Η διαχρονική… παράδοση του περιπτέρου

Η διαχρονική… παράδοση του περιπτέρου

4' 47" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Στις 8 Απριλίου 2017, οπότε και σήκωσε αυλαία στην Αθήνα η documenta, o Ουκρανός εικαστικός, μουσικός και χορευτής Αντον Κατς θέλησε να αναβιώσει την έννοια του περιπτέρου, με δύο περφόρμανς: στην πλατεία Ψυρρή και στη Φωκίωνος Νέγρη. Και στις δύο περιπτώσεις, τα περίπτερα ήταν εγκαταλελειμμένα. Ο Κατς, τότε, είχε δηλώσει στην «Κ» ότι το περίπτερο αποτελεί σημαίνον τμήμα της νεοελληνικής ιστορίας και από τις αρχές του 20ού αιώνα κι ένθεν υπήρξε σημείο κοινωνικών… ζυμώσεων.

Το πρώτο περίπτερο που δημιουργήθηκε ποτέ στην Αθήνα ήταν το 1911, επί της οδού Πανεπιστημίου. Θα το θυμόμαστε όλοι διότι ήταν εκείνο που «ρούφηξε» ο μετροπόντικας στις αρχές Οκτωβρίου του 1997 και παρ’ ολίγον να σημειωθούν θανάσιμοι τραυματισμοί – ευτυχώς η κυρία που βρισκόταν εντός του περιπτέρου αντέδρασε άμεσα, ενώ εκείνη τη στιγμή δεν υπήρχε πελάτης ή… λαθραναγνώστης τριγύρω.

Από το 1911 έως σήμερα, τα περίπτερα έχουν αλλάξει αισθητικό και νομικό πλαίσιο αρκετές φορές. Από αντί συντάξεως σε αναπήρους πολέμου – κρατικό δώρο με ελάχιστο αντίτιμο, μετατράπηκε σε κληρονομικώ δικαίω περιουσία, πήγε να ανοίξει ως επάγγελμα πολύ πρόσφατα, το 2012, ενώ το 2015 η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ θέλησε να επαναφέρει το «κλειστόν» του επαγγέλματος και το κληρονομικό δίκαιο. Από την άλλη, στα πλέον των 100 χρόνων παρουσίας τους ανά την Ελλάδα, τα περίπτερα όχι μόνον αυξήθηκαν αριθμητικά, αλλά κατακτούσαν όλο και περισσότερο χώρο – πολλά εξ αυτών, από μισό τετραγωνικό, μετατράπηκαν σε ψιλικατζίδικα, βιβλιοπωλεία, κέντρα Τύπου, καταστήματα δώρων και αναμνηστικών.

Τι σημαίνει σήμερα;

Τι σημαίνει «περίπτερο» το γνωρίζουμε όλοι. Τι σημαίνει, όμως, για όσους τα «τρέχουν» ακόμη και σήμερα; Πώς είναι η νέα γενιά περιπτεράδων; Τι έχει κληρονομήσει από τους πατεράδες και τους παππούδες της σήμερα; Διαθέτει νέα αντίληψη για τη χρήση και τη σημασία ενός περιπτέρου στην κοινωνική και οικονομική ζωή των σύγχρονων πόλεων;

Ο Σπύρος είναι 29 ετών και εργάζεται στο περίπτερο που διατηρούν ο πατέρας και ο θείος του, σε κομβικό σημείο της Αθήνας, στην οδό Πατησίων, περίπου στο ύψος της Γαλατσίου. «Βλέποντας τον παππού, τον πατέρα και τον θείο μου και συγκρίνοντάς τους μαζί μου, νομίζω ότι δεν διαφέρουμε και πολύ. Συνεχίζω τα δικά τους… κόλπα», αφηγείται στην «Κ». «Αυτό που με σώζει εδώ μέσα είναι το “παιχνίδι” με τους πελάτες – αλλιώς, δεν αντέχεται η δουλειά. Περιμένω πώς και πώς να μεγαλώσουν τα ξαδέρφια μου για να μοιράσουμε τις βάρδιες», λέει ο ίδιος.

Οταν ζητώ από τον Σπύρο να μου μιλήσει γι’ αυτό το «παιχνίδι» με τους πελάτες, αμέσως χαμογελάει. «Εκτός από τα πειράγματα με τους παλιούς πελάτες, τα ραντεβού που θέλουν να κλείσουν μαζί μου αγόρια και κορίτσια και τις κουβέντες με τους καταστηματάρχες της περιοχής, αυτό που σε κρατάει είναι ο τρόπος της συναλλαγής με τους διερχομένους, τα μυστικά του επαγγέλματος που πάνε από γενιά σε γενιά», αναφέρει γελώντας ο Σπύρος. Ενα από αυτά είναι ο τρόπος που πουλάει τα προϊόντα του: «Οταν έρχεται ο άλλος και ζητάει εισιτήριο για τα Μέσα, αν δεν πάρει κάτι άλλο, του λέω ότι δεν έχουμε. Επειδή δεν βγάζουμε τίποτε από αυτά, τα φυλάμε για τους γνωστούς μας πελάτες. Το ίδιο και με τα σπίρτα: επειδή κοστίζουν ελάχιστα και το κέρδος είναι σχεδόν μηδαμινό, “σπρώχνω” τους αναπτήρες, λέγοντας ότι τελείωσαν τα σπίρτα. Αν τα ρέστα είναι 10-20 λεπτά, λέω “δεν παίρνεις και μια τσίχλα για να τα στρογγυλέψουμε;”» συμπληρώνει.

«Τους ξεχωρίζω»

Τόσα χρόνια μέσα στο περίπτερο, ο Φάνης, 26 ετών, που εργάζεται σε κεντρικό περίπτερο στου Γκύζη, έχει μάθει να ξεχωρίζει από μακριά τους πελάτες και τι πρόκειται να ζητήσουν. «Φαίνεται από μακριά αυτός που μαζί με μια-δυο συγκεκριμένες εφημερίδες θα ζητήσει τσιγάρα που αντιστοιχούν στη… βιτρίνα του. Το τρομερό με αυτούς που αγοράζουν εφημερίδες είναι ότι αλλάζει και ο τρόπος που σου απευθύνονται ανάλογα με το φύλλο που αγοράζουν», λέει ο ίδιος. «Αυτό που μου κάνει εντύπωση είναι ότι ακόμη και σήμερα τα προφυλακτικά τα ζητούν όλοι χαμηλόφωνα και σχεδόν ποτέ δεν αγοράζουν μόνον αυτά: παίρνουν δυο-τρία πράγματα και στο τέλος σού ζητούν κι ένα κουτάκι – ίσως προκειμένου να τα κρύψουν στη στοίβα!» συμπληρώνει. «Πλάκα έχουν και όσοι ήρθαν για να κλέψουν. Δεν ελέγχεται εύκολα η κλοπή. Γι’ αυτό, κάνουμε διάφορα κόλπα: για παράδειγμα, όταν μας ζητούν βοήθεια στα περιοδικά, προτιμούμε να είμαστε αγενείς ή να λέμε ότι δεν έχουμε το συγκεκριμένο, διότι μέχρι να βγούμε έξω μπορεί να έχουν “σηκώσει” το περίπτερο».

Οι περιπτεράδες σήμερα, βέβαια, είναι κανονικοί επιχειρηματίες, αναζητούν διαρκώς τρόπους να επιβιώσουν μέσα στον ανταγωνισμό. «Το κατάστημα ακριβώς πίσω μας ήταν για χρόνια άδειο. Ισως φόβιζε τους υποψήφιους ενοικιαστές το γεγονός ότι ακριβώς μπροστά υπάρχει περίπτερο, και μάλιστα τόσο μεγάλο, που θα τους έκρυβε. Να που, όμως, βρέθηκε ένας να το νοικιάσει. Παίρνω πρέφα ότι υπάρχει κινητικότητα και μαθαίνω από τον ιδιοκτήτη ότι κάποιος θέλει να το ανοίξει για να πουλάει ήδη καπνού σε τρομερά ανταγωνιστικές τιμές. Ξέρεις, με εκπτωτικά πακέτα με χαρτάκια, φιλτράκια και αναπτήρες, συν τα τσιγάρα, τους καπνούς και τα πούρα. Η πρώτη κίνηση ήταν να πάρουμε τον ιδιοκτήτη του καταστήματος τηλέφωνο, να ρωτήσουμε πόσο το έδωσε και να του κάνουμε αντιπροσφορά. Τελικά, βρεθήκαμε χρεωμένοι με ένα κατάστημα το οποίο το χρησιμοποιούμε ως αποθήκη του περιπτέρου. Μεσοπρόθεσμα, όμως, μας συμφέρει», σημειώνει ο 29χρονος Σπύρος.

Γραφείο… εκδουλεύσεων

Ο 26χρονος Φάνης, από πλευράς του, λέει ότι το περίπτερό του εξακολουθεί να λειτουργεί ως κέντρο πληροφοριών και… εκδουλεύσεων. «Θυμάμαι πάντα τον πατέρα μου να λέει ότι το περίπτερο, για να κρατηθεί ζωντανό, πρέπει να λειτουργεί ως κέντρο διερχομένων. Ερχονται φοιτητές και αφήνουν κάρτες για ιδιαίτερα μαθήματα, υποψήφιοι ενοικιαστές ζητούν να τους έχω υπόψη μου για κανένα σπίτι, άνεργοι ζητούν δουλειά· ανέκαθεν ήμασταν ένα γραφείο συμβουλευτικής! Κυρίως, όμως, αγαπώ εκείνους που έρχονται αλαφιασμένοι και παραγγέλνουν… καφέ, σουβλάκια, με ρωτούν αν έχω δει τον τάδε και με ποιον, μου ζητούν να ρίχνω μια ματιά στο μαγαζί τους όταν λείπουν σε διακοπές. Η δουλειά στο περίπτερο είναι ό,τι ήταν πάντα: το κέντρο της γειτονιάς», ολοκληρώνει ο Φάνης την κουβέντα.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή