Τόσο ο Μπαράκ Ομπάμα, ελάχιστα πριν από την έξοδό του από τον Λευκό Οίκο, όσο και ο Εμανουέλ Μακρόν, λίγο μετά τα εισόδιά του στην εξουσία, ένας πλανητάρχης δηλαδή και ένας πολιτικός που δείχνει ότι τον συγκινεί ο τίτλος του ευρωπαιάρχη, θεώρησαν ταιριαστό και πρέπον να ανακοινώσουν από την Αθήνα το όραμά τους για την ανθρωπότητα ή για τη Γηραιά Ηπειρο. Από το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος ο πρόεδρος των ΗΠΑ, από την καταφανώς συμβολικότερη Πνύκα ο πρόεδρος της Γαλλίας· από ένα σημείο ταυτισμένο με την αθηναϊκή δημοκρατία, μάλλον τη σπουδαιότερη επινόηση του αρχαιοελληνικού πνεύματος.
Και οι δύο δηλαδή θέλησαν να εμφανιστούν όχι απλώς σαν θεράποντες της δημοκρατίας και αχθοφόροι των αξιών της, αλλά σαν οι ηγέτες που κατεξοχήν την αναζωογονούν και την ανατροφοδοτούν. Η επιθυμία τους αυτή αποτελεί και ένα σαφές μέτρο των φιλοδοξιών ή της αυτοπεποίθησής τους. Και ένα πειστήριο της σιγουριάς τους ότι συνομιλούν με την Ιστορία, σιγουριά νομιμοποιημένη έως ένα βαθμό από τα ίδια τα αξιώματά τους.
Στην αρχαία Αθήνα όμως, το ξέρουμε καλά και από τον Αριστοφάνη, στην εκκλησία του δήμου δεν αγόρευαν μόνο μεγέθη όπως ο Περικλής, που μιλούσε, κατά Πλούταρχο, με γλώσσα «εύτροχον και ταχείαν». Δημηγορούσαν και Κλέωνες, όλων των παρατάξεων. Οχλοκόποι ικανοί να γλυκαίνουν τ’ αυτιά των ακροατών τους και με τα τεχνάσματά τους να παρασέρνουν το πλήθος σε καταστροφικές αποφάσεις.
Αν ο «κλεωνισμός» είναι σύμφυτος της δημοκρατίας, ένα υπονομευτικό δίδυμό της, ή προέκυψε συν τω χρόνω σαν απεχθές εκβλάστημα, δεν έχει τόση σημασία όση έχει το γεγονός ότι παραμένει ισχυρότατος. Παραμένει σοβαρότατο πρόβλημα για όλες τις δημοκρατίες, μια απειλή εξίσου σοβαρή με την απειλή που συνιστούν όσοι εχθρεύονται ανοιχτά τη δημοκρατική οργάνωση των κοινωνιών, ονειρευόμενοι καθεστώτα αριστοκρατικά ή και ολοκληρωτικά. Ο κλεωνισμός έρχεται «ντυμένος φίλος»: φίλος των «ανώνυμων» μαζών, των αδύναμων, των «καταραμένων». Τους κλώνους του τους βλέπουμε και στις παλαιότερες δημοκρατίες της Δύσης. Αυτός οδήγησε στο Μπρέξιτ· αυτός προώθησε τη Μαρίν Λεπέν έως τον τελικό γύρο των γαλλικών προεδρικών εκλογών· αυτός δίνει αέρα στα πανιά των σωβινιστών όπου γης. Και αυτός πρόσφερε το ύπατο αξίωμα των ΗΠΑ, και του πλανήτη, σε έναν Ντόναλντ Τραμπ που υστερεί εξόφθαλμα των απαιτήσεων του θρόνου του. Αν η δημοκρατία δούλευε σωστά, αν λογοδοτούσε τίμια και δεν τη χειραγωγούσαν ποικίλα λόμπι, οι γλυκερές κοινοτοπίες του κλεωνισμού θα έβρισκαν πολύ μικρότερη ανταπόκριση.