Ο φωτογράφος του μετώπου

2' 16" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Θα μπορούσε να δει κανείς τον Κριμαϊκό Πόλεμο (1853-1856) ως επιταχυντή εξελίξεων ή ως την κορύφωση του διεθνούς ανταγωνισμού γύρω από το Ανατολικό Ζήτημα, αλλά σε κάθε περίπτωση ήταν ο πρώτος πόλεμος τέτοιας καταστροφικής μανίας που καταγράφηκε, είτε δημοσιογραφικά είτε φωτογραφικά, τουλάχιστον ώς έναν ικανοποιητικό βαθμό. Η «Κριμαία» στοίχειωσε τις συνειδήσεις της γενιάς που έζησε τον πόλεμο και των αμέσως επόμενων, καθώς η Ευρώπη γέμισε πενθούντες από τη Ρωσία ώς τη Γαλλία και από τη Βρετανία ώς την Τουρκία. Οι τριγμοί για τη νέα Ευρώπη άρχισαν αμέσως μετά το 1860-1870 (πόλεμος Γαλλίας – Πρωσίας, ενοποίηση Γερμανίας, ενοποίηση Ιταλίας, εκσυγχρονισμός Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, δημιουργία διπλής μοναρχίας Αυστρίας-Ουγγαρίας κ.λπ.). Η έκθεση που παρουσιάζεται τώρα στο Λονδίνο (The Queen’s Gallery, έως 26/11) εστιάζει στη φωτογραφική κάλυψη του καταστροφικού αυτού πολέμου από τον διάσημο φωτογράφο Ρότζερ Φέντον (1819-1869), με τον οποίον ταυτίζεται ιστορικά η οπτική τεκμηρίωση του Κριμαϊκού Πολέμου.

Στον Πόλεμο της Κριμαίας, η Ρωσική Αυτοκρατορία είχε αντιπάλους την Οθωμανική Αυτοκρατορία, τη Γαλλία (που επί Ναπολέοντος Γ΄ ήταν επίσης αυτοκρατορία), τη Βρετανική Αυτοκρατορία και, μετά το 1855, τη Σαρδηνία. Στόχος ήταν η αναχαίτιση της ρωσικής επεκτατικότητας στη Βαλκανική και στα εδάφη της Τουρκίας. Ο Φέντον έφθασε ακτοπλοϊκώς στη Μαύρη Θάλασσα παρακινούμενος από σημαίνοντα πρόσωπα (ανάμεσά τους και τον πρίγκιπα Αλβέρτο, σύζυγο της βασίλισσας Βικτωρίας) με αποστολή τη φωτογράφιση του πολέμου. Υπήρχε η ανάγκη «διαφωτίσεως» του πληθυσμού για τις φρικαλεότητες του πολέμου. Εως τότε, η οπτική επικοινωνία περιοριζόταν σε γκραβούρες που δημοσίευαν περιοδικά όπως το London Illustrated News.

Ο Φέντον έφθασε στην Κριμαία το 1855, όταν ο πόλεμος είχε κορυφωθεί, και τα νέα από το μέτωπο μιλούσαν για μια άνευ προηγουμένου αιματοχυσία και βιαιότητα. Πίσω από την αποστολή του Φέντον ήταν και ο εκδοτικός οίκος Thomas Agnew & Sons, που ειδικευόταν σε πολυτελή λευκώματα και ενδιαφερόταν να έχει αυτήν την πρωτιά. Ο Φέντον, όμως, ήταν ένας «ποιητής» και όχι ανατόμος. Παρότι θεωρείται ο πρώτος που τεκμηρίωσε οπτικά τον Πόλεμο της Κριμαίας και κατ’ επέκταση θεωρείται ο εισηγητής της φωτογραφίας του πολέμου ως ειδικής κατηγορίας, οι φωτογραφίες του είναι έντονα υπαινικτικές, ιδίως εκείνες που μας μεταφέρουν στο κενό πεδίο μάχης, όπου, από την εκατόμβη και την αποφορά των νεκρών, έχει κρατήσει την απουσία και τον «ατμό». Κατά μία έννοια είναι ένας νεωτεριστής, ένας ελλειπτικός καταγραφέας.

Οι φωτογραφίες του δημοσιεύονταν σταδιακά στον βρετανικό Τύπο και ήταν η πρώτη φορά που το κοινό ερχόταν σε επαφή με τον πόλεμο μέσα από το φωτορεπορτάζ, έστω και σε αυτό τον καλλιτεχνικό βαθμό. Σαφώς, ο Φέντον συνηγόρησε έστω και εμμέσως υπέρ ενός ισχυρού αντιπολεμικού αισθήματος και ήταν αυτός που οργάνωσε και την ειδική κατηγορία των πορτρέτων στο παρασκήνιο του μετώπου. Αν ο Πόλεμος της Κριμαίας συνδέεται με πολλές τεχνολογικές και ιατρικές εξελίξεις, δεν μπορεί να αγνοηθεί και η συμβολή του Ρότζερ Φέντον ως εισηγητή της φωτογραφίας πολέμου.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή