Ο ραγισμένος καθρέφτης της προόδου

Ο ραγισμένος καθρέφτης της προόδου

2' 44" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Η​​ λέξη επαναλαμβάνεται, και πάλι, με εντυπωσιακή συχνότητα. Ανάπτυξη. Αμφισβητήθηκε έντονα, ως έννοια επαναπροσδιορίστηκε, ωστόσο για την πλειονότητα παραμένει η μετατόπιση της τελειότητας από το απώτερο μέλλον, ή το παρελθόν, στο παρόν ή στο άμεσο μέλλον. Δεν είναι ένας χαμένος παράδεισος αλλά μια γη που πρέπει να αποικήσουμε ξανά, ιδίως στην Ελλάδα των πολλών ετών υπανάπτυξης και της επιτακτικής ανάγκης κάτι στον χώρο των επενδύσεων να κινηθεί.

«Μπορεί να ξεπεράσουμε σε ανάπτυξη και το 2%» είχε σημειώσει ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας κατά την επίσκεψη Μακρόν, προσδιορίζοντας την Ελλάδα «ως ένα hub επιχειρηματικότητας», «ένα κέντρο ενέργειας, καινοτομίας, διαμετακομιστικού εμπορίου, ενός συνεκτικού, πολυτροπικού και περιβαλλοντικά βιώσιμου δικτύου μεταφορών». Για τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Κυριάκο Μητσοτάκη, η ανάπτυξη είναι επίσης βιώσιμη και θα έρθει μέσα από την τόνωση της επιχειρηματικότητας, τη μείωση των φόρων, την «πρόκληση ενός θετικού σοκ εμπιστοσύνης που θα έγκειται σε μια εμπροσθοβαρή εφαρμογή μεταρρυθμίσεων και ιδιωτικοποιήσεων».

Αν και αποτελεί παρελθόν η πολυσυζητημένη τη δεκαετία του ’80 επιβράδυνση της ανάπτυξης, θεωρητικά τουλάχιστον οφείλει να είναι κατά το δυνατόν «λελογισμένη». Στις ανεπτυγμένες χώρες. «Παλαιάς κοπής», δηλαδή ανεξέλεγκτη, είναι στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Δεν είναι τυχαίο ότι μεταξύ των 13 οικονομιών με την ταχύτερη ανάπτυξη στον πλανήτη (από 9,7% έως 7,1%), είναι χώρες με τεράστιες ανισότητες στην κατανομή εισοδήματος, εξαιρετικά χαμηλό ετήσιο κατά κεφαλήν εισόδημα, πολιτική αστάθεια και βιομηχανική παραγωγή σε «πρωτόγονο» στάδιο: Αιθιοπία, Τουρκμενιστάν, Δημοκρατία του Κονγκό, Μιανμάρ, Ουζμπεκιστάν, Ακτή Ελεφαντοστού, Παπούα – Νέα Γουινέα, Ινδία, Μπουτάν, Μοζαμβίκη, Τανζανία, Ρουάντα, Κίνα.

Αλλά και η Δύση, δεν φορά όσο συχνά προαναγγέλλει, τον «πράσινο» μανδύα της. Ωστόσο, αν και ουσιαστικά απαγκιστρώθηκε από την έννοια της απο-ανάπτυξης, όπως ονομαζόταν από τους επιστήμονες η μείωση της κατανάλωσης, δεν επανασυνδέθηκε με την έννοια της αδιάλειπτης αδιατάρακτης αυξανόμενης προόδου. Μπορεί η «πράσινη», «αειφόρος», «βιώσιμη» «αυτοσυντηρούμενη» ανάπτυξη ή αλλιώς οικοανάπτυξη, οικοβιομηχανία, κοινωνική οικονομία (κατά τον συγγραφέα Μιχάλη Μοδινό υπολογίζονται σε 60 οι ορισμοί της βιώσιμης ανάπτυξης) να ηχεί σχεδόν ως ανέκδοτο του παρελθόντος, όμως δεν κόλλησε ο σπασμένος καθρέφτης της καθολικής «ευημερίας για πάντα». Μπορεί η οικονομική ανάπτυξη (δεν μοιάζει να υπάρχει άλλη) να αποτελεί ακόμη την ισχυρότερη παγκόσμια αξία, να είναι οικουμενική και κυρίαρχη, σε αυτήν, δηλαδή στο κατά κεφαλήν εισόδημα να ανάγονται πολιτική, πολιτισμός, κοινωνία, ωστόσο πλέον συνυπολογίζονται –αν και θαμπά, αντιφατικά– οι περιβαλλοντικές επιβαρύνσεις· τις μέρες και τις νύχτες μάς απειλούν η κλιματική αλλαγή, οι λιωμένοι πάγοι, ο «Χάρβεϊ» και η «Ιρμα», αποτέλεσμα των αλόγιστων άναρχων ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Μπορεί να εδραιώνεται η πεποίθηση ότι εν τέλει δεν υπάρχει «αυτοσυντηρούμενη» ανάπτυξη (που ήθελε να συμφιλιώσει περιβαλλοντική προστασία και οικονομία, να αναγάγει σε ισάξιους στόχους το κοινωνικό και φυσικό κεφάλαιο με το ΑΕΠ) παρά μόνο οικονομική «αειφόρος μεγέθυνση», όμως έχει διαταραχθεί σοβαρά η σύνδεση της ανθρώπινης ευημερίας με τη γραμμική, εξελικτική εκδοχή της Iστορίας.

Δεν επιστρέφουμε στο παρελθόν, οι συντεταγμένες έχουν αλλάξει. Ο τεχνοκρατικός ρηχός χαρακτήρας του βιώσιμου καλού μπορεί να συνέβαλε στην επαναπροβολή του μοντέλου της καθαρής ανάπτυξης, πλέον μέσα από τον άνθρωπο της τεχνικής προόδου, ωστόσο δεν αναθέρμανε τη μεγάλη κυρίαρχη ιδέα της Δύσης και τον πνευματικό της μύθο, για την ατέρμονη, ανοιχτή στο μέλλον, φυσική και ιστορική μας εξέλιξη. Η ανθρώπινη περιπέτεια –με τα πάθη, τις τρέλες, τις αντιφάσεις, τη βία, τους εφιάλτες, τις εκλάμψεις της– συνεχίζεται αλλά μεταμορφώνεται εκ βάθρων η παλιά αντίληψη για την ευθύγραμμη έκβασή της. Το μέλλον δεν είναι ορθάνοιχτο και ο χρόνος πλέον δεν μας συγκροτεί.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή