• Ως «τεχνητή διευθέτηση» αποβλέπουσα στη φοροαποφυγή έκρινε η Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών (ΔΕΔ) τη χορήγηση νέων δανείων από αλλοδαπή επιχείρηση και την εντός σύντομου διαστήματος επανεξαγωγή των ποσών στο εξωτερικό για εξόφληση προηγούμενου δανείου με την ίδια επιχείρηση.
Σύμφωνα με τη ΔΕΔ, η σχεδόν ταυτόχρονη είσπραξη και πληρωμή μετρητών από και προς τον ίδιο δανειστή στο εξωτερικό στερείται οικονομικής και εμπορικής ουσίας και δεν συνάδει με τη συνήθη επιχειρηματική συμπεριφορά, που είναι ο συμψηφισμός αμοιβαίων απαιτήσεων και υποχρεώσεων.
Κατά τον γενικό κανόνα, συμβάσεις δανείου που συνάπτονται στην αλλοδαπή υπόκεινται σε τέλη χαρτοσήμου όταν με το δανειζόμενο ποσό επέρχεται συμψηφισμός υποχρεώσεων στην Ελλάδα. Γι’ αυτό και η ΔΕΔ έκρινε ότι στόχος των παραπάνω καταβολών από και προς το εξωτερικό ήταν η αποφυγή πληρωμής τελών χαρτοσήμου μέσω της παράκαμψης διενέργειας συμψηφιστικής εγγραφής στα βιβλία της οφειλέτριας επιχείρησης.
Συνεπώς, κατά τη ΔΕΔ, και στην παραπάνω περίπτωση επήλθε στην πραγματικότητα απόσβεση υποχρεώσεων στην Ελλάδα, με αποτέλεσμα να έπρεπε να είχαν καταβληθεί τέλη χαρτοσήμου (ΔΕΔ 1247/2015). Σε κάθε περίπτωση αναμένεται και η νομολογία των δικαστηρίων επί του παραπάνω θέματος. Υπενθυμίζεται ότι τα διοικητικά δικαστήρια δεν έχουν έως τώρα ερμηνεύσει τη γενική διάταξη κατά της φοροαποφυγής που ισχύει από 1.1.2014.
• Δάνειο που συνήφθη και εκτελέσθηκε στην αλλοδαπή δεν υπάγεται σε τέλη χαρτοσήμου στην Ελλάδα, λόγω της χωρικότητας του φόρου. Αν, ωστόσο, το παραπάνω δάνειο εξοφληθεί εν όλω ή εν μέρει στην Ελλάδα, θα υπαχθεί σε τέλη χαρτοσήμου, επειδή στην περίπτωση αυτή περιέχει υποχρεώσεις εκτελεστέες στην Ελλάδα. Κατά τη Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών, ως εξόφληση δανείου στην Ελλάδα θεωρείται ακόμα και η πίστωση αυτού στα βιβλία της οφειλέτριας επιχείρησης στην Ελλάδα (ΔΕΔ 1247/2015). Κατά τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας, όμως, δεν αρκεί η εγγραφή στα βιβλία, εφόσον η εξόφληση γίνεται στην αλλοδαπή (ΣτΕ 984 και 1246/1992).
• Φορολογικοί κάτοικοι («residents») Ηνωμένου Βασιλείου για τουλάχιστον 15 από τα τελευταία 20 έτη με μόνιμη διαμονή («domicile») εκτός της χώρας φορολογούνται πλέον (από 6.4.2017) στο Ηνωμένο Βασίλειο για το παγκόσμιο εισόδημά τους και δεν τυγχάνουν προνομιακής φορολόγησης. Σε γενικές γραμμές, υπό το προηγούμενο καθεστώς, όσοι φορολογικοί κάτοικοι Ηνωμένου Βασιλείου είχαν μόνιμη διαμονή («domicile») σε άλλη χώρα μπορούσαν να υπαχθούν σε προνομιακό καθεστώς φορολόγησης στη βάση των εμβασμάτων («remittance basis»), δηλαδή να φορολογούνται στο Ηνωμένο Βασίλειο μόνο για ποσά που εισάγονται ή προκύπτουν εντός της χώρας. Είναι ακόμη πιθανότερο να εκπέσουν της παραπάνω προνομιακής φορολόγησης πρόσωπα που έχουν γεννηθεί στο Ηνωμένο Βασίλειο και επαναπατρίζονται, καθώς στην περίπτωση αυτή δεν τίθεται ως προϋπόθεση η συμπλήρωση 15 ετών φορολογικής κατοικίας στη χώρα.
• Ο θεσμός του Συνηγόρου του Φορολογουμένου έχει τεθεί σε ισχύ στις ΗΠΑ από το 1996. Ο φορέας αυτός («Taxpayer Advocate Service») λειτουργεί ανεξάρτητα αλλά εντός της αμερικανικής υπηρεσίας δημοσίων εσόδων IRS («Internal Revenue Service»). Βασικός ρόλος του φορέα είναι η προστασία των δικαιωμάτων των φορολογουμένων και η επίλυση τυχόν προβλημάτων που ανακύπτουν κατά τις συναλλαγές τους με τη φορολογική διοίκηση. Παράλληλα, ο φορέας μπορεί να προτείνει τροποποιήσεις στη φορολογική νομοθεσία που κρίνει ως απαραίτητες. Εξίσου σημαντικός μπορεί να είναι, ωστόσο, και ο ρόλος του ήδη υφιστάμενου στην Ελλάδα θεσμού του Συνηγόρου του Πολίτη σε σχέση με φορολογικά ζητήματα.
Ο Συνήγορος του Πολίτη βασίζεται στον παραπλήσιο θεσμό του «Ombudsman» που ισχύει σε άλλα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης, όπως ενδεικτικά στη Σουηδία, στην Ιρλανδία, στην Ισπανία κ.ά. Σημειώνεται, ωστόσο, ότι κατά τον νόμο δεν υπάγονται στη διαμεσολαβητική και ελεγκτική αρμοδιότητα του Συνηγόρου του Πολίτη οι ανεξάρτητες αρχές ως προς την κύρια λειτουργία τους. Δεδομένου, όμως, ότι η ΑΑΔΕ είναι ανεξάρτητη αρχή προβληματίζει σε ποιο βαθμό μπορεί ο Συνήγορος του Πολίτη να ασκεί ελεγκτική αρμοδιότητα επί της ΑΑΔΕ. Ενδεχομένως, η σύσταση θεσμού «Συνηγόρου του Φορολογουμένου», κατά τα πρότυπα του IRS, να έδινε επιπλέον ώθηση στη χρηστή διοίκηση της ΑΑΔΕ.
• Οφειλές προς το Δημόσιο μπορούν να υπαχθούν σε σύμβαση αναδιάρθρωσης, στο πλαίσιο της εξωδικαστικής ρύθμισης οφειλών, μόνο εφόσον είναι βεβαιωμένες έως τις 31.12.2016. Οι παραπάνω οφειλές υπολογίζονται με τις προσαυξήσεις ή τους τόκους εκπρόθεσμης καταβολής κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης για υπαγωγή στη διαδικασία.
Σημειώνεται ότι η διαδικασία εξωδικαστικής ρύθμισης οφειλών καταλαμβάνει οφειλές προς το Δημόσιο (ΔΟΥ ή ασφαλιστικά ταμεία ή άλλα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου συμπεριλαμβανομένων των οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης) και τις τράπεζες, και αφορά φορολογικούς κατοίκους Ελλάδος, είτε φυσικά πρόσωπα με πτωχευτική ικανότητα είτε νομικά πρόσωπα με εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα.
Ακυρος θεωρείται όρος σύμβασης αναδιάρθρωσης που συνάπτεται στο πλαίσιο εξωδικαστικής ρύθμισης οφειλών, εφόσον προβλέπει: α) την αποπληρωμή οφειλών προς το Δημόσιο σε περισσότερες από 120 δόσεις, β) την τμηματική αποπληρωμή οφειλών προς το Δημόσιο ανά χρονικά διαστήματα που υπερβαίνουν τον μήνα, γ) την καταβολή μηνιαίας δόσης μικρότερης των 50 ευρώ, δ) την παροχή περιόδου χάριτος για την αποπληρωμή οφειλών προς το Δημόσιο και ε) την ικανοποίηση απαιτήσεών του με άλλα ανταλλάγματα αντί χρηματικού ποσού. Ως έσοδα των φυσικών προσώπων για την εξέταση της ικανότητας αποπληρωμής λαμβάνονται υπ’ όψιν μόνο τα πραγματικά εισοδήματα, φορολογητέα ή μη, όπως κέρδη από άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας, μισθοί, ενοίκια, τόκοι και όχι τα τεκμαρτά (π.χ., εισόδημα από δωρεάν παραχώρηση ακινήτων, τεκμήρια διαβίωσης και άλλα).
Πηγή: Grant Thornton