέρχονται από γυναικείες συλλογές, κολεξιόν που καλύπτουν χρονολογικά μια περίοδο που ξεκινά από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 και φτάνει μέχρι και την τελευταία κολεξιόν που παρουσίασε πρόσφατα ο γιαπωνέζικος οίκος.
«Η Ρέι φέρνει μαζί αντίθετους τύπους ενδύματος, όπως θηλυκό-αντρικό, Ανατολή-Δύση», σημειώνει ο Βρετανός επιμελητής της έκθεσης και διευθυντής του Costume Institute, Αντριου Μπόλτον. «Η ίδια παραμένει ένα αίνιγμα, ενώ αρνείται πεισματικά να δώσει έναν ορισμό στη δουλειά της. Είναι κατά κάποιο τρόπο ένας μάστερ του ζεν. Κάθε σεζόν, η Ρέι επανεφευρίσκει τον εαυτό της και επανεφευρίσκει τη μόδα».
Δίπολα
Αν και ιδιαίτερα πολυχρησιμοποιημένος, ο όρος «αβάντ-γκαρντ» ταιριάζει στην περίπτωση της Καβακούμπο, ενώ τη σημασία της διαδρομής αλλά και της επίδρασης της σχεδιάστριας δείχνει το γεγονός ότι η έκθεση είναι μόλις η δεύτερη που οργανώνει το αμερικανικό μουσείο για εν ζωή σχεδιαστή μόδας – η πρώτη, το 1983, ήταν ένα αφιέρωμα στον μεγάλο Ιβ Σεν Λοράν.
Στην περιοχή του Upper East Side, ο Μπόλτον βασίζει τη δομή της παρουσίασης σε μια σειρά από θεματικά «δίπολα» και διχοτομίες που ορίζουν τις ιδέες και τις συλλογές, ανάμεσά τους «Ντιζάιν/Οχι ντιζάιν», «Ρούχα/Οχι ρούχα», «Ψηλά/Χαμηλά», «Τότε/Τώρα». Στις ειδικά διαμορφωμένες αίθουσες του μουσείου, συνυπάρχουν απρόσμενοι όγκοι, ασυμμετρίες, η αίσθηση του ατελείωτου, μια διαφορετική λογική στη δόμηση του ρούχου, το μαύρο αλλά και το χρώμα, οι φούστες-μπαλαρίνα από αέρινο τούλι που φοριούνται με δερμάτινα τζάκετ.
Η Καβακούμπο γεννήθηκε στο Τόκιο το 1942 και σπούδασε καλές τέχνες, λογοτεχνία και αισθητική πριν ξεκινήσει να εργάζεται στο διαφημιστικό τμήμα μιας εταιρείας υφασμάτων. Επόμενη επαγγελματική στάση ήταν εκείνη της στυλίστριας, ενώ όταν άρχισε να μη βρίσκει ρούχα που αντιπροσώπευαν την άποψή της σκέφτηκε να τα σχεδιάσει η ίδια.
Η γιαπωνέζικη έννοια της πειθαρχίας, συνδυασμένη με μια πανκ διάθεση, χαρακτηρίζει την ιδιαίτερα χαμηλών τόνων Καβακούμπο και πρώην σύντροφο του έτερου Γιαπωνέζου πρωτοπόρου Γιότζι Γιαμαμότο. Η ίδια παραμένει λάτρις των ταινιών του Θόδωρου Αγγελόπουλου και του Πιερ Πάολο Παζολίνι, αλλά και των βιογραφιών.
Την ίδια στιγμή, μαζί με τον σύζυγό της, Adrian Joffe, πρόεδρο της Comme des Garcons και των καταστημάτων Dover Street Market, με τον οποίο παντρεύτηκε στο Παρίσι το 1992, η Καβακούμπο βρίσκεται στο τιμόνι μιας επιχείρησης που παρουσιάζει έσοδα της τάξεως των περίπου 280 εκατ. δολαρίων ετησίως τα τελευταία χρόνια.
Η τελευταία;
Σε πρόσφατη συνέντευξή του στους New York Times, ο Joffe άφησε να εννοηθεί πως η έκθεση της Νέας Υόρκης ήταν η τελευταία στην οποία η Καβακούμπο θα έχει τόσο ενεργό ρόλο, ενώ άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο «Η τέχνη του ενδιάμεσου» να ταξιδέψει και σε άλλες πόλεις και χώρες.
Στο μεταξύ, στην Πέμπτη Λεωφόρο, ο «μύθος» που θέλει κάποια από τα ρούχα της σχεδιάστριας να φέρουν την ταμπέλα των «μη φορέσιμων» καταρρίπτεται, ενώ για εκείνους που δεν γνωρίζουν το ιδιότυπο κεφάλαιο Καβακούμπο-Comme des Garcons, η παρουσίαση δείχνει ότι υπάρχει κι ένας «άλλος» δρόμος.
«Ισως αυτό να είναι το νόημα της έκθεσης στο “Μετ”», ανέφερε πρόσφατα η ίδια, μιλώντας στον δημοσιογράφο Τιμ Μπλανκς και στο ηλεκτρονικό έντυπο της βιομηχανίας, Business of Fashion. «Ελπίζω να δείξω σε κάποιους ανθρώπους ότι υπάρχει μια νέα αισθητική, ότι υπάρχουν διαφορετικοί τρόποι να βλέπει κανείς την ομορφιά».