Εξήντα χρόνια για ένα θεσμό ο οποίος αυτοχρηματοδοτείται, δεν είναι μικρή κατάκτηση. Το Φεστιβάλ Φιλίππων είναι κιόλας 60 ετών και γιορτάζει όπως τον… παλιό καλό καιρό, με τέσσερις παραστάσεις αλλά και με το Διεθνές Εργαστήριο Αρχαίου Δράματος, ένα ανοικτό σχολείο για όλους. Αν ανατρέξει κανείς στο αρχείο του Φεστιβάλ Φιλίππων, θα δει τον Μάνο Κατράκη στα καφενεία των Κρηνίδων να γίνεται ένα με τους ηλικιωμένους· τις επιστολές του Νίκου Εγγονόπουλου για τις «τοπικές δόξες» του χωριού, τους συγγραφείς και τους ζωγράφους, αλλά και για τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ, ο οποίος «παίζει σαν σέντερ μπακ του Παναθηναϊκού»· τον Μίνω Βολανάκη, τον Κάρολο Κουν και τον Σωκράτη Καραντινό να κάνουν πρόβες.
Ο καλλιτεχνικός διευθυντής του φεστιβάλ Θοδωρής Γκόνης ακούγεται ενθουσιασμένος και σίγουρος. «Αναβιώνουμε εκείνον τον πρώτο καιρό, όταν ο θίασος του ΚΘΒΕ ερχόταν στις Κρηνίδες και έμενε επί έναν μήνα. Η επέτειος των 60 χρόνων ήταν μια καλή ευκαιρία να δείξουμε ότι συνεχίζουμε αυτή την παράδοση, τιμώντας το κοινό που αδιάλειπτα μας στηρίζει», λέει στην «Κ». Πράγματι, τα καλοκαίρια της Ανατολικής Μακεδονίας και της Θράκης έχουν οπωσδήποτε στο πρόγραμμά τους τις παραστάσεις στο Αρχαίο Θέατρο Φιλίππων. Οι κάτοικοι της ευρείας αυτής περιοχής έχουν δημιουργήσει έναν συμπαγή πυρήνα θεατρόφιλων με υψηλά κριτήρια, «θεωρώντας το φεστιβάλ δικό τους, είναι το Γυμνάσιό τους, το φροντιστήριό τους», μας λέει ο Θοδωρής Γκόνης. «Να φανταστείτε, αν τους τύχει καμιά αναποδιά στον δρόμο προς το θέατρο, μας τηλεφωνούν και μας ζητούν, αν γίνεται, να καθυστερήσουμε την έναρξη για 5-10 λεπτά. Πολλοί εξ αυτών, δε, αδιαφορούν για το ποιος θίασος ανεβάζει, π.χ., “Αντιγόνη” ή “Ηλέκτρα”, διότι γι’ αυτούς είναι εμβληματικά κείμενα και θέλουν να δουν ένα ακόμη ανέβασμα». Φέτος, την Τετάρτη 9 και την Πέμπτη 10 Αυγούστου, στο αρχαίο θέατρο τέσσερις θίασοι παρουσιάζουν έργα, με δωρεάν είσοδο μάλιστα, για τους παλιούς και νέους φίλους του φεστιβάλ, «στα πρόσωπα των οποίων βλέπεις τη λαχτάρα να μπουν στο θέατρο. Δεν είναι το άγχος να βρουν καλή θέση· είναι η αδημονία να ρουφήξουν την παράσταση», αναφέρει ο Θοδωρής Γκόνης.
Οι θίασοι της Ιόλης Ανδρεάδη, της Λόρα Τέσμαν, της Σύλβιας Λιούλιου και της Δραματικής Σχολής του ΚΘΒΕ βρίσκονται εδώ και μέρες στις Κρηνίδες, προβάροντας τα έργα τους στη σκιά του Παγγαίου, στο στάδιο του χωριού, στο θέατρο, στον αρχαιολογικό χώρο, συνομιλώντας με τους ντόπιους στις ταβέρνες και στα καφενεία, δημιουργώντας κλίμα οικογενειακό, αίσθηση παρέας. «Είναι δύσκολο να διοργανώνεις με ίδια μέσα ένα φεστιβάλ. Αξίζει, όμως, τον κόπο, γιατί έτσι αντέχεις την αθλιότητα του κόσμου. Νιώθω ευγνώμων για το φεστιβάλ – του οφείλω, δεν μου οφείλει. Οπως οφείλω και στους καλλιτέχνες, που, χρόνια τώρα, βάζουν πλάτη», λέει ο Θοδωρής Γκόνης.
Κι είναι αλήθεια. Η μοναδική πηγή χρηματοδότησης του φεστιβάλ είναι ο Δήμος Καβάλας, ο οποίος στηρίζει με όλη του την ψυχή τη διοργάνωση. Οπως λέει ο καλλιτεχνικός διευθυντής του φεστιβάλ, «ίσως είναι η ώρα να διεκδικήσουμε αυτά που μας αξίζουν. Εχει έρθει ο καιρός το ΥΠΠΟΑ να στηρίξει έναν θεσμό που δίνει ζωή στη Βόρεια Ελλάδα και τον οποίο αγνοεί. Στα άμεσα σχέδιά μας είναι και η συνεργασία με το Φεστιβάλ Αθηνών. Ακούστε, διοργανώνουμε τα πάντα με μόλις 120.000 ευρώ, εκ των οποίων μόνον οι 35.000 είναι για τις παραγωγές. Φανταστείτε τι θα κάναμε με τα διπλάσια. Είναι η ώρα να γίνουμε πιο “επιθετικοί” και ίσως έχουμε καθυστερήσει… Οπως και να ’χει, συνεχίζουμε».
Πέντε σκηνοθέτες, τέσσερις παραστάσεις, υπό τη σκιά του Παγγαίου
Το Φεστιβάλ Φιλίππων γιορτάζει με τέσσερις παραστάσεις ανοικτές στο κοινό. Πρόκειται για τον «Ιωνα» (Τετάρτη 9/8, στις 19.00), σε μετάφραση και σκηνοθεσία της Ιόλης Ανδρεάδη, με πρωταγωνιστές τους Κωνσταντίνο Μπιμπή, Δήμητρα Χατούπη, αλλά και τον μουσικό Νίκο Τουλιάτο. Την ίδια ημέρα, στις 21.00, η Λόρα Τέσμαν παρουσιάζει την «Ιώ», με τις Μαρία-Ολγα Αθηναίου, Τίνα Γιωτοπούλου, Ιφιγένεια Γρίβα, Κλεοπάτρα Μάρκου. Την Πέμπτη 10 Αυγούστου, η Σύλβια Λιούλιου, με τους Μαρία Καλλιμάνη, Αγγελο Σκασίλα, Χρυσάνθη Αυλωνίτη, προσφέρει έναν περίπατο μέσα στον αρχαιολογικό χώρο, με το έργο «Οιδίπους Δοκιμές». Στις 21.00, η Δραματική Σχολή του ΚΘΒΕ παρουσιάζει τα χορικά από τον «Οιδίποδα Τύραννο», σε μετάφραση Μίνωα Βολανάκη και σκηνοθεσία Γιάννη Ρήγα και Μιχάλη Σιώνα, με τους σπουδαστές: Χρ. Διαμαντούδη, Γ. Καράμπαμπα, Μαριλένη Κουζού, Ινγκριντ Κουτσουρέλη, Ν. Μήλια, Κατερίνα Πλεξίδα, Μάρα Μαλγαρινού, Κατερίνα Παπαδάκη, Γκαλ Ρομπίσα, Μάγδα Σκούπρα, Δημ. Ροΐδη, Ν. Σταθόπουλο-Σέυμουρ. Το ίδιο βράδυ, στις 22.00, ο τιμώμενος σκηνοθέτης Θεόδωρος Τερζόπουλος θα μιλήσει για τη σαγήνη και το πένθος. Η «Κ» ζήτησε από τους σκηνοθέτες να μιλήσουν για την εμπειρία τους στον χώρο και για τις παραστάσεις που ετοιμάζουν.
Ιόλη Ανδρεάδη: Αυτή τη στιγμή που μιλάμε βρίσκομαι στις Κρηνίδες για το 60ό Φεστιβάλ Φιλίππων. Εδώ, βάζουμε τις «τελευταίες πινελιές» στη δουλειά μας, που ξεκίνησε τον Μάιο στην Αθήνα. Η παραμονή μας εδώ μας έχει προσφέρει τη συγκέντρωση και την απαραίτητη καθαρότητα σκέψης και συναισθήματος για να συνεργαστούμε πάνω σε ένα αριστουργηματικό κείμενο. Zούμε σε ένα οικογενειακό ξενοδοχείο που είναι σαν βγαλμένο από ταινία, όπου μας παρέχεται σπιτικό φαγητό και για μοναδική μας συντροφιά έχουμε δυο μαύρους και δύο λευκούς κύκνους.
Λόρα Τέσμαν: Εδώ, στις Κρηνίδες, διατήρησα ένα πνεύμα ελευθερίας στην πρόβα, που επιτρέπει στις φωνές και στα σώματα των συγκεκριμένων ηθοποιών να την καθορίσουν. Από τους πρώτους κιόλας αυτοσχεδιασμούς, η «ιστορία» άρχισε να προκύπτει ενστικτωδώς. Οταν την τρίτη πια μέρα αποφάσισα να «αποκαλύψω» το κείμενο, οι ηθοποιοί ανακάλυψαν –προς έκπληξή τους– ότι πολλές από τις στιγμές αυθόρμητων αυτοσχεδιασμών βρίσκονταν ήδη στο κείμενο που είχα γράψει από πριν. Η όλη διαδικασία είναι πολύ έντονη. Το φεστιβάλ μάς παρέχει ένα ασύλληπτα υποστηρικτικό περιβάλλον. Δημιουργικά, πνευματικά και κυριολεκτικά – μας «ταΐζουν» πολύ και διαρκώς.
Σύλβια Λιούλιου: Για την παράσταση «Οιδίπους Δοκιμές» δημιουργήσαμε με τον Νίκο Φλέσσα μια δραματουργία περιπάτου στον αρχαιολογικό χώρο των Φιλίππων την ώρα της δύσης του ηλίου. Ενας άνδρας μεγάλης ηλικίας πορεύεται μια τελική διαδρομή. Τον ακολουθούμε μέσα από την εμπειρία των κειμένων, του φυσικού τοπίου, του ερειπιώνα και του φωτός. Μια σπάνια ευκαιρία εφαρμογής του υλικού στον τόπο που ανοιγόταν στη φαντασία μας και που τώρα μας αποκαλύπτεται καθημερινά και μας εμπλουτίζει. Κι ένα ανθρώπινο αίσθημα συνύπαρξης με ανθρώπους κοινών στόχων. Μοιραζόμαστε αυτήν την εμπειρία αλλά και το ίδιο τραπέζι καθημερινά. Και είναι αυτό μια αξία.
Γιάννης Ρήγας: Είναι τιμή, είναι πρόκληση, είναι ευτυχία η συμμετοχή της Δραματικής Σχολής του ΚΘΒΕ στο Διεθνές Εργαστήριο Αρχαίου Δράματος, που διοργανώνει το Φεστιβάλ Φιλίππων. Οι συνθήκες των δοκιμών ιδανικές, η φιλοξενία μοναδική. Είναι μια παρτίδα που δεν έχει τέλος, αλλά η σπαζοκεφαλιά φέρνει τους νεότερους αντιμέτωπους με τα μεγάλα ερωτήματα της τέχνης μας. Εύχομαι αυτή η προσπάθεια του Φεστιβάλ να έχει συνέχεια. Θα είναι δώρο δημιουργικό για τους καλλιτέχνες και για το κοινό, μια ουσιαστική προσπάθεια να συναντήσουμε το μέλλον.