Χρειάζονται αυστηρότεροι όροι για την παροχή κρατικών κεφαλαίων σε τραπεζικές διασώσεις, καθώς οι κανόνες που υιοθετήθηκαν το 2013 περί προληπτικής ανακεφαλαιοποίησης είναι «ξεπερασμένοι», δήλωσε η επικεφαλής του Ενιαίου Συμβουλίου Εξυγίανσης (SRB) Ελγκε Κένιγκ σε χθεσινή συνέντευξη που έδωσε στους Financial Times. Η τοποθέτηση της κ. Κένινγκ έρχεται λίγο μετά την εξυγίανση των ιταλικών τραπεζών Veneto Banca και Banca Popolare di Vicenza, με κρατική στήριξη της τάξεως των 17 δισ. ευρώ. Αυτή προκάλεσε αντιδράσεις στο Βερολίνο, που ισχυρίζεται ότι οι φορολογούμενοι δεν πρέπει να επωμίζονται το κόστος διάσωσης των τραπεζών, όπως συνέβη στη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008. «Πρέπει να είμαστε βέβαιοι ότι το σύστημα λειτουργεί βάσει συγκεκριμένων και αυστηρών κριτηρίων», δήλωσε η κ. Κένινγκ.
Στις περιπτώσεις των δύο περιφερειακών τραπεζών της Ιταλίας, οι κανόνες της τραπεζικής ένωσης που υιοθετήθηκαν το 2016 εφαρμόστηκαν, αλλά μέχρι ενός σημείου. Δηλαδή έγινε καταμερισμός απωλειών στους μετόχους και στους ομολογιούχους χαμηλής εξασφάλισης (junior bondholders), αλλά όχι στους ομολογιούχους υψηλής εξασφάλισης (senior bondholders), διότι οι τράπεζες δεν ήταν συστημικές. Βάσει της Οδηγίας για την Ανάκαμψη και Εξυγίανση των Τραπεζών (BRRD), είναι υποχρεωτικό το «κούρεμα» μετόχων, ομολογιούχων και ανασφάλιστων καταθέσεων για την κάλυψη του 8% των απωλειών μιας τράπεζας προτού παρέμβει το κράτος με κεφάλαια του Δημοσίου. Αυτή η οδηγία, όμως, εφαρμόζεται μόνον στις συστημικές τράπεζες, με το σκεπτικό ότι αν καταρρεύσουν, θα προκαλέσουν τριγμούς στο χρηματοπιστωτικό σύστημα μιας χώρας. Οι Veneto Banca και Banca Popolare di Vicenza, όμως, είναι δύο μικρές τράπεζες της Ιταλίας, οι οποίες βρίσκονται στην περιφέρεια Βένετο.
Το Βερολίνο αντέδρασε έντονα. Ο υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε αναφέρθηκε στην ανάγκη αναθεώρησης του ρυθμιστικού πλαισίου της Ε.Ε. για τις τραπεζικές διασώσεις. Στο ίδιο μήκος κύματος, ο Γερούν Ντάισελμπλουμ, ο επικεφαλής του Eurogroup, δήλωσε ότι δεν πρέπει να προσφέρεται καταφύγιο στις προβληματικές τράπεζες, με στόχο την αποφυγή εφαρμογής σκληρών κανόνων.
Μέσω της προληπτικής κεφαλαιοποίησης, που αποτελεί μέρος των κανόνων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι οποίοι υιοθετήθηκαν το 2013, δόθηκε το «πράσινο φως» για την ομαλή διευθέτηση του προβλήματος της Monte dei Paschi, μέσω κρατικής παρέμβασης ύψους 9 δισ. ευρώ. Η επίτροπος Ανταγωνισμού της Κομισιόν Μαργκρέτε Βεστάγκερ δήλωσε τον περασμένο μήνα ότι δεν σχεδιάζεται η αλλαγή των κανόνων. Η Monte dei Paschi είναι μία από τις μεγαλύτερες ιταλικές τράπεζες και τα επισφαλή της δάνεια υπολογίζονται στα 30 δισ. ευρώ.
Τα επισφαλή δάνεια που συσσώρευσαν οι ιταλικές τράπεζες την τελευταία δεκαετία αποτελούν, παράλληλα, μείζον πολιτικό ζήτημα, καθώς πολλοί ομολογιούχοι είναι μικροκαταθέτες. Στα 350 δισ. ευρώ, τα «κόκκινα» δάνεια αποτελούσαν βαρίδι για τον τραπεζικό κλάδο και την οικονομία, αλλά η Κομισιόν και η τραπεζική ένωση θέτουν φραγμούς στην παροχή κρατικής βοήθειας. Επίσης, η Ρώμη δεν μπορούσε να παρέμβει ελεύθερα για τη διάσωσή τους, λόγω του υψηλού δημοσίου χρέους, το οποίο οφείλει να ελέγξει υπό την πίεση της Κομισιόν. Μετά την Ελλάδα, το χρέος της Ιταλίας είναι το υψηλότερο μεταξύ των κρατών-μελών της Ευρωζώνης.
Υιοθέτηση ενιαίου πλαισίου για τράπεζες
Το Ενιαίο Συμβούλιο Εξυγίανσης (SRB) ανέλαβε την πρώτη «αποστολή» του πριν από δύο μήνες: τη διαχείριση της κρίσης στην ισπανική Banco Popular. Η κ. Κένινγκ υποστήριξε στη χθεσινή συνέντευξη που έδωσε στους Financial Times ότι η εξυγίανση της Banco Polular έγινε με επιτυχία.
Κάλεσε, επίσης, την Ε.Ε. να υιοθετήσει μια πρόταση που θα επιτρέπει στις Αρχές να ανακόπτουν τη φυγή κεφαλαίων από μια προβληματική τράπεζα, κάτι που δεν είχε προβλεφθεί για την Ισπανία. Τόνισε, επίσης, την αναγκαιότητα υιοθέτησης ενιαίων κανόνων στην Ε.Ε. που θα διευκολύνουν το «κούρεμα» τραπεζικών ομολόγων υψηλής εξασφάλισης (senior bonds). Και οι δύο ιδέες περιλαμβάνονται στο πακέτο προτάσεων για τη μεταρρύθμιση των τραπεζικών κανόνων της Ε.Ε., που συνέταξε πέρυσι η Κομισιόν.
Η Banco Popular πουλήθηκε στη Santander έναντι ενός… ευρώ, αφού έχασε κάθε πρόσβαση στις αγορές. Η επίλυση του προβλήματος της ισπανικής τράπεζας βασίστηκε στους κανόνες της νεοσύστατης τραπεζικής ένωσης στην Ευρωζώνη, βάσει των οποίων αντλούνται κεφάλαια από τους επενδυτές και τους καταθέτες και όχι από τους φορολογουμένους για την κάλυψη απωλειών. Κάποιοι οικονομικοί αναλυτές, πάντως, θεώρησαν ότι προκλήθηκαν δυσάρεστες αλυσιδωτές αντιδράσεις στην αγορά τραπεζικών ομολόγων της Ισπανίας, διότι οι επενδυτές ρευστοποιήσαν τις τοποθετήσεις σε άλλες, μικρότερες τράπεζες, οι οποίες εκ των πραγμάτων είναι πιο ευάλωτες.