Πριν από μία εβδομάδα πήγα να φτιάξω τα νύχια μου σε κατάστημα που παρέχει περιποίηση άκρων. Εκεί εργαζόταν μια κοπέλα γύρω στα 24, ομολογουμένως πολύ όμορφη, με μεγάλα σαγηνευτικά μάτια. Λόγω του χρώματος του δέρματός της –ήταν μαύρη– τη ρώτησα ποιες ήταν οι ρίζες της. Νομίζοντας ότι θα της κάνω κάποιου είδους ρατσιστικό «σχόλιο», αμέσως ταμπουρώθηκε: «Είμαι Ελληνίδα! Γεννήθηκα εδώ και η θετή μου μητέρα έχει βγάλει το Αρσάκειο!».
Της ζήτησα συγγνώμη και της εξήγησα ότι δεν είχα πρόθεση να την προσβάλω. Μου αρέσει απλώς να ακούω τις προσωπικές ιστορίες ανθρώπων που μου προκαλούν ενδιαφέρον. Όταν η κοπέλα κατάλαβε ότι δεν «κινδυνεύει», μου μίλησε ανοιχτά για τον εαυτό της. Μου είπε ότι τη λένε Κατερίνα, ότι η βιολογική της μητέρα είναι από τη Νιγηρία και ότι παλιά εργαζόταν σε κλαμπ. Επειδή όμως την έχει κουράσει η νύχτα, βγάζει τα προς το ζην δουλεύοντας πλέον ως μοντέλο και ταυτόχρονα κάνοντας μανικιούρ. Μου εκμυστηρεύτηκε επίσης ότι θέλει να φύγει από την Ελλάδα («γιατί εδώ δεν έχει μέλλον») και να δοκιμάσει την τύχη της στη Νέα Υόρκη. Αναρωτήθηκα πώς θα το κάνει αυτό, αφού έχει μόνο άδεια παραμονής. «Εύχομαι να με βοηθήσουν τα ξαδέρφια μου στην Αμερική, που ασχολούνται με τον αθλητισμό». Σαν να υποπτευόμουν τι θα μου έλεγε, τη ρώτησα ποιοι είναι οι συγγενείς της. Μου αποκάλυψε ότι ήταν τα αδέρφια Αντετοκούνμπο!
Μια μικρή παρένθεση: Εγώ είμαι παιδί μεταναστών. Οι γονείς μου στα τέλη της δεκαετίας του ’60 αποφάσισαν να πάνε να εργαστούν στην Αυστραλία, όπου ζούσαν οι συγγενείς μας. Η μητέρα μου, όταν ταξίδευε για την Αδελαΐδα, ήταν έγκυος στην αδερφή μου. Εγώ γεννήθηκα τρία χρόνια αργότερα. Και οι δυο μας πήραμε αυτομάτως την αυστραλέζικη υπηκοότητα, παρότι οι γονείς μας δεν είχαν βγάλει ακόμη τα «επίσημα» έγγραφα. Το αυστραλέζικο διαβατήριό μου είναι η «προίκα» μου.
Επανέρχομαι. Γιατί τα παιδιά μεταναστών δεύτερης γενιάς στην Ελλάδα δεν αποκτούν αυτομάτως την ελληνική ιθαγένεια; Και αν για τους Χ λόγους το κράτος δεν τη δίνει, τότε γιατί υπάρχουν τρανταχτές εξαιρέσεις στον κανόνα; Ερωτώ λοιπόν: Παρανόμως απέκτησε ο Γιάννης Αντετοκούνμπο την ελληνική υπηκοότητα στις 9 Μαΐου 2013; Το υπουργείο Εσωτερικών σε επίσημη δήλωσή του ανακοίνωσε πως απολύτως νόμιμα την απέκτησε, με τη διαδικασία της πολιτογράφησης και «βάσει των διατάξεων περί ανιθαγενείας». Τι στο καλό σημαίνει «ανιθαγένεια», αναρωτήθηκα. Έμαθα ότι πρόκειται για περιπτώσεις παιδιών που γεννιούνται στην Ελλάδα και δεν έχουν καμία ιθαγένεια. Ήταν όμως πράγματι «ανιθαγενείς» οι διάσημοι αθλητές; Και αν ναι, τι γίνεται με άλλες αντίστοιχες περιπτώσεις;
Όταν ο Έλληνας μπασκετμπολίστας του NBA ζήτησε πριν από τέσσερα χρόνια να γίνει Έλληνας πολίτης, έπεσε πάνω σε «νομοθετικό κενό». Ο νομικός Δημήτρης Χριστόπουλος και ειδικός σε ζητήματα ιθαγένειας μου είπε στο τηλέφωνο: «Δεν ξέρω αν παρανόμως απέκτησε το ελληνικό διαβατήριο, αλλά είναι σίγουρο ότι παρέκαμψε τη μεγάλη ουρά». Και όπως μάθαμε από άλλη πηγή, ήταν η πρώτη φορά που εφαρμόζονταν αυτές οι «διατάξεις περί ανιθαγένειας».
Τέλη Ιουνίου, το Ίδρυμα Ωνάση διοργάνωσε στη Στέγη μια συζήτηση με τον Γιάννη και τον Θανάση Αντετοκούνμπο. Μεταξύ άλλων συζήτησαν το τι σημαίνει «Έλληνας». Ο Θανάσης τόνισε ότι «Έλληνας δεν γεννιέσαι μόνο, γίνεσαι». Και συμπλήρωσε: «Στην Ελλάδα μπορεί να μην υπάρχει τόσο ρατσισμός, αλλά υπάρχει υποκρισία. Και αυτό είναι χειρότερο».
Οι θεατές, συγκινημένοι, χειροκρότησαν. Προσωπικά θα ένιωθα περήφανη μόνο αν όλα τα παιδιά μεταναστών –και όχι επιλεγμένα, επειδή κάνουν εντυπωσιακά καρφώματα– εντάσσονταν εκ γενετής στο ελληνικό έθνος. Και είμαι σίγουρη ότι έτσι θα ανακαλύπταμε και άλλους ταλαντούχους νέους αλλοδαπούς, όχι μόνο στον τομέα του αθλητισμού, αλλά και στις επιστήμες και στις τέχνες, οι οποίοι επίσης θα «τιμούσαν τα εθνικά χρώματα». ■