Ελλάδα και Σερβία, 150 χρόνια συμμαχία

Ελλάδα και Σερβία, 150 χρόνια συμμαχία

3' 25" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Σ​​τις 26 Αυγούστου συμπληρώνονται 150 χρόνια από την επίτευξη της πρώτης από τις πολλές συμμαχίες που υπογράφηκαν μεταξύ της Ελλάδας και της Σερβίας (και της Γιουγκοσλαβίας) κατά τους δύο προηγούμενους αιώνες. Οι σχέσεις αυτές πολλάκις έχουν αποδείξει την πνευματική εγγύτητα και τις κοινές φιλοδοξίες των δύο χωρών. Ο Ρήγας Φεραίος υπήρξε η έμπνευση όλων των Χριστιανών στα Βαλκάνια, και ως εκ τούτου και των Σέρβων, στον απελευθερωτικό τους αγώνα κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ο Καραγιώργης Πέτροβιτς, που πρωτοστάτησε στην πρώτη σερβική εξέγερση (1804-1813), ενέπνευσε πολλούς Ελληνες στον απελευθερωτικό τους αγώνα και τελικά έχασε τη ζωή του όταν το 1817, ως συνεργάτης της Φιλικής Εταιρείας, προσπάθησε να οργανώσει άλλη μία εξέγερση στη Σερβία κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Κατά τη διάρκεια της δεύτερης βασιλείας του Σέρβου πρίγκιπα Μιχάηλο Ομπρένοβιτς (1860-1868) έλαβε χώρα μια προσπάθεια με στόχο την απελευθέρωση των Χριστιανών των Βαλκανίων, που οδήγησε στην υπογραφή της Πρώτης Συμμαχίας μεταξύ της Σερβίας και του Βασιλείου της Ελλάδος στις 14/26 Αυγούστου 1867. Στα επόμενα εκατό χρόνια, οι δύο χώρες υπέγραψαν άλλες πέντε συμφωνίες και άλλες πράξεις.

Τον Μάιο του 1913 υπογράφηκε στην Αθήνα το Πρωτόκολλο των Αθηνών μεταξύ του Βασιλείου της Ελλάδος και του Βασιλείου της Σερβίας και στη συνέχεια την 1η Ιουνίου η Στρατιωτική Σύμβαση στη Θεσσαλονίκη. Το εν λόγω Πρωτόκολλο καθόρισε το αποτέλεσμα και τους νικητές του Β΄ Βαλκανικού Πολέμου. Στη Σερβία γίνεται συχνά θετική αναφορά στην επιμονή του Ελευθέριου Βενιζέλου στον σεβασμό του Πρωτοκόλλου κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Μεταξύ των δύο Παγκοσμίων Πολέμων, υπεγράφη στο Βελιγράδι το Σύμφωνο Φιλίας Ελλάδος-Γιουγκοσλαβίας (27 Μαρτίου 1929), με πρωθυπουργό τον Βενιζέλο. Στη συνέχεια, στις 9 Φεβρουαρίου 1934, υπογράφηκε στην Αθήνα το Βαλκανικό Σύμφωνο μεταξύ Ελλάδας, Γιουγκοσλαβίας, Τουρκίας και Ρουμανίας.

Η Γιουγκοσλαβία και η Ελλάδα ήταν τα μόνα βαλκανικά κράτη που πολέμησαν στην πλευρά των Συμμάχων από το 1941 έως το 1945. Οι δύο εξόριστες κυβερνήσεις στο Λονδίνο, συνήψαν τη Συμφωνία για τη Βαλκανική Ενωση στις 15 Ιανουαρίου 1942, με το σύνθημα «τα Βαλκάνια στους Βαλκάνιους». Ο γάμος μεταξύ του Γιουγκοσλάβου βασιλιά Πέτρου Β΄ και της Ελληνίδας πριγκίπισσας Αλεξάνδρας, κόρης του βασιλιά Αλεξάνδρου, έγινε στο Λονδίνο τον Μάρτιο του 1944. Ο γάμος αυτός θα εδραίωνε αυτήν τη συμμαχία – εξέλιξη που ματαιώθηκε εξαιτίας της αλλαγής του κρατικού πολιτεύματος στη Γιουγκοσλαβία.

Στις 28 Φεβρουαρίου 1953 η Ελλάδα, η Τουρκία και η κομμουνιστική Γιουγκοσλαβία συνήψαν στην Αγκυρα το νέο Βαλκανικό Σύμφωνο, το οποίο επιβεβαίωσαν και επέκτειναν στο Μπλεντ τον επόμενο χρόνο. Ηταν ένα μέσο για την ενίσχυση της νοτιοανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ, ενώ για τη Γιουγκοσλαβία, η οποία ήταν σε σύγκρουση με την ΕΣΣΔ από το 1948, ένας τρόπος να αποτρέψει μία ενδεχόμενη σοβιετική εισβολή. Η ομαλοποίηση των σχέσεων του Τίτο και του Χρουστσόφ (το 1955) έβαλε τέλος στο ενδιαφέρον της Γιουγκοσλαβίας για αυτή τη Συμμαχία.

Μετά τη συγκρότηση του Κινήματος των Αδεσμεύτων (1961), η κομμουνιστική Γιουγκοσλαβία αναπροσανατόλισε την εξωτερική πολιτική της από τα Βαλκάνια στην Αφρική και την Ασία και παρέμεινε συνεπής σε αυτήν την πολιτική μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1980.

Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990, στην περίοδο της διάλυσης της Γιουγκοσλαβίας, υπήρξε μια νέα προσέγγιση μεταξύ των δύο λαών. Ελληνες αξιωματούχοι επανειλημμένα προσπάθησαν να μεσολαβήσουν μεταξύ της Σερβίας και της Δύσης, και ιδιαίτερα ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης. Ο ελληνικός λαός έστειλε τεράστια ανθρωπιστική βοήθεια προς τον σερβικό λαό στις πιο δύσκολες στιγμές του. Η «Καθημερινή» στις 26 Μαΐου 1999 δημοσίευσε έρευνα σύμφωνα με την οποία το 99,5% του πληθυσμού της Ελλάδας αντιτάχθηκε στην επέμβαση του ΝΑΤΟ στη Σερβία και το Μαυροβούνιο.

Μετά το 2000 και την κατάρρευση του καθεστώτος του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, η Ελλάδα και η τότε Γιουγκοσλαβία, και από το 2006 Δημοκρατία της Σερβίας, είχαν στενή συνεργασία στον τομέα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Η είσοδος της Ελλάδας στην ΕΟΚ το 1981 άνοιξε την ευρωπαϊκή προοπτική στις υπόλοιπες βαλκανικές χώρες. Η Ελλάδα έδειξε τον τρόπο με τον οποίο, μέσα από την ευρωατλαντική ενσωμάτωση, μια βαλκανική χώρα, η οποία δεν βρίσκεται σε κάποιο γεωστρατηγικά ευνοϊκό περιβάλλον, μπορεί να προασπίσει τα δικά της συμφέροντα. Κατ’ αυτόν τον τρόπο έδωσε και συνεχίζει να δίνει το παράδειγμα στη Σερβία για τις πιθανές κατευθύνσεις ανάπτυξης της εξωτερικής πολιτικής.

* Ο δρ Σλόμπονταν Γκ. Μάρκοβιτς είναι καθηγητής του Πανεπιστημίου του Βελιγραδίου.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή