Από την ιδέα στην πράξη: κακόπιστες παρερμηνείες του προφανούς

Από την ιδέα στην πράξη: κακόπιστες παρερμηνείες του προφανούς

3' 57" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Στα περίφημα «ταξίδια» του, ο Γκιούλιβερ συναντά κάποιους σοφούς που, για να αποφεύγουν τις παρερμηνείες, κουβαλούν τεράστια σακούλια στις πλάτες κι όποτε χρειάζεται να αναφερθούν σε κάτι, το βγάζουν από εκεί μέσα και το δείχνουν. Φοβάμαι, ωστόσο, πως ό,τι και να δείξει κανείς σε ορισμένους ανθρώπους, εκείνοι θα συνεχίσουν να κοιτούν τις μύτες τους.

Η δήλωση: «Οσοι λένε “και οι δύο πλευρές είναι κακές”, όταν η μία πλευρά είναι οι ναζί, αποκαλούνται φιλοναζί», την οποία επικαλέστηκε η κ. Γιαννακάκη, είναι προφανώς σωστή, εφόσον την «άλλη πλευρά» αποτελούν διαδηλωτές κατά των νεοναζιστών κι ο υπαινιγμός αφορά τον πρόεδρο Τραμπ. Αν όμως την «άλλη πλευρά» αποτελούν όσοι την εξόντωση των εξεγερμένων της Κροστάνδης το 1921, τον λιμό της Ουκρανίας το 1932-33, τις δίκες της Μόσχας το 1936-38, τις διώξεις Εβραίων γιατρών το 1952 ή την εισβολή των σοβιετικών τανκς στην Ουγγαρία το 1956 και στην Πράγα το 1968, τα θεωρούν βήματα προς την επίτευξη ενός κομμουνιστικού παραδείσου, τότε τα πράγματα περιπλέκονται.

Ομοίως, είναι προφανώς ορθό ότι «ο ναζισμός και ο κομμουνισμός δεν μπορούν ποτέ να γίνουν δύο μέρη της ίδιας εξίσωσης, αφού ο ναζισμός είναι ιδεολογία της θηριωδίας, ενώ ο κομμουνισμός ιδεολογία της αλληλεγγύης». Θα μπορούσε να προσθέσει κανείς ότι στις ρίζες της μίας ιδεολογίας βρίσκεται η γεμάτη μίσος κι ασυναρτησίες πρόζα του Mein Kampf, ενώ στις ρίζες της άλλης η έξοχα ποιητική πρόζα του «Κομμουνιστικού Μανιφέστου». Αλλά ένας ογδοντάχρονος σήμερα Εβραίος της Εσθονίας, που ως τρίχρονος (το 1940) θα είχε χάσει τη μισή του οικογένεια στους μαζικούς εκτοπισμούς από την NKVD, ως εξάχρονος (το 1943) θα είχε χάσει την άλλη μισή στο Ολοκαύτωμα και, μέχρι τα πενήντα του, θα κινδύνευε διαρκώς να βρεθεί σε Γκούλαγκ ως μη ένθερμος οπαδός της «σοβιετοποίησης», δεν ξέρω με τι κριτήρια θα προτιμούσε να τον είχαν εξοντώσει στο όνομα της ενότητας των προλεταρίων αντί στο όνομα της ανωτερότητας των Αρίων. Εστω και αν συνυπολογίσει ότι στο Ολοκαύτωμα συνέβαλαν πολλοί συμπατριώτες του, που εντάχθηκαν στα Ες Ες πιστεύοντας ότι θα εξασφαλίσουν την ανεξαρτησία των βαλτικών κρατών, η επιλογή του παραμένει δύσκολη.

Στην επιστολή του, ο κ. Κοντονής προσθέτει ότι «ο ναζισμός είχε μόνο μία μαύρη εκδοχή, ενώ ο κομμουνισμός πολλές, που γέννησαν ρεύματα όπως ο ευρωκομμουνισμός, ο οποίος γεννήθηκε σε κομμουνιστικό καθεστώς, την περίοδο της άνοιξης της Πράγας, για να παντρέψει τον σοσιαλισμό με τη Δημοκρατία και την ελευθερία»! Φαίνεται ότι αγνοεί τον Εντουαρντ Μπέρνσταϊν και το έργο του: Οι προϋποθέσεις για τον σοσιαλισμό (1899). Σε αντίθεση με τον Μαρξ, ο Μπέρνσταϊν πρότεινε προώθηση σταδιακών αλλαγών για τη βελτίωση της ζωής των εργατών, χωρίς επαναστατική βία. Μέλος του Σοσιαλδημοκρατικού κόμματος της Γερμανίας, συνέβαλε στο «πάντρεμα σοσιαλισμού, δημοκρατίας και ελευθερίας» εβδομήντα χρόνια πριν από την άνοιξη της Πράγας. Αλλά οι κομμουνιστές του μεσοπολέμου χαρακτήριζαν τους σοσιαλδημοκράτες «σοσιαλφασίστες», ενώ οι ευρωκομμουνιστές του ’70, απ’ τους οποίους τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ κληρονόμησαν λεπταισθησίες και ιστοριοδιφική εμβρίθεια, ανέσυραν τον Αντόνιο Γκράμσι, ώστε και τη σοσιαλδημοκρατία να μην ασπαστούν και τον σταλινισμό τους να καλύψουν. Για παρόμοιους λόγους άλλοι, τότε, στράφηκαν στη σκέψη του Μάο. Τελικά, άπαξ σταλινικός εσαεί σταλινικός.

Μετά το 1991 και το άνοιγμα των σοβιετικών αρχείων, εκατοντάδες μελέτες τεκμηρίωσαν ότι η εξόντωση πληθυσμιακών ομάδων και ατόμων συνεχίστηκε πολύ μετά τον θάνατο του Στάλιν το 1953 και τη «μυστική έκθεση» του Χρουστσόφ, το 1956. Οπως έδειξαν ιστορικοί του βεληνεκούς της Anne Applebaum (στο «The Iron Curtain») ή του Timothy Snyder («Bloodlands»), τα θύματα του «Υπαρκτού» υπερέβησαν, κατά πολύ, τα θύματα της ναζιστικής Γερμανίας. Με κανέναν τρόπο, βέβαια, αυτό δεν σημαίνει ότι ο Ναζισμός είναι λιγότερο θηριώδης από τον Κομμουνισμό (όπως τα 15.000 καμένα στρέμματα, λ.χ., είναι λιγότερα από τα 150.000). Σημαίνει, όμως, ότι είναι άδικο να μέμφεται κανείς ανθρώπους που στα 50 ή στα 60 τους, σήμερα, θυμούνται καλά τη σοβιετική τυραννία και προτίθενται να την επανεξετάσουν ιστορικά.

Πιο πρακτικός από την κ. Γιαννακάκη και τον κ. Κοντονή, ο κ. Τόσκας σχολίασε στην ΕΡΤ: «Οι ιστορικοί έχουν ξεκαθαρίσει αρκετά ζητήματα μετά το τέλος της ΕΣΣΔ, αλλά οι Εσθονοί θα πρέπει να καταλάβουν ότι σε εποχή ανόδου της ακροδεξιάς στην Ευρώπη δεν πρέπει να εξισώνονται ναζισμός και κομμουνισμός». Δηλαδή, επειδή η ακροδεξιά θηριωδία διατηρεί θιασώτες, υπερασπιστείτε τις θηριωδίες της Αριστεράς. Αλλά για όσους δηλώνουν: «ή τους τελειώνουμε ή μας τελειώνουν», το ενδεχόμενο να βδελύσσεται κανείς και τις δύο θηριωδίες μένει αδιανόητο. Κρίνουν σαν «ξέπλυμα του ναζισμού» κάθε έρευνα δυσάρεστων καταστάσεων. Πιο χυδαία πρακτικός, ο κ. Κυρίτσης έγραψε: «Ελληνες νεκροί από τον Χίτλερ = 400.000, από τον Στάλιν = 0»! Αν δεν σκότωσε Ελληνες ο Στάλιν, σκασίλα μας τι έκανε με άλλους. Η αλληλεγγύη των λαών μεγαλουργεί σ’ αυτήν τη σύγκριση.

Αντί να βγάζουν να δείξουν το ίδιο το αντικείμενο αναφοράς, προς αποφυγή κάθε παρερμηνείας, οι «σοφοί» του Γκιούλιβερ δεν θα είχαν άδικο αν κοπανούσαν με ολόκληρο τον σάκο τα κεφάλια τόσο κακόπιστων συνομιλητών.

* Ο κ. Πέτρος Μαρτινίδης είναι ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή