Αρκετές ελληνικές εταιρείες δραστηριοποιούνται στο εξωτερικό μέσω υποκαταστημάτων που έχουν ιδρύσει σε διάφορες χώρες. Τα κέρδη από τα εν λόγω υποκαταστήματα περιλαμβάνονται στη δήλωση φορολογίας εισοδήματός τους προκειμένου να φορολογηθούν στην Ελλάδα συνυπολογιζόμενα με τα λοιπά εισοδήματα των εταιρειών αυτών, με πίστωση του φόρου εισοδήματος που καταβλήθηκε από το υποκατάστημα στην αλλοδαπή.
Τι γίνεται όπως στην περίπτωση που ένα υποκατάστημα στο εξωτερικό έχει ζημίες; Δύναται οι ζημίες αυτές να μειώσουν τα φορολογητέα κέρδη της ημεδαπής εταιρείας;
Σύμφωνα με το άρθρο 27 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος, οι ζημίες που προκύπτουν στην αλλοδαπή από την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας μέσω μόνιμης εγκατάστασης (υποκαταστήματος) δεν δύνανται να χρησιμοποιηθούν για τον υπολογισμό των κερδών του ίδιου φορολογικού έτους, ούτε να συμψηφιστούν με μελλοντικά κέρδη. Από τον εν λόγω κανόνα εξαιρούνται οι ζημίες αυτού του είδους που προκύπτουν σε χώρα Ε.Ε./ΕΟΧ, με την οποία η Ελλάδα έχει συνάψει σύμβαση αποφυγής διπλής φορολογίας, βάσει της οποίας τα κέρδη από επιχειρηματική δραστηριότητα δεν απαλλάσσονται. Η διάταξη ισχύει όπως τροποποιήθηκε αναδρομικά από 1.1.2014.
Η ως άνω διάταξη προβλέπει τη μη δυνατότητα συμψηφισμού των ζημιών που προκύπτουν στην αλλοδαπή, μόνο εφόσον προέρχονται από την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας μέσω μόνιμης εγκατάστασης. Αντίθετα, οι ζημίες που προέρχονται από την άσκηση άλλης επιχειρηματικής δραστηριότητας στην αλλοδαπή, η οποία δεν συνδέεται με μόνιμη εγκατάσταση, μπορούν να συμψηφιστούν κανονικά με φορολογητέα εισοδήματα του οικείου φορολογικού έτους ή να μεταφερθούν προς συμψηφισμό με μελλοντικά κέρδη στα επόμενα 5 φορολογικά έτη. Στην περίπτωση δηλαδή αυτή, εκπίπτουν και οι ζημίες από την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας, μεταβίβασης κεφαλαίου, κ.λπ. που προέρχονται τόσο από χώρες Ε.Ε./ΕΟΧ όσο και από τρίτες χώρες, ενώ δεν απαιτείται να παρακολουθούνται διακεκριμένα ανά χώρα.
Ζημίες από μόνιμη εγκατάσταση σε Ε.Ε./ΕΟΧ
Εξαιρετικά, δύναται να χρησιμοποιηθούν και οι ζημίες από την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας μέσω μόνιμης εγκατάστασης που βρίσκεται σε άλλη χώρα της Ε.Ε. ή του ΕΟΧ (Ισλανδία, Λιχτενστάιν και Νορβηγία), εφόσον δεν προβλέπεται απαλλαγή από τη φορολογία εισοδήματος στην Ελλάδα των εισοδημάτων που προκύπτουν στη χώρα αυτή βάσει της οικείας σύμβασης για την αποφυγή της διπλής φορολογίας εισοδήματος.
Η εγκύκλιος ΠΟΛ 1200/2016 έδωσε περαιτέρω διευκρινίσεις για την εφαρμογή της νέας διάταξης και έθεσε ως βασική προϋπόθεση για τον συμψηφισμό των ζημιών της μόνιμης εγκατάστασης να έχει διακοπεί η λειτουργία της μόνιμης εγκατάστασης (π.χ. υποκαταστήματος) και να έχουν εξαντληθεί οι δυνατότητες χρησιμοποίησης των εν λόγω ζημιών στη χώρα στην οποία βρίσκεται η μόνιμη εγκατάσταση, έτσι να αποφευχθεί ο κίνδυνος χρησιμοποίησης των ζημιών δύο φορές.
Οι ζημίες του αλλοδαπού υποκαταστήματος θα μεταφερθούν στην Ελλάδα κατά τον χρόνο που θα καταστούν οριστικές και θα συμψηφιστούν με κέρδη του ιδίου έτους ή θα μεταφερθούν προς συμψηφισμό με κέρδη των επόμενων πέντε διαδοχικών ετών (ανεξαρτήτως του χρόνου που οι εν λόγω ζημίες πραγματικά προέκυψαν στην αλλοδαπή).
Επίσης διευκρινίζεται ότι για να καταστεί δυνατή η χρησιμοποίηση των εν λόγω ζημιών, αυτές πρέπει οπωσδήποτε να παρακολουθούνται διακεκριμένα ανά χώρα, όπως είχε διευκρινιστεί και με την ΠΟΛ.1088/24.6.2016 και σε κάθε περίπτωση κατά τέτοιον τρόπο ώστε να είναι ευχερής η διαπίστωση της προέλευσης των ζημιών κάθε φορά. Επίσης πρέπει να αποδειχθεί με κάθε πρόσφορο μέσο το γεγονός ότι οι ζημίες έχουν καταστεί οριστικές, το ύψος αυτών, το έτος που κατέστησαν οριστικές και το γεγονός ότι έχουν εξαντληθεί οι δυνατότητες λήψης υπόψη των ζημιών στη χώρα που προέκυψαν (π.χ. ο φορολογούμενος μπορεί να προσκομίσει σχετική βεβαίωση της αλλοδαπής φορολογικής αρχής ή έκθεση ορκωτού ελεγκτή της χώρας εγκατάστασης). Σε περίπτωση αμφισβήτησης, η αρμόδια ελεγκτική αρχή μπορεί να απευθύνει τεκμηριωμένο αίτημα διοικητικής συνδρομής ή συνεργασίας στην εκάστοτε χώρα Ε.Ε./ΕΟΧ.
* Οι κ.κ. Γιώργος Σαμοθράκης και Τζένη Πάνου είναι υπεύθυνοι του φορολογικού τμήματος της ASnetwork (www.asnetwork.gr).