Πρωταγωνιστές το χρώμα και η φύση

Πρωταγωνιστές το χρώμα και η φύση

5' 47" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Με αφορμή τη σύνδεση Μπορντό-Παρισιού από τις 2 Ιουλίου σε μόνο δύο ώρες, χάρη στη νέα γραμμή TGV, επισκεπτόμαστε μια από τις πολιτιστικές μητροπόλεις της Γαλλίας για να περιηγηθούμε σε τέσσερις εκθέσεις. Από την αφαιρετική έννοια του χρώματος στην οικολογική αφύπνιση και από την παρατήρηση των μεγαλύτερων θηλαστικών του πλανήτη στη σχέση του ανθρώπου με το νερό, καθεμιά απ’ αυτές αγγίζει μια ευαίσθητη χορδή μας.

• Oh Couleurs! Δεν θα ξεχάσω ποτέ την αρχική απογοήτευση και τον μετέπειτα ενθουσιασμό του συντρόφου μου, άμα τη αφίξει μας, βράδυ, στη Σαντορίνη. Στοιβαγμένοι ανάμεσα σε ιδρωμένους τουρίστες από κάθε γωνιά του πλανήτη, επιβιβαζόμαστε στο λεωφορείο για Οία παρατηρώντας τις επιδράσεις της παγκοσμιοποίησης στο άλλοτε ειδυλλιακό τοπίο. Φτάνοντας στον προορισμό μας, εξουθενωμένοι, μου λέει: «Σ’ ευχαριστώ που με έφερες εδώ, αλλά δεν νομίζω να ξανάρθω». Σβήνουμε το αμυδρό φως του δωματίου μας και σωριαζόμαστε στο στρώμα. Γύρω στις εννιά το επόμενο πρωί, ανοίγω τα μάτια μου και μισοσηκώνομαι από το σκαλιστό, βλέπω πλέον, κρεβάτι. Στο παράθυρο της μικροσκοπικής κάμαρας φαίνεται μόνο το γαλάζιο της θάλασσας. Σηκώνομαι, διασχίζω το σαλόνι και βγαίνω στο μπαλκόνι. Το θέαμα αποζημιώνει κάθε προηγούμενη ταλαιπωρία: μονάχα γαλάζιο του ουρανού και της γαλήνιας θάλασσας και το ολόλευκο των σπιτιών του χωριού. Μπορώ να μιλήσω και για τη σιγαλιά του πρωινού, αλλά εκείνο που με συγκλονίζει είναι το χρώμα. «Σήκω», του φωνάζω από το μπαλκόνι. Αγουροξυπνημένος, ο δύσπιστος Γάλλος μου, μένει με το στόμα ανοιχτό. Το προηγούμενο βράδυ το χρώμα είχε χαθεί στο σκοτάδι, σήμερα το φως το ξεδιπλώνει μεγαλειώδες.

Αυτά σκέφτηκα περιδιαβαίνοντας τις αίθουσες της έκθεσης «Oh Couleurs!» στο μουσείο του ντιζάιν, και συγκεκριμένα στα επιβλητικά κελιά των πρώην φυλακών του Μπορντό. Στην έκθεση περιδιαβαίνουμε τα κελιά τα οποία γεμίζουν το ίδιο συνειρμικά, όπως το θέμα της έκθεσης, με αντικείμενα που διατρέχουν την έννοια του χρώματος.

Εξέχουσα θέση κατέχουν τα tupperware της ομώνυμης μάρκας, που αποτελούν σημεία αναφοράς ανά τις δεκαετίες: παλ χρώματα της δεκαετίας του ’60, γήινα καφετιά ή σκούρα πράσινα σαν τις ενδυμασίες μουσικών της σόουλ στα ’70s και σκούρα «ανδρικά» χρώματα τη δεκαετία του ’80 – ένα κλείσιμο ματιού στη γυναικεία χειραφέτηση και την είσοδο των ανδρών στην κουζίνα. Σε άλλο κελί, ένα κίτρινο γραμματοκιβώτιο και μια πορτοκαλί στολή Αμερικανών φυλακισμένων: αφαίρεσε το χρώμα και χάνεις την ουσία του αντικειμένου. Σε άλλη αίθουσα, πάλι, συναντούμε τη διακοσμήτρια Paule Marrot, το δελτίο παραπόνων της οποίας βρίσκεται πίσω από τη χρωματική ποικιλία των αυτοκινήτων Ρενό τη δεκαετία του 1950. Πραγματικά, γράφοντας στον τότε διευθυντή Pierre Lefaucheux, εξασφάλισε μια θέση στην εταιρεία και έφερε την επανάσταση στο αυτοκίνητο. Επειτα βρίσκουμε τις σημαίες: αυτό που τις χαρακτηρίζει είναι η επιλογή και η στοίχιση των χρωμάτων.

Αυτή η άκρως παιχνιδιάρικη έκθεση, που ξεκινάει ως αφαιρετική έννοια και περνάει από φιλοσοφικά ερωτήματα για να στηριχθεί τελικά σε ιστορικά δεδομένα, θα ενθουσιάσει κάθε δύσπιστο, όπως η Σαντορίνη αποζημιώνει κάθε σκεπτικιστή τουρίστα.

• 4,543 milliards. La question de la matière. Η έκθεση ξεκινάει με το έργο του Γιάννη Κουνέλλη, το οποίο είχε φιλοξενηθεί το 1985 στο ίδιο μουσείο, αυτό της Μοντέρνας Τέχνης του Μπορντό, ως τμήμα μιας μεγάλης έκθεσης προς τιμήν του καλλιτέχνη. Το άτιτλο έργο του εξετάζει, όπως ολόκληρη η έκθεση, τη σχέση της Πολιτείας και της καπιταλιστικής οικονομίας και πολιτικής με τη φύση και τι συνεπάγεται αυτό: εξερευνά την έννοια της βιοποικιλότητας, της αλόγιστης χρήσης των περιορισμένων φυσικών πόρων και τη σταδιακή καταστροφή του πλανήτη. Αν συνδυάσουμε την έκθεση, σε μεγάλη κλίμακα, με την αποχώρηση των ΗΠΑ, μετά την εκλογή του Τραμπ, από την κλιματική συμφωνία του Παρισιού, και σε μικρότερη, με την επανενεργοποίηση, για παράδειγμα, του σχεδίου για κατασκευή αγωγού πετρελαίου της Βόρειας Ντακότα, καταλαβαίνουμε ότι η έκθεση αυτή με την αφαιρετικότητά της είναι ό,τι πιο κοντά στην επικαιρότητα μπορούμε να συναντήσουμε. Το έργο του Κουνέλλη είναι απλά ένα παράδειγμα – φτιαγμένο από ταπεινά υλικά, πρόκειται για μια σειρά από χαλύβδινα πανό τρυπημένα από επτά σωλήνες γκαζιού που εξωθούν συνεχόμενα φλόγες. Κινούμενοι βόρεια, θα βρούμε το έργο της Marianne Heier, «Saga Night», ένα βίντεο σχετικά με την πόλη της Maihuagen της Νορβηγίας, που παρατηρεί την απροσδόκητη εμφάνιση πετρελαίου στη χώρα το 1968.

• Black Whole For Whales – Daniel Firman. Σχεδόν κρατιέμαι για να μην αποκαλύψω τις λεπτομέρειες της επόμενης έκθεσης: είναι τόσο σημαντικός ο παράγοντας της έκπληξης. Ας είναι: Ο Daniel Firman κατοικεί προσωρινά τους χώρους της υποβρύχιας βάσης, απομεινάρι του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Πράγματι, μεταξύ του 1941 και 1943 χτίστηκε εκεί μια βάση από το πολεμικό ναυτικό, στην οποία δούλεψαν παραπάνω από 6.500 εργάτες, Γάλλοι, Ισπανοί, Ιταλοί και Βέλγοι, για να δημιουργήσουν αυτήν την επιφάνεια 42.000 τ.μ. Στον εξωτερικό χώρο της άλλοτε βάσης του ναυτικού, μια φωτεινή επιγραφή μάς προειδοποιεί: Something Strange Happened Here (κάτι παράξενο συνέβη εδώ). Εισχωρώντας στο εσωτερικό του κατανυκτικού και επιβλητικού αυτού χώρου, μας καλεί το τραγούδι της φάλαινας, από τα σωθικά του αόρατου εδώ ζώου που είναι ανατριχιαστικά παρόν. Ο ήχος διαθλάται και γιγαντώνεται στις σκοτεινές επιφάνειες του ποταμιού. Για να προχωρήσουμε στη βυθισμένη στο σκοτάδι τελευταία αίθουσα, όπου ένας ταριχευμένος ελέφαντας στριφογυρίζει αργά στηριγμένος στην προβοσκίδα του. Είναι τόσο όμορφος, τόσο συνταρακτικός, που υποβάλλεσαι υπνωτισμένος στη γοητεία του. Το τραγούδι της φάλαινας βουίζει στ’ αυτιά: πρόκειται για τη συνάντηση των δύο μεγαλύτερων θηλαστικών στο κολοσσιαίο έργο του 41χρονου καλλιτέχνη από την Bron της Γαλλίας.

• Des Mondes Aquatiques. Με την έννοια του ύδατος ασχολείται και η έκθεση που στεγάζεται στον εκθεσιακό χώρο της Frac Aquitaine, δηλαδή του νομού στον οποίο ανήκει το Μπορντό. Οι «Υδάτινοι Κόσμοι» εξετάζουν τη συμβολική και πραγματική θέση του νερού στη φύση και των οργανισμών που το κατοικούν, μέσα από το έργο πάνω από 20 καλλιτεχνών. Πολύ γρήγορα εμπνέει τη χριστιανική μυθολογία, όπου παρατηρούνται τοιχογραφίες, με το σύμβολο του ψαριού να αποτυπώνει τη λατρεία των πιστών. Στα έργα των καλλιτεχνών συναντούμε ένα βίντεο που παραπέμπει σε ντοκιμαντέρ, όπου η καλλιτέχνις Julie Chaffort διηγείται ιστορίες: ένα γκρουπ μουσικών επιπλέει σε μια ξύλινη βάρκα στο ποτάμι παίζοντας παραδοσιακά τραγούδια με τρομπέτες, ή μια χορωδία τραγουδάει σε άγρια άλογα: κάθε φορά αναρωτιόμαστε πώς η φύση θα αντιδράσει στην ανθρώπινη παρέμβαση. Μετά έρχεται το αφαιρετικό έργο της Jessica Warboys, ένα χρωματικό πανδαιμόνιο που δημιουργείται αφού ο καμβάς ρίχνεται στο νερό πριν τοποθετηθούν χρώματα στην επιφάνειά του. Παρατηρούμε, τέλος, το έργο των Pierre et Gilles, που σκηνοθετούν πορτρέτα τα οποία θυμίζουν πίνακες λουσμένους στο φως και μας παρασύρουν σ’ έναν κόσμο υπερβατικό και εξωπραγματικό.

> Oh Couleurs! Madd – Musée des Arts Décoratifs et du Design, 39 rue Bouffard, www.madd-bordeaux.fr, έως τις 5/11/2017. Kαθημερινά 11 π.μ. – 6 μ.μ., 8 ευρώ.

> 4,543 milliards. La question de la matière. CAPC, Musée d’Art Moderne de Bordeaux, 7 rue Ferrere, http://www.capc-bordeaux.fr/, έως τις 7/1/2017. Kαθημερινά 11 π.μ. – 6 μ.μ., Τετάρτη 11 π.μ. – 8 μ.μ., 7 ευρώ.

> Black Whole For Whales – Daniel Firman. Base Sous-Marine, Boulevard Alfred Daney, πλην τις 27/8/2017. Καθημερινά εκτός Δευτέρας 1.30 μ.μ. – 7 μ.μ., 3 ευρώ.

> Des Mondes Aquatiques. Frac Aquitaine, Hangar G2, Bassin à Flot no1, Quai Armand Lalande, http://frac-aquitaine.net/evenement/mondes-aquatiques-2/, έως τις 5/11/2017. Δευτέρα έως Σάββατο 10 π.μ. – 6 μ.μ., Σάββατο 2.30 μ.μ. – 6.30 μ.μ., δωρεάν.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή