Πόλεις-σύμβολα, αρχέγονα δάση, αλλά και τοπία σπάνιας ομορφιάς, απαρτίζουν τις πιο πρόσφατες προσθήκες στη λίστα με τα μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς.
1. AΣΜΑΡΑ, ΕΡΥΘΡΑΙΑ
Η πρωτεύουσα της Ερυθραίας, ιταλικής αποικίας έως το 1941 με στρατηγική σημασία, λειτούργησε ως πεδίο πειραματισμών για τους Ιταλούς αρχιτέκτονες του Μεσοπολέμου. Ο αστικός ιστός της μεταμορφώθηκε τη δεκαετία του 1930 με μια σειρά από πρωτοποριακά οικοδομήματα, εμπνευσμένα από τον ιταλικό μοντερνισμό αλλά ιδωμένα με μια πιο αφρικανική «ματιά».
Σήμερα σώζονται συνολικά 400 από αυτά – από το φουτουριστικό βενζινάδικο Fiat Ragliero σε σχήμα αεροπλάνου μέχρι τον κινηματογράφο Imperο, με την εκπληκτική αρ ντεκό πρόσοψη.
2. AΦΡΟΔΙΣΙΑΔΑ, ΤΟΥΡΚΙΑ
Στα 230 χλμ. νοτιοανατολικά της Σμύρνης, η αφιερωμένη στην Αφροδίτη αρχαία πόλη της Καρίας έφτασε στην ακμή της μεταξύ του 1ου αιώνα π.Χ. και του 3ου αιώνα μ.Χ. Σημείο αναφοράς της είναι ο ρωμαϊκός ναός προς τιμήν της θεάς, ενώ σε εξαιρετική κατάσταση σώζονται σήμερα το βουλευτήριο, στη βόρεια πλευρά της Αγοράς, και το στάδιο, από τα καλύτερα διατηρημένα κτίσματα του είδους του σε όλη τη Μεσόγειο. Η Αφροδισιάδα ήταν ονομαστή στον ρωμαϊκό κόσμο για την ποιότητα των μαρμάρων της, στην οποία οφείλεται και ο μεγάλος αριθμός επιγραφών που έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη –περίπου 12.000–, αλλά και για τη σχολή γλυπτικής της.
3. ΓΗ ΤΩΝ KHOMANI SAN, ΝΟΤΙΑ ΑΦΡΙΚΗ
Η ερημική περιοχή με τους κοκκινωπούς αμμόλοφους που εκτείνεται στα σύνορα της χώρας με την Μποτσουάνα και τη Ναμίμπια είναι η πατρίδα των αυτοχθόνων Khomani San. H μελέτη του DNA τους καταδεικνύει πως κατάγονται από έναν αρχαίο πληθυσμό, ο οποίος θεωρείται πρόγονος του ανθρώπινου γένους και έζησε στη νότια Αφρική πριν από 150.000 χρόνια. Το τοπίο στη γη των Khomani San ελάχιστα έχει αλλάξει από τη μακρινή εποχή που ο άνθρωπος ήταν κυνηγός, ενώ η συνεχής παρουσία τους σε αυτή λειτουργεί κατά μία έννοια συνδετικά με το μακρινό παρελθόν. Και μας υπενθυμίζει ίσως από πού ξεκίνησαν όλα.
4. AΡΧΕΓΟΝΑ ΔΑΣΗ OΞΙΑΣ, ΕΥΡΩΠΗ
Δεν πρόκειται για νέα είσοδο στη λίστα, αλλά για προσθήκη νέων περιοχών σε παλαιότερη καταχώριση. Από τον περασμένο Ιούλιο ο κατάλογος με τα αρχέγονα δάση οξιάς σε Σλοβακία, Ουκρανία και Γερμανία που προστατεύονται από την UNESCO εμπλουτίστηκε με δάση από εννέα ακόμα ευρωπαϊκές χώρες – Αλβανία, Αυστρία, Βέλγιο, Βουλγαρία, Κροατία, Ιταλία, Ρουμανία, Σλοβενία, Ισπανία. Μέσα σε μερικές χιλιάδες χρόνια από το τέλος της Εποχής των Παγετώνων, οι απομονωμένες δασικές εκτάσεις που κάλυπτε το συγκεκριμένο είδος επεκτάθηκαν στις Άλπεις, στα Καρπάθια, στα Πυρηναία και στη Μεσόγειο. Ο λόγος δεν είναι άλλος από την ανθεκτικότητα και την ευκολία προσαρμογής του δέντρου σε διαφορετικές κλιματολογικές και γεωγραφικές συνθήκες.
Φωτογραφία: © AFP/VISUALHELLAS.GR
5. ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΩΝ ΛΙΜΝΩΝ, ΑΓΓΛΙΑ
Οι Άγγλοι ποιητές και ζωγράφοι του 18ου και του 19ου αιώνα έβρισκαν εδώ, στην κομητεία της Κάμπρια –σε ένα τοπίο αλπικής ομορφιάς, που κάθε άλλο παρά κλασική αγγλική εξοχή θυμίζει–, το ησυχαστήριο και την πηγή έμπνευσης που αναζητούσαν. Το πιο δημοφιλές εθνικό πάρκο της Βρετανίας, συνολικής έκτασης 2.362 τ.χλμ., επισκέπτονται περισσότεροι από 15 εκατομμύρια άνθρωποι κάθε χρόνο. Oι κοιλάδες με τις εντυπωσιακές λίμνες, που αποτελούν το σήμα κατατεθέν της περιοχής, σχηματίστηκαν στο ορεινό ανάγλυφο την Εποχή των Παγετώνων, ενώ την εικόνα συμπληρώνουν κήποι αριστοτεχνικά φτιαγμένοι και παραμυθένια αγροτόσπιτα.
6. ΓΙΑΖΝΤ, ΙΡΑΝ
Στην καρδιά του ιρανικού υψιπέδου, 270 χλμ. νοτιοανατολικά του Ισφαχάν, αποτελεί περίτρανη απόδειξη της ικανότητας του ανθρώπου να χρησιμοποιεί τους πόρους που έχει στη διάθεσή του για να επιβιώσει. Εδώ και αιώνες το Γιατζντ, που περιβάλλεται από έρημο, τροφοδοτείται με νερό από το γειτονικό βουνό Shir μέσω των κανάτ, ενός δικτύου υπόγειων καναλιών που αξιοποιεί την κλίση του εδάφους. Για τον φυσικό κλιματισμό των σπιτιών, ανεμόπυργοι παγιδεύουν τον αέρα μέσα από τα ανοίγματά τους και τον κατευθύνουν έτσι ώστε να επιτύχουν, εκτός από τον δροσισμό των εσωτερικών χώρων, την ψύξη του πόσιμου νερού, που βρίσκεται αποθηκευμένο σε οικιακές δεξαμενές.
7. ΧΕΒΡΩΝΑ, ΔΥΤΙΚΗ ΟΧΘΗ
Οξύτατες αντιδράσεις από πλευράς Ισραήλ προκάλεσε η ανακήρυξη της παλιάς πόλης της Χεβρώνας σε μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς. Τόπος ταφής των πατριαρχών Αβραάμ, Ισαάκ και Ιακώβ για τους Εβραίους, γη προσκυνήματος για τους μουσουλμάνους –είναι μία από τις τέσσερις ιερές πόλεις του Ισλάμ–, κατοικείται σήμερα από 200.000 Παλαιστίνιους και μερικές εκατοντάδες Ισραηλινούς εποίκους, που ζουν υπό ισχυρή ισραηλινή στρατιωτική προστασία. Στο εξής η UNESCO είναι υποχρεωμένη να αξιολογεί σε ετήσια βάση την κατάσταση ασφαλείας της παλιάς πόλης, που, χρονολογούμενη τη χαλκολιθική περίοδο (περίπου 3000 π.Χ.), θεωρείται μία από τις αρχαιότερες στον κόσμο.