ΒΑΥΑΡΙΑ – ΑΠΟΣΤΟΛΗ. «Δεν ξέρω πόσο πολύ αγάπησαν ή δεν αγάπησαν οι Ελληνες τον Οθωνα. Ξέρω πολύ καλά πόσο αγάπησε ο Οθωνας την Ελλάδα και τους Ελληνες. Εγινε ο πιο Ελληνας, ο εκφραστής των ελληνικών πόθων, ο εκφραστής της μεγάλης εθνικής ιδέας για την απελευθέρωση και των άλλων υπόδουλων μερών της πατρίδας…». Ο Γιαν Μούρκεν, διευθυντής του Μουσείου «Οθωνας Βασιλιάς της Ελλάδας» στη Hatraus Strasse στην κωμόπολη Οτομπρούν, μας δείχνει με υπερηφάνεια μια δήλωση του πρώην Προέδρου της Δημοκρατίας Κωστή Στεφανόπουλου, αναρτημένη σε περίοπτη θέση. Την είχε κάνει κατά την επίσκεψή του στο Μόναχο τον Νοέμβριο του 1999 για να εγκαινιάσει την έκθεση «Νεωτέρα Ελλάς – Ελληνες και Βαυαροί επί εποχής Λουδοβίκου Α΄», ειδικά για το μουσείο του Οθωνα, και έκτοτε αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα εκθέματά του.
Ο Μούρκεν μάς ξεναγεί στο μουσείο με τα 1.000 και πλέον εκθέματα από τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων, εκ των οποίων τα 500 αφορούν στον Οθωνα και τη βασιλεία του. Γνωρίζει απέξω και ανακατωτά τα της Επανάστασης του 1821 και μας παραθέτει λεπτομέρειες γύρω από τους οπλαρχηγούς (Μάρκο Μπότσαρη, Πλαπούτα κ.ά.) που ελάχιστοι σύγχρονοι Ελληνες ξέρουν. Παθιασμένος φιλέλληνας ο ίδιος, δεν παραλείπει να μας υπογραμμίσει πως τα αρχαία ελληνικά διδάσκονται ακόμα και σήμερα στα σχολεία της Βαυαρίας.
Μας δείχνει προσωπικά αντικείμενα του Οθωνα, τα οποία, όπως λέει, αγόρασε με τη βοήθεια ανθρώπων του από παλαιοπωλεία της Αθήνας και άλλα που είχαν περιέλθει στην κατοχή συγγενών του βασιλιά της Ελλάδας και τα δώρισαν στο μουσείο. Μια φωτογραφία απεικονίζει τον νεκρό βασιλιά στο φέρετρό του ντυμένο με την ελληνική φουστανέλα, όπως ήταν η επιθυμία του, και σε μια γωνιά «στέκει» ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, με το πλαστικό ομοίωμά του περιβεβλημένο με την αυθεντική φορεσιά του που βρέθηκε και αγοράστηκε στην Αθήνα. «Χίλια με χίλια διακόσια άτομα τον χρόνο περνούν από το μουσείο μας. Είμαστε περήφανοι γιατί όλα τα ελληνικά σχολεία του Μονάχου, αλλά και αρκετοί Ελληνες τουρίστες, μας επισκέπτονται. Ο Οθωνας όπως και ο πατέρας του Λουδοβίκος έπαιξαν σημαντικό ρόλο στις καλές σχέσεις Ελλάδας και Βαυαρίας», λέει.
Οδοιπορικό
Θα το διαπιστώσουμε στο οδοιπορικό μας, «στα βήματα του Οθωνα», στη Βαυαρία, με αφορμή τη συμπλήρωση 150 χρόνων από τον θάνατό του, που τιμήθηκε στο Μόναχο με δύο μνημόσυνα, ένα διεκκλησιαστικό –ο Οθωνας ήταν και παρέμεινε καθολικός– και το άλλο όπως προβλέπει το ορθόδοξο χριστιανικό τυπικό.
Το Οτομπρούν (Η Πηγή του Οθωνα) είναι μια πόλη των 15.000 ανθρώπων, 12 χιλιόμετρα έξω από το Μόναχο. Δημιουργήθηκε προς τιμήν του Οθωνα, γιατί από το δάσος που προϋπήρχε εκεί ξεκίνησε στα τέλη του 1832 η βασιλική κουστωδία με τον δεκαεπτάχρονο τότε πρίγκιπα του Οίκου Βίτελσμπαχ για την Ελλάδα. Τον είχαν διορίσει βασιλιά του νεογέννητου ελληνικού κράτους οι τρεις μεγάλες δυνάμεις, Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία, με εντολή να το συγκροτήσει στα τότε ευρωπαϊκά πρότυπα, και η αναχώρησή του, μαζί με μερικές χιλιάδες άλλους Βαυαρούς, από τα βασιλικά ανάκτορα έγινε με μεγάλες τιμές. Στο σημείο του δάσους όπου τον αποχαιρέτησε ο πατέρας του, βασιλιάς Λουδοβίκος Α΄, τοποθέτησαν τότε μια μεγάλη μαρμάρινη στήλη, που υπάρχει και σήμερα, γύρω από την οποία άρχισε να δημιουργείται αργότερα μια πόλη, που φέρει το όνομά του. Ανήμερα το Ιωβηλαίο, στις 26 Ιουλίου, στη βάση της, παρά τη δυνατή βροχή που έπεφτε στο Μόναχο, κατατέθηκαν στεφάνια με κάθε επισημότητα, από τις τοπικές αρχές αλλά και απλούς πολίτες.
Αναζητήσαμε μαρτυρίες από τη ζωή του εκεί, πριν και μετά την εν Ελλάδι βασιλεία του, μας είπαν για τις τελευταίες στιγμές και τις επιθυμίες του προτού κλείσει τα μάτια. Καταγράψαμε, με ξεναγό τον πατέρα Απόστολο Μαλαμούση, εξέχον μέλος της ελληνικής κοινότητας, τα ιστορικά αποτυπώματα της λατρείας του πατέρα του, βασιλιά Λουδοβίκου Α΄, για τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό, λατρεία που κληροδότησε και στον γιο του, προτού ακόμα εκείνος επιλεγεί να γίνει βασιλιάς της Ελλάδας. Τα συναντάει κανείς σε κάθε του βήμα, στο κέντρο του Μονάχου, όπου δεν υπάρχει δημόσιο κτίριο της εποχής του Λουδοβίκου χωρίς «σφραγίδα» της αρχαιοελληνικής αρχιτεκτονικής. Και γι’ αυτό οι Βαυαροί αποκαλούν την πρωτεύουσά τους με υπερηφάνεια, ακόμα και σήμερα, «Αθήνα του Ιζαρ», του ποταμού, δηλαδή, που διασχίζει την πόλη.
Μπήκαμε στην κατακόμβη με τις σαρκοφάγους του ιδίου, της συζύγου του Αμαλίας και άλλων 26 γαλαζοαίματων της Βαυαρίας, στο υπόγειο του επιβλητικού ναού Τεατινερκίρχε, στο ιστορικό κέντρο του Μονάχου. Παρακολουθήσαμε το μνημόσυνο για τον Οθωνα που έγινε παρουσία του δούκα Φραγκίσκου, που μαζί με τον αδερφό του Μαξ, είναι οι τελευταίοι εν ζωή απόγονοι του Οθωνα, στη ρωμαιοκαθολική αλλά και στην ορθόδοξη εκκλησία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος.
Εξόριστος
Διακόσια σαράντα χιλιόμετρα από το Οτομπρούν, στη Βαμβέργη των βαυαρικών Αλπεων, στέκει το βασιλικό ανάκτορο του οίκου Βίτελσμπαχ, όπου γεννήθηκε και πέθανε ο Οθωνας. Εκπληκτικής ομορφιάς παλάτι, διαθέτει σαράντα πολυτελή διαμερίσματα, λειτουργεί ως κρατικό μουσείο, στεγάζει την Κρατική Βιβλιοθήκη, την Κρατική Συλλογή Πινάκων και Αυλή των Ρόδων, αλλά τούτη την εποχή λόγω ανακαίνισης του παλατιού παραμένει κλειστό. Εκεί, λοιπόν, στα δωμάτια 15 έως 27, εγκαταστάθηκε ο εξόριστος μονάρχης και μέχρις ότου πεθάνει από ευλογιά, το 1867, δεν έπαυε, όπως μας λένε, να μνημονεύει την Ελλάδα, την οποία οι υπάρχουσες μαρτυρίες εμφανίζουν να υπεραγαπούσε.
Αν και έκπτωτος, έστελνε χρήματα στην επαναστατημένη Κρήτη κατά την εξέγερση για την ένωσή της με την Ελλάδα, ενώ είχε δώσει εντολή στους πενήντα και πλέον αυλικούς του να φορούν ελληνικές ενδυμασίες και καθημερινά μετά τις 6 μ.μ. να ομιλούν μόνο ελληνικά. Φέρεται μάλιστα να ζήτησε, στα τελευταία του, να ταφεί με ελληνική στολή και να ακούσει από ορθόδοξο ιερέα το «Πάτερ Ημών», ενώ πεθαίνοντας αναφώνησε: «Ελλάδα, αγαπημένη μου, Ελλάδα».
Στον περίφημο Κήπο των Ρόδων της Βαμβέργης έγιναν, με πρωτοβουλία της τοπικής Ελληνογερμανικής Λέσχης, τα αποκαλυπτήρια μπρούντζινης αναμνηστικής πλάκας ως ενθυμίου για τον βασιλιά Οθωνα και τη βασίλισσα Αμαλία της Ελλάδος – ακόμη ένα δείγμα κοινής ελληνοβαυαρικής ιστορίας. «Aπό την Αθήνα στη Βαμβέργη, Βασιλιάς Οθων της Ελλάδος», γράφει. Στη Βασιλική Πλατεία, στο ιστορικό κέντρο του Μονάχου, τα Προπύλαια, ένα από τα πιο επισκέψιμα μνημεία της πόλης, είναι αφιερωμένα στην ελληνική Επανάσταση και φέρουν στα ελληνικά τα ονόματα οπλαρχηγών της, όπως και ανάγλυφες παραστάσεις από πολεμικές σκηνές στην αρχαία Ελλάδα.
Δίπλα ακριβώς, υπάρχει η Γλυπτοθήκη, όπου σε μια ολόκληρη αίθουσά της φιλοξενεί εκατοντάδες αρχαία ελληνικά αγάλματα. Μπροστά στο βαυαρικό Κοινοβούλιο δεσπόζει μπρούντζινο τεράστιο άγαλμα της θεάς Αθηνάς, ανδριάντες του Πλάτωνα, του Αριστοτέλη, του Πυθαγόρα και άλλων Ελλήνων φιλοσόφων κοσμούν την είσοδο του κτιρίου της Βιβλιοθήκης Επιστημών. Τον Πήγασο έχει ως προμετωπίδα της η όπερα, μέχρι και στο φημισμένο Oktomberfest υπάρχει περιστύλιο φτιαγμένο από λιωμένο σίδερο των κανονιών των πλοίων του οθωμανικού στόλου που βύθισαν οι σύμμαχοι στο Ναυαρίνο.
Ισως το πιο σημαντικό: η φιλελληνική αύρα της εποχής του Οθωνα και του Λουδοβίκου μοιάζει να μην έχει εξατμιστεί στις καρδιές των ανθρώπων, ακόμα και σήμερα, στη Βαυαρία.