Οι λέξεις «πρόοδος» και «εκσυγχρονισμός», με τα παράγωγά τους, ταλαιπωρούν την κοινωνία και την πολιτική επί αιώνες και υιοθετούνται εναλλάξ από τα κόμματα εξουσίας, όποια και εάν αυτά, παράγοντας ιδεολογήματα, ολέθριες συγκρούσεις και διχασμό των πολιτών, πάντα εν ονόματι του ευρύτερου συμφέροντος και της ευημερίας.
«Προοδευτική» εξ επαγγέλματος η Αριστερά και «εκσυγχρονιστική», πάντα σε ετοιμότητα να εφαρμόσει τα δεδομένα της επιστήμης διά τη συντριβή «παρωχημένων αντιλήψεων», ώστε να επιτευχθεί η απελευθέρωση του ανθρώπου από τον «σκοταδισμό» και την «αντίδραση».
Πολλοί υπέπεσαν στη γοητεία κηρύγματος, αλλά ας μην διεκδικεί η Αριστερά την αποκλειστικότητα. «Προοδευτική» και «εκσυγχρονιστική» αυτοπροσδιοριζόταν η μπολσεβίκικη επανάσταση. Αλλά η θηριώδης αυτή απόπειρα «επιστημονικού εκσυγχρονισμού» απέληξε στην ανάδειξη της πλέον οικτρής δικτατορίας, είχε ως συνέπεια την οικονομική ανέχεια των πολιτών και οδηγήθηκε τελικώς στην κατάρρευση.
Προς αντιστάθμιση της συντριβής του παλαιού συστήματος μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και προκειμένου να αντιμετωπιστεί η πρόκληση του σοβιετικού κομμουνισμού, προέκυψαν δύο πολιτικές τερατογενέσεις στην Ευρώπη, ο φασισμός του Μπενίτο Μουσολίνι στην Ιταλία και ο ναζισμός του Αδόλφου Χίτλερ στη Γερμανία, με ανοχή αν όχι έμμεση στήριξη του κατεστημένου.
Οι μεταξύ τους διαφορές είναι σημαντικές, αλλά επί της ουσίας αδιάφορες· αμφότερα, ωστόσο, τα συστήματα εμφανίστηκαν ως «εκσυγχρονιστικά», υπόσχονταν εφαρμογή κοινωνικού και οικονομικού προγράμματος από το οποίο θα επωφελείτο το σύνολο των πολιτών, υπό τη προϋπόθεση της απολύτου νομιμοφροσύνης στο «εθνικό ιδεώδες», όπως το προσδιόριζαν δύο αυτοδημιούργητοι πολιτικοί και εν συνεχεία δικτάτορες, ο Ντούτσε και ο Φύρερ.
Είναι επικίνδυνη η χρήση λέξεων, που το περιεχόμενό τους μπορεί αυθαιρέτως να προσδιορίσει ο οποιοσδήποτε αριστερός ή φιλελεύθερος ή κεντροδεξιός ή ευρωπαϊστής ή όπως, εν πάση περιπτώσει, αυτοπροσδιορίζεται καθείς. Και στη διάρκεια της επταετούς δοκιμασίας υπήρξαν, πράγματι, πληθωρικότατη κατάχρηση των λέξεων και θλιβερές απόπειρες δημιουργίας ιδεολογημάτων.
Επήλθε όμως κορεσμός. Ενα «μαγαζί» είναι η Ελλάς, που λεηλατήθηκε επί δεκαετίες. Μία χώρα εις αναζήτηση Μεγάλης Ιδέας και στην προσπάθεια ολοκληρώσεως του «οράματος» οδηγήθηκε δύο φορές στην καταστροφή. Θα ήταν απλούστερα τα πράγματα εάν οι ηγέτες μας διέθεταν απλώς και μόνον κοινό νου. Αναμένουμε την ενηλικίωσή τους.