ANNA KATHARINE
GREEN
Υπόθεση Λέβενγουορθ
μτφρ.: Ερρίκος Μπαρτζινόπουλος
εκδ. Gutenberg, σελ. 542
H Anna K. Green (1846-1935) είναι μία από τις πρώτες Αμερικανίδες συγγραφείς που ασχολήθηκαν με το αστυνομικό μυθιστόρημα και την ανάδειξη της ανάκρισης, μιας και ως κόρη επιφανούς δικηγόρου γνώριζε καλά το νομικό σύστημα. Μερικοί κριτικοί υποστηρίζουν, σ’ αυτόν τον αγώνα της πρωτιάς, ότι δεν πρέπει να παραβλεφθεί ότι ήδη το 1866, μια άλλη Αμερικανίδα, η Seeley Regester, είχε εκδώσει μυθιστόρημα του είδους με τον τίτλο «Νεκρή επιστολή» (The Dead Letter). Το πρώτο έργο της Γκριν, η «Υπόθεση Λέβενγουορθ» (1878), πούλησε πολλά αντίτυπα και προκάλεσε το ενδιαφέρον τόσο της Αγκαθα Κρίστι, που έλεγε ότι είχε επηρεαστεί από το έργο της, όσο και του Αρθουρ Κόναν Ντόιλ, ο οποίος επεδίωξε να τη συναντήσει όταν επισκέφθηκε τις ΗΠΑ. Ποιο είναι όμως εκείνο το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που κάνει το έργο της αξιοπρόσεκτο, αν και δεν διαβάζεται πλέον ευρέως, και αυτό πιθανόν να οφείλεται σε μερικά στοιχεία της γραφής που παραπέμπουν στη βικτωριανή εποχή όπως είναι η επιλογή μιας ακραίας συναισθηματικής έκφρασης;
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η καλά δομημένη πλοκή, η εξαιρετική γραφή, η αφηγηματική άνεση με την οποία παρουσιάζονται τα δεδομένα της υπόθεσης, οι διάλογοι που αποκαλύπτουν την ευφυΐα των προσώπων είναι τα μεγάλα ατού αυτού του μυθιστορήματος της Γκριν.
Αφηγητής είναι ο δικηγόρος Ε. Ρέιμοντ, ο νεότερος εταίρος σε μεγάλη δικηγορική εταιρεία της Ν. Υόρκης, η οποία χειρίζεται τις υποθέσεις ενός εύπορου συνταξιούχου επιχειρηματία που βρίσκεται δολοφονημένος στη βιβλιοθήκη της κατοικίας του, στην καρδιά του Μανχάταν. Οι ύποπτοι για τη δολοφονία είναι πολλοί: τα μέλη του υπηρετικού προσωπικού, οι δύο ανιψιές του θύματος, ένας περίεργος Αγγλος, ο γραμματέας του. Η προανάκριση, η οποία διεξάγεται στην οικία του Λέβενγουορθ, που, μολονότι είναι απών, όλα περιστρέφονται γύρω από την προσωπικότητα και τις επιλογές του, τα έχει όλα: ανακριτή, ενόρκους, μάρτυρες, αδιάσειστα αποδεικτικά στοιχεία, κοινό, ντετέκτιβ. Και το μυστήριο μεγαλώνει καθώς έρχονται στο φως ένας μυστικός γάμος, μια εξαφανισμένη υπηρέτρια και ένας περίεργος τύπος.
Η έρευνα πραγματοποιείται από τον ντετέκτιβ Ε. Γκράις, έναν άνδρα που δεν διαθέτει εκείνα τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν όσους ασχολούνται με την εξιχνίαση εγκλημάτων. Είναι χαμηλών τόνων στην αρχή, δρα σιωπηρά, δεν επιδεικνύει τις ικανότητες και δεξιότητές του, κάτι που ανατρέπεται στο τέλος της ιστορίας, παρατηρεί, όμως, τα ασήμαντα αντικείμενα, τις λεπτομέρειες, όπως θα κάνουν αργότερα ο Σέρλοκ Χολμς και ο Ηρακλής Πουαρό. Και ενώ τα αποδεικτικά στοιχεία –σημειώματα, διαθήκες, μαντίλια, χαμένο κλειδί– δείχνουν ως υπεύθυνο της εγκληματικής πράξης συγκεκριμένο άτομο ή άτομα από το περιβάλλον του θύματος, όλα στο τέλος ανατρέπονται. Και αφού ακολουθήσει ένας δεύτερος θάνατος, ένα κλισέ του είδους, ο ντετέκτιβ στήνει την παγίδα του, στην οποία εντέλει πέφτει ο δολοφόνος. Ενα άλλο κλισέ είναι η απάντηση του ντετέκτιβ στην ερώτηση ποιον υποψιάζεται ως δολοφόνο: «Ολους και κανέναν. Δεν είναι δουλειά μου να υποψιάζομαι αλλά να ερευνώ» (σελ. 32).
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο ντετέκτιβ Γκράις επανέρχεται σε άλλα έργα της συγγραφέως, στα οποία μάλιστα συνεργάζεται με μια γεροντοκόρη, την Amelia Butterworth, που πιθανόν να υπήρξε το πρότυπο για τη δημιουργία της Miss Marple, της ηρωίδας της Αγκαθα Κρίστι, και της Miss Silver, της χαρακτηριστικής φιγούρας στο έργο της επίσης Βρετανής μυθιστοριογράφου Patricia Wentworth (1877-1961).