Η Ελλάδα έχει χρεοκοπήσει. Για να πληρώνει τις υποχρεώσεις της προς τους δανειστές και συγχρόνως να αγοράζει ενέργεια και άλλα απαραίτητα για την ασφάλειά της και τη λειτουργία της οικονομίας, χρειάζεται ενίσχυση. Το μνημόνιο είναι η συμφωνία ανάμεσα στην Ελλάδα και σε εκείνους που μας ενισχύουν και ορίζει τι πρέπει να κάνουμε ώστε να συνεχίζουν να μας χρηματοδοτούν. Απώτερος σκοπός και ελπίδα είναι ότι η τήρηση των όρων του μνημονίου θα οδηγήσει σε ανάκαμψη της οικονομίας ώστε κάποτε να μη χρειαζόμαστε βοήθεια.
Μέσα στα μέτρα που μας επιβάλλει το μνημόνιο υπάρχουν ορισμένα που στοχεύουν στο ξήλωμα του πελατειακού κράτους. Πολύ σωστά οι δανειστές μας το θεωρούν βασικό συντελεστή της χρεοκοπίας. Τα μέτρα αυτά, όχι αρκετά κατά τη γνώμη μου, αποτελούν ανάθεμα για το μεγαλύτερο μέρος του πολιτικού συστήματος, ασχέτως παρατάξεων. Ετσι, οι διάφορες ηγεσίες αρνούνται να υιοθετήσουν τη συμφωνία που υπέγραψε η χώρα μας και παρουσιάζουν προς τον λαό το μνημόνιο ως αποτέλεσμα εκβιασμού. Η μεν κυβέρνηση καταφεύγει σε διάφορες κουτοπονηριές και κωλυσιεργεί στην τήρηση των όρων, η δε αντιπολίτευση κρατάει χλιαρή στάση. Και οι δύο διακηρύσσουν ότι στόχος τους είναι η έξοδος από το μνημόνιο.
Ναι πρέπει, αλλά πότε;
Ο λαός μας είναι καταπονημένος και διψάει για καλά νέα. Αυτό το γνωρίζουν οι επαγγελματίες της παραπλάνησης. Οσοι παρουσιάζουν ότι πλησιάζει η ώρα της εξόδου από το μνημόνιο και ότι αυτό σημαίνει το τέλος της λιτότητας κοροϊδεύουν συνειδητά. Η κατάσταση και η δυναμική της οικονομίας δείχνουν ότι η χώρα μας θα συνεχίσει να έχει ανάγκη στήριξης για πολλά χρόνια ακόμη, και στήριξη δίχως όρους δεν υπάρχει. Τι διαφορά θα κάνει αν το καθεστώς που θα ορίζει την επιτήρησή μας λέγεται μνημόνιο ή κάπως αλλιώς; Πόσα χρόνια θα διαρκέσει η επιτήρηση, είναι αδύνατον τώρα να ξέρουμε. Θα εξαρτηθεί από πολλά, ορισμένα εκτός ελέγχου μας. Αυτό που θα μπορούσαμε, θεωρητικά, να ελέγξουμε οι ίδιοι είναι η δημοσιονομική πειθαρχία και η νοικοκυρεμένη διαχείριση της οικονομίας, δηλαδή εκείνα που σήμερα μας επιβάλλει το μνημόνιο, ή προσπαθεί.
Ισχυρίζονται κάποιοι ότι και χωρίς μνημόνιο οι αγορές θα μας πειθαρχήσουν. Λάθος, οι αγορές, που έχουν μέρος της ευθύνης για την υπερχρέωσή μας, ενεργούν οπορτουνιστικά. Δεν μπορείς να βασιστείς επάνω τους και εξαφανίζονται ακριβώς τότε που τις έχεις ανάγκη. Για αρκετό διάστημα ακόμη οι αγορές θα παίζουν δευτερεύοντα ρόλο στην πορεία της οικονομίας μας. Τα κλειδιά θα κρατούν κυβερνήσεις και διεθνείς οργανισμοί.
Θα ήταν βέβαια υπέροχο αν μπορούσαμε να βασιστούμε στο ότι οι πολιτικές μας ηγεσίες θα συνέχιζαν μεταμνημονιακά να διαχειρίζονται υπεύθυνα την οικονομία. Δυστυχώς, η εμπειρία του παρελθόντος δεν είναι ενθαρρυντική και ακόμη πιο ανησυχητική είναι η ανυπομονησία, ιδίως της κυβέρνησης, να απαλλαγεί από το μνημόνιο και τα υπονοούμενα ότι έτσι θα ανοίξουν κάνουλες κ.λπ. Η συμπεριφορά αυτή, ιδίως ορισμένων μελών της, κλονίζει ακόμα περισσότερο την αξιοπιστία της χώρας, ενισχύοντας το επιχείρημα ότι πρέπει να μας δένουν με δεσμεύσεις διαρκείας.
Χρειάζεται, επιτέλους, να εξηγηθεί στον λαό ότι η επιτήρηση του τρόπου που διαχειριζόμαστε την οικονομία μας είναι μια αναγκαία, σκληρή πραγματικότητα. Μας συμφέρει να γίνεται αυτό συντεταγμένα, μέσα σε συμφωνημένο πλαίσιο και όχι χύμα και κατά περίπτωση.