Το «δίδαγμα» του Obamacare και της αποτυχημένης απόπειρας του Ντόναλντ Τραμπ να το καταργήσει, επικαλείται ο υπουργός Υγείας Ανδρέας Ξανθός για τη μακροημέρευση του νέου συστήματος Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, τονίζοντας ότι «καμία κυβέρνηση δεν θα καταφέρει να ακυρώσει μια μεταρρύθμιση που η κοινωνία αναγνωρίζει ως σημαντική και χρήσιμη». Σε συνέντευξή του στην «Κ», λίγο μετά την ψήφιση του σχετικού νόμου, ο υπουργός εξηγεί πώς θα λειτουργεί το «φίλτρο» του οικογενειακού γιατρού για την πρόσβαση στα νοσοκομεία, τονίζοντας ότι θα υπάρχει μεταβατικό στάδιο έως το τέλος του 2018 για την πιο «αυστηρή» εφαρμογή του και προαναγγέλλει νέες νομοθετικές παρεμβάσεις μεταξύ των οποίων και νέο ωράριο των γιατρών με κατάργηση της 24ωρης εφημερίας. Σε ερώτηση για το εάν ζήτησε από τον αναπληρωτή υπουργό Παύλο Πολάκη να «κατεβάσει» τους τόνους, απαντά: «Δεν θεωρώ ότι είναι αρμοδιότητα του υπουργού να κάνει συστάσεις στους συνεργάτες του για το πώς κινούνται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης».
– Tην Πέμπτη ψηφίστηκε το νομοσχέδιο για την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας. Τι αλλάζει με το νέο σύστημα;
– Επιχειρούμε να αλλάξουμε τη συνολική φιλοσοφία του συστήματος υγείας, μεταθέτοντας το κέντρο βάρους από την περίθαλψη στην πρόληψη και στην κοινοτική φροντίδα υγείας. Ο πολίτης θα είναι εγγεγραμμένος σε συγκεκριμένο οικογενειακό γιατρό και Τοπική Μονάδα Υγείας (ΤΟΜΥ) που θα έχουν την ευθύνη συνολικής διαχείρισης και παρακολούθησης της υγείας του και της παραπομπής σε εξειδικευμένη φροντίδα. Σήμερα, έχουμε μία εδραιωμένη νοοτροπία ότι ο ασθενής έχει ο ίδιος την ευθύνη να αναζητήσει το καταλληλότερο σημείο όπου θα του παρασχεθεί ιατρική φροντίδα. Αυτό οδηγεί σε ταλαιπωρία, οικονομική επιβάρυνση, ασυνέχεια και αποσπασματικότητα της φροντίδας και άρα σε όχι πάντα καλής ποιότητας υπηρεσίες. Στο νέο μοντέλο Πρωτοβάθμιας, η παροχή της καταλληλότερης φροντίδας είναι ευθύνη του συστήματος.
– Στον νόμο προβλέπεται ότι η πρόσβαση σε εξειδικευμένο γιατρό και νοσοκομείο, εκτός από τα έκτακτα και επείγοντα περιστατικά, θα γίνεται μέσω του οικογενειακού γιατρού. Αυτό δημιουργεί την αίσθηση ότι σταματά η ελεύθερη πρόσβαση. Τελικά τι θα ισχύσει;
– Για ένα πρώτο μεταβατικό διάστημα που θα φτάνει μέχρι το τέλος του 2018, ο πολίτης θα έχει το δικαίωμα να προσφύγει και μόνος του στην εξειδικευμένη ιατρική φροντίδα. Δεν μπορούμε να γυρίσουμε ένα «κουμπί» και την επόμενη ημέρα το σύστημα υγείας να λειτουργεί με άλλον τρόπο. Το βασικό είναι να πείσουμε τον πολίτη ότι πρέπει να απευθύνεται πρώτα στον οικογενειακό γιατρό, ο οποίος δεν είναι ούτε «πορτιέρης» ούτε «τροχονόμος». Να τον πείσουμε ότι η συνεργασία μαζί του θα του εξασφαλίσει συνεχή, ολιστική και ποιοτικότερη φροντίδα και θα τον διευκολύνει, αφού ένα ραντεβού σε νοσοκομείο θα προγραμματίζεται πιo γρήγορα μέσω του οικογενειακού γιατρού. Εάν δεν κερδίσουμε την εμπιστοσύνη, όσα «φίλτρα» και να βάλουμε, ο πολίτης θα βρει τρόπο να κάνει by-pass στο σύστημα.
– Πότε ξεκινάει η λειτουργία του νέου συστήματος;
– Εχει ήδη βγει η προκήρυξη για την πρόσληψη 3.000 συμβασιούχων οικογενειακών γιατρών, νοσηλευτών και λοιπών επαγγελματιών για τις 239 ΤΟΜΥ που θα αναπτυχθούν. Είμαστε και σε συνεργασία με την Τοπική Αυτοδιοίκηση για την παραχώρηση χώρων. Εκτιμώ ότι τον Σεπτέμβριο θα ξεκινήσει η λειτουργία των πρώτων δομών, πάντα στον βαθμό που υπάρχουν έτοιμοι χώροι και ανταπόκριση από γιατρούς. Για πρώτη φορά ένα νομοσχέδιο για την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας συνοδεύεται με χρονοδιάγραμμα υλοποίησης και σχέδιο εφαρμογής. Οι περισσότεροι νόμοι μέχρι τώρα δεν είχαν αντίστοιχη πρόβλεψη και έμεναν στα χαρτιά, ενώ η προηγούμενη παρέμβαση επί Αδ. Γεωργιάδη συνοδεύτηκε με «υγειονομική καταστροφή», αποδιοργάνωση των δημόσιων δομών και έξοδο 3.000 γιατρών από το σύστημα.
Χρηματοδότηση
– Μία βασική κριτική από την αξιωματική αντιπολίτευση είναι ότι δεν έχει διασφαλιστεί η χρηματοδότηση του συστήματος μακροπρόθεσμα. Τι απαντάτε;
– Η χρηματοδότηση για την πρώτη τετραετία είναι απολύτως διασφαλισμένη. Υπάρχει χρηματοδοτικό πλάνο το οποίο έχουμε συμφωνήσει με τον αρμόδιο για το ΕΣΠΑ υπουργό Αλέξη Χαρίτση. Στη διάρκεια της τετραετίας αυξάνεται σταδιακά το ποσοστό των εθνικών πόρων και μετά αναλαμβάνει πλήρως ο κρατικός προϋπολογισμός, με ετήσιο κόστος 80 εκατ. ευρώ. Η προοπτική είναι ότι μετά το 2018 «κλείνει» η πολύ σφιχτή δημοσιονομική επιτήρηση και θα υπάρχει μεγαλύτερο περιθώριο για να στηριχθεί η δημόσια περίθαλψη. Αυτή είναι η γραμμή της σημερινής κυβέρνησης. Ομως, ακόμα και στο ενδεχόμενο μιας πολιτικής αλλαγής, καμία κυβέρνηση δεν θα καταφέρει να ακυρώσει μια μεταρρύθμιση που η κοινωνία αναγνωρίζει ως σημαντική και χρήσιμη. Η ιστορία με τον Τραμπ και το Obamacare είναι πολύ διδακτική.
– Θα υπάρξουν αλλαγές και στη δευτεροβάθμια περίθαλψη;
– Προσανατολιζόμαστε για το φθινόπωρο στην κατάθεση νομοσχεδίου για τη θεσμική αναδιοργάνωση του ΕΣΥ, με νέους οργανισμούς νοσοκομείων και υγειονομικών περιφερειών, με νέο σύστημα προσλήψεων γιατρών και νέο πλαίσιο για την ιατρική εκπαίδευση και μετεκπαίδευση. Μία άλλη παρέμβαση, που θα θεσμοθετηθεί το πρώτο δεκαπενθήμερο του Σεπτεμβρίου, αφορά το νέο ωράριο των γιατρών, με την οργάνωση του εφημεριακού χρόνου σε 12ωρη βάση, και την κατάργηση της συνεχούς 24ωρης εφημερίας των γιατρών. Επιτακτική ανάγκη επίσης είναι η αυτόνομη οργάνωση και στελέχωση των Τμημάτων Επειγόντων Περιστατικών. Υπάρχει πρόβλεψη στον πρόσφατο νόμο για σύσταση και προκήρυξη 465 θέσεων στα ΤΕΠ των μεγαλύτερων νοσοκομείων. Ετσι, μαζί με την Πρωτοβάθμια Φροντίδα, αναβαθμίζουμε την πρώτη γραμμή άμυνας, τη γραμμή «Μαζινό» του ΕΣΥ.
– Τι απαντάτε στους νοσηλευόμενους ασθενείς που αναγκάζονται να φέρουν στο νοσοκομείο δικά τους υλικά και είδη ανάγκης λόγω ελλείψεων;
– Είναι μία άσχημη πραγματικότητα η οποία, κατά την άποψή μας, βαίνει μειούμενη. Δεν οφείλεται σε έλλειψη πόρων αλλά σε δυσλειτουργία στο σύστημα προμηθειών και είναι ενδεικτικό ότι αφορά φθηνά αναλώσιμα και όχι ακριβά υλικά. Η μεγάλη μας αγωνία και μέλημα είναι πρώτα να έχει ο ασθενής τη νοσηλεία, τα υλικά και τα φάρμακα που χρειάζεται, όσο ακριβά και αν είναι, και ευελπιστούμε ότι με το νέο σύστημα προμηθειών που ψηφίστηκε πρόσφατα θα εξαλειφθούν οι δυσλειτουργίες αυτές που προσβάλλουν την αξιοπρέπεια των ασθενών και του συστήματος και αδικούν τη δουλειά του προσωπικού.
Προφανής διαφορά χαρακτήρα με Πολάκη
– Η συγκατοίκηση στο υπουργείο με έναν αυταπόδεικτα «εκρηκτικό» συνεργάτη, όπως είναι ο κ. Πολάκης, σας έχει δημιουργήσει προβλήματα; Tου έχετε ζητήσει να κατεβάσει τους τόνους;
– Με τον αναπληρωτή υπουργό υπάρχει σχέση εμπιστοσύνης και κοινής πολιτικής στόχευσης. Δεν θεωρώ ότι είναι αρμοδιότητα του υπουργού να κάνει συστάσεις στους συνεργάτες του για το πώς κινούνται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή για τη δημόσια παρουσία τους. Αυτό είναι επιλογή και ευθύνη του καθενός. Αυτό που με ενδιαφέρει είναι να υπάρχει η καλύτερη δυνατή συνεργασία για την προώθηση κοινού πολιτικού σχεδίου, κάτι που νομίζω ότι όλοι αναγνωρίζουν ότι συμβαίνει. Υπάρχει μια κοινή πολιτική πορεία, μια προσωπική γνωριμία και φιλία χρόνων, που δεν διαταράσσεται από την προφανή διαφορά χαρακτήρα και τρόπου έκφρασης.
– Πολλοί συνάδελφοί σας προεκλογικά διατράνωναν ότι είχαν λύσεις για όλα τα προβλήματα και στην πορεία φάνηκε ότι αυτό δεν ίσχυε. Εσείς τι θέλετε να αφήσετε πίσω όταν αποχωρήσετε από το υπουργείο Υγείας;
– Αυτό που θα δικαιώσει την επιλογή να στηρίξω από τη θέση αυτή το εγχείρημα της κυβέρνησης σε μια κρίσιμη περίοδο είναι στο τέλος της θητείας μου να έχει μείνει μια αναγνωρίσιμη και μετρήσιμη βελτίωση στην καθημερινότητα του συστήματος υγείας, ένα μεταρρυθμιστικό αποτύπωμα σε κρίσιμους τομείς όπως η πρωτοβάθμια φροντίδα και η φαρμακευτική πολιτική, και να έχει επιτευχθεί μια εξυγιαντική τομή σε έναν χώρο που ήταν καταγεγραμμένος στην κοινή συνείδηση ως πεδίο ανομίας, διαφθοράς και επιρροής συμφερόντων. Με ενδιαφέρει αυτή η περίοδος να δώσει το στίγμα ενός διαφορετικού ήθους διακυβέρνησης, με σοβαρότητα, εντιμότητα, σεβασμό στις ανάγκες και τις αγωνίες της κοινωνίας. Νομίζω ότι σήμερα οι πολίτες ζητούν μεγαλύτερη ειλικρίνεια, τεκμηρίωση, συνέπεια λόγων και έργων, σοβαρό σχεδιασμό και πολιτική αντιπαράθεση ουσίας, συμβατή με τις ευαισθησίες μιας κοινωνίας που έχει ανοικτές πληγές και που απαιτεί από το πολιτικό σύστημα και τους θεσμούς να στέκονται στο ύψος των περιστάσεων.
– Η Εξεταστική για την Υγεία εξελίσσεται με πολλές ενστάσεις και εντάσεις από πρώην υπουργούς. Εσείς τι περιμένετε από αυτή τη διαδικασία;
– Ανεξάρτητα από την κατάληξη, θεωρώ ότι ήταν μια αναγκαία και εξυγιαντική παρέμβαση να ξεκινήσει με θεσμικό τρόπο από τη Βουλή η διερεύνηση των σκανδάλων και η αναζήτηση, πέραν των προφανέστατων πολιτικών ευθυνών, και ποινικών ευθυνών πολιτικών προσώπων ή κρατικών λειτουργών. Αλλά πιστεύω ότι το πιο σημαντικό είναι να αναδειχθούν τα θεσμικά ελλείμματα του συστήματος ώστε να το θωρακίσουμε και να μην επιτρέψουμε την αναπαραγωγή φαινομένων διαπλοκής και διαφθοράς στο μέλλον.