«Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως η φορολογική επιβάρυνση των συνεπών και έντιμων νοικοκυριών και επιχειρήσεων είναι πραγματικά μεγάλη και αυτή εγκυμονεί κινδύνους. Ενας κίνδυνος είναι η υφεσιακή ροπή. Γνωρίζοντάς το έχουν ληφθεί μέτρα δημοσιονομικής αντιστάθμισης, όπως η επιστροφή των ληξιπρόθεσμων (σ.σ. του Δημοσίου προς ιδιώτες)» έλεγε πέρυσι τον Οκτώβριο στη Βουλή ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Γιώργος Χουλιαράκης.
Δεν θα αμφισβητήσω τον υπουργό, που είναι και πολύ καλός καθηγητής Οικονομικών. Πράγματι, η επιστροφή στην ύφεση λόγω της φορολογικής επιβάρυνσης είναι ένας κίνδυνος. Αλλά ακόμη δεν είμαστε εκεί. Προς το παρόν, έχουμε λιγότερους έντιμους και ακόμη λιγότερους συνεπείς φορολογουμένους.
Μόνο τον Ιούλιο για παράδειγμα, 172.000 φορολογούμενοι που μέχρι τότε ήταν συνεπείς, δεν πλήρωσαν τους φόρους τους. Συνολικά, 4 από τα 8 εκατ. νοικοκυριά και επιχειρήσεις έχουν πλέον κάποια ληξιπρόθεσμη οφειλή στην εφορία.
Επίσης, οι ελεύθεροι επαγγελματίες δήλωσαν ότι το 2016 τα εισοδήματά τους ήταν μειωμένα κατά 20% ή κατά 900 εκατ. ευρώ σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο. Δεδομένου ότι το 2016 η ελληνική οικονομία ήταν σε σχετικά καλύτερη κατάσταση από το 2015 (θα ήθελε μεγάλη προσπάθεια, εξάλλου, από την πλευρά της κυβέρνησης για να πάει χειρότερα), υποθέτω ότι η συρρίκνωση των δηλωθέντων εισοδημάτων οφείλεται στο γεγονός πως περισσότεροι ελεύθεροι επαγγελματίες, δήλωσαν λιγότερα προκειμένου να πληρώσουν φέτος λιγότερους φόρους και κυρίως λιγότερες ασφαλιστικές εισφορές.
Με άλλα λόγια, οι έντιμοι ή έστω οι εντιμότεροι, αντί να περιμένουν να λειτουργήσουν τα μέτρα δημοσιονομικής αντιστάθμισης στα οποία αναφερόταν ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών, προτίμησαν να είναι λιγότερο έντιμοι.
Στην οικονομική θεωρία μπορεί να ερμηνεύσει κάποιος τη στάση τους με την αμφισβητούμενη καμπύλη Λάφερ. Ο Αμερικανός καθηγητής του πανεπιστημίου του Σικάγου Αρθουρ Λάφερ υποστήριζε, εκεί στις αρχές της 10ετίας του ’70, πως όταν ο φορολογικός συντελεστής είναι μηδέν, το κράτος δεν έχει καθόλου φορολογικά έσοδα. Το ίδιο ισχύει αν ο φορολογικός συντελεστής είναι ίσος με 100%, γιατί ο φορολογούμενος δεν έχει κανένα κίνητρο να δουλέψει, αφού το κράτος θα του πάρει όλα τα λεφτά.
Υπάρχει ένας ιδανικός φορολογικός συντελεστής για το εισόδημα, το κεφάλαιο κ.λπ. που μεγιστοποιεί τα φορολογικά έσοδα. Αν ο ισχύων συντελεστής είναι μεγαλύτερος από τον ιδανικό, το κράτος εισπράττει λιγότερα έσοδα από αυτά που θα μπορούσε. Αν είναι μικρότερος, το κράτος μπορεί να τον αυξήσει, να πλησιάσει τον ιδανικό συντελεστή και να μεγιστοποιήσει τα φορολογικά έσοδα.
Πιθανόν, οι περισσότεροι ελεύθεροι επαγγελματίες να αγνοούν τον Λάφερ και την καμπύλη των φορολογικών συντελεστών. Ξέρουν όμως την αξία του «κάλλιο πέντε και στο χέρι…».
Είμαι βέβαιος, ωστόσο, ότι γνωρίζει τη θεωρία ο κ. Χουλιαράκης. Ενδεχομένως, να την αμφισβητεί κιόλας. Είμαι επίσης βέβαιος ότι δεν αιφνιδιάστηκε από τις εξελίξεις. Ηταν από εκείνους στην κυβέρνηση που όταν είδαν την ασφαλιστική μεταρρύθμιση (;) Κατρούγκαλου και τη σύνδεση του εισοδήματος με τις εισφορές, προειδοποίησαν για τον κίνδυνο αρνητικών επιπτώσεων στα δημόσια έσοδα. Δεν τους άκουσαν ή έκαναν πως δεν τους άκουσαν. Τώρα, μετά έναν χρόνο αγωνίας, βρίσκεται στη δυσάρεστη θέση να μετράει την επίπτωση. Κι ο λογαριασμός είναι μεγάλος. Φτάνει στα 1,9 δισ. ευρώ ή στο 1% του ΑΕΠ στη διετία.
Αν δεν βρεθεί τρόπος να κλείσει το άνοιγμα με μόνιμα μέτρα (όχι με προσωρινή στάση πληρωμών), είναι γνωστό τι θα συμβεί. Προβλέπεται στο μνημόνιο. Θα επισπευστεί η μείωση του αφορολογήτου ορίου κι αντί του 2020, θα εφαρμοστεί το 2019. Για να απομακρυνθούμε, σε πείσμα του Λάφερ, ακόμη περισσότερο από τον ιδανικό φορολογικό συντελεστή…