Πώς μπορεί κανείς στο τέλος του επιτυχημένου ταξιδιού της έρευνας ν’ αρχίσει ένα εξίσου συναρπαστικό ταξίδι καινοτομίας και επιχειρηματικότητας;
Δεν είναι όλα τα ερευνητικά αποτελέσματα κατάλληλα για τη δημιουργία προϊόντων. Πρέπει να έχουν υψηλή προστιθέμενη αξία και να αντιμετωπίζουν ένα πραγματικό πρόβλημα. Η απόσταση μεταξύ ενός ερευνητικού αποτελέσματος και ενός προϊόντος χρειάζεται πολλή δουλειά για να διανυθεί, τελείως διαφορετικής φύσης από την ερευνητική. Η επιστημονική επιτυχία δεν εγγυάται σε καμία περίπτωση την εμπορική.
Ο σημαντικότερος ίσως παράγοντας είναι ο ανθρώπινος. Ως ιδρυτές της εταιρείας, οι ερευνητές πρέπει να έχουν άμεση εμπλοκή στη μετατροπή της έρευνάς τους σε προϊόν, τουλάχιστον στα πρώτα στάδια. Η ακαδημαϊκή κοινότητα πρέπει αφενός να επιτρέπει στους καθηγητές και ερευνητές να παίρνουν άδεια για τέτοια επιχειρηματική δραστηριότητα, αφετέρου δε να προσμετρά σε κάποιο βαθμό τις επιτυχημένες μεταφορές τεχνολογίας στην αξιολόγηση των πρωταγωνιστών τους.
Ωστόσο οι διάσημες περιπτώσεις προσωπικοτήτων με ιδιαίτερο ταλέντο τόσο στην έρευνα όσο και στην επιχειρηματικότητα είναι σπάνιες. Η μεγάλη πλειοψηφία των καλών ερευνητών δεν είναι καλοί επιχειρηματίες. Οι αρχικοί δημιουργοί και ιδρυτές μιας εταιρείας πρέπει να είναι έτοιμοι κάποια στιγμή να παραδώσουν τη διοίκησή της σε άλλους, κατάλληλους επαγγελματίες.
Τρίτος παράγοντας είναι ο οικονομικός. Ως ιδρυτές της νεοφυούς επιχείρησης, οι ερευνητές καθώς και το πανεπιστήμιο ή το ερευνητικό κέντρο στο οποίο διεξήγαγαν την έρευνά τους, πρέπει να είναι οι βασικοί της μέτοχοι. Από την άλλη απαιτείται σοβαρή χρηματοδότηση για την εξέλιξη του ερευνητικού αποτελέσματος σε προϊόν, αλλά και για ένα σωρό άλλες δραστηριότητες που συνήθως οι ερευνητές παραμελούν (σχεδίαση, διαφήμιση, πωλήσεις). Η χρηματοδότηση αυτή πρέπει να προέρχεται από επενδυτές που θα αποκτήσουν κι αυτοί μερίδιο στην εταιρεία. Τέλος, μια νεοφυής επιχείρηση πρέπει οπωσδήποτε να λειτουργεί λιτοδιαίτα, τουλάχιστον στα πρώτα βήματα. Η οποιαδήποτε σπατάλη ή οικονομική αλαζονεία είναι καταστροφική σε πρώιμο στάδιο.
Τέλος, τα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα θα πρέπει να έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες μεταφοράς τεχνολογίας υψηλής ποιότητας, στελεχωμένες με επαγγελματίες με γνώση και εμπειρία στον χώρο. Η αξιολόγηση της επιχειρηματικής δυναμικής μιας έρευνας, η αναζήτηση των κατάλληλων επενδυτών και χρηματοδοτικών ευκαιριών, η δικτύωση με ικανά στελέχη, είναι μερικές από τις υπηρεσίες που πρέπει να παρέχονται στους ερευνητές.
Καταλύτης όλων των παραπάνω είναι ο συγχρωτισμός: η συνύπαρξη πανεπιστημίων, ερευνητικών κέντρων, επενδυτικών σχημάτων, νεοφυών αλλά και ωριμότερων επιχειρήσεων στον ίδιο χώρο. Δεν είναι τυχαία η επιτυχία του Silicon Valley, της περιοχής του Cambridge και του Βερολίνου, ή και των βιομηχανικών συνεργατικών σχηματισμών (clusters) που έχουμε και στη χώρα μας. Η επένδυση στη δημιουργία επιστημονικών-βιομηχανικών πάρκων και γενικότερα χώρων και δικτύων συνεργασίας όλων των εμπλεκομένων πρέπει να αποτελεί στρατηγική προτεραιότητα.
Για να επιτευχθούν όλα αυτά απαιτείται δουλειά, ταλέντο και κάμποση τύχη. Οι νέοι της χώρας μας αποτελούν περίτρανη απόδειξη ότι έχουμε καντάρια από ταλέντο (οι περισσότεροι), είμαστε συνηθισμένοι στην πολλή δουλειά. Την τύχη μπορούμε να την προκαλέσουμε με τα άλλα δύο. Ας επιχειρούμε, λοιπόν!
* Ο κ. Γιάννης Ιωαννίδης είναι πρόεδρος του Ερευνητικού Κέντρου «Αθηνά» και καθηγητής στο Τμήμα Πληροφορικής & Τηλεπικοινωνιών του ΕΚΠΑ.