ΤΡΟΥΜΑΝ ΚΑΠΟΤΕ
Εν ψυχρώ
μτφρ.: Αύγουστος Κορτώ
εκδ. Πατάκη
σελ. 488
Ο Τρούμαν Καπότε (Ν. Ορλεάνη 1924 – Λ. Αντζελες 1984) στο εμβληματικό του έργο «Εν ψυχρώ» αποδίδει μια αληθινή ιστορία που συγκλόνισε την κοινή γνώμη στις ΗΠΑ, το 1959, με τρόπο μυθιστορηματικό, εμπνέεται από τα γεγονότα, αλλά η σύνθεσή τους ξεφεύγει από την καθαρά ερευνητική και χρονογραφική κατάθεση. Η ιστορία αποκτά καθολικό ενδιαφέρον γιατί αναδεικνύονται ανθρώπινες ακραίες καταστάσεις ανεξαρτήτως εποχής, ενώ προβάλλονται οι συγκρούσεις του υγιούς και του νοσηρού στοιχείου, τονίζεται το εφήμερο των πάντων και ο θάνατος που σηματοδοτεί την εξέλιξη των γεγονότων. Σ’ αυτό τίθενται, επίσης, ζητήματα κοινωνικής υφής, με έντονο τον προβληματισμό γύρω από την αναγκαιότητα της θανατικής ποινής, τα ηθικά και κοινωνικά διλήμματα, ένα θέμα που απασχόλησε και τον άλλο σπουδαίο Αμερικανό συγγραφέα, τον Νόρμαν Μέιλερ (1923-2007), στο εκτενές έργο του, το οποίο πιθανόν γι’ αυτόν τον λόγο παραμένει αμετάφραστο μέχρι στιγμής στα ελληνικά, «Το τραγούδι του δήμιου» (1979).
Οταν ο Τρούμαν Καπότε διαβάζει σε εφημερίδα την είδηση της εν ψυχρώ δολοφονίας τετραμελούς οικογένειας σε κωμόπολη του Κάνσας το 1959, επισκέπτεται μαζί με τη φίλη του συγγραφέα Χάρπερ Λι (1926-2016, γνωστή για το έργο της «Οταν σκοτώνουν τα κοτσύφια») την περιοχή, για να καλύψει το γεγονός για λογαριασμό τoυ περιοδικού The New Yorker. Η συστηματική έρευνα και η διεισδυτική ματιά του τον οδηγούν να γράψει το καλύτερο έργο του, το οποίο εκδίδεται το 1966, με τον τίτλο «Εν ψυχρώ». Συνθέτει τα γεγονότα και πηγαίνει πολύ πιο πέρα από αυτά, αποδίδει ολοκληρωμένα τα πρόσωπα του δράματος, τα θύματα αλλά και τους θύτες. Παρατηρεί και αναδεικνύει στο έργο του χαρακτηριστικά της ανθρώπινης ύπαρξης και αποφεύγει να εξιδανικεύει πρόσωπα, αν και αποδίδονται ως αυθεντικά, αθώα και καλοπροαίρετα τα άτομα που θα βρεθούν άγρια δολοφονημένα μέσα στο ίδιο τους το σπίτι. Περιγράφεται η ήρεμη καθημερινότητα των μελών της οικογένειας που θα πέσουν θύματα της μανίας δύο καταδίκων οι οποίοι έχουν μόλις αποφυλακιστεί και πηγαίνουν να ληστέψουν μετά την πληροφορία που πήραν από έναν άλλο κατάδικο, εργάτη κάποτε στο αγρόκτημα της οικογένειας, σχετικά με την οικονομική κατάστασή τους. Οι δύο πλευρές αντιλαμβάνονται με τον δικό τους τρόπο την πραγματικότητα, ενώ οι εμμονές και η ακραία επιθετικότητα των θυτών, ιδιαιτέρως ενός εξ αυτών, συνδέονται με τις σκοτεινές πλευρές της ύπαρξης και το παράλογο. Σκοτώνουν τα ανυπεράσπιστα θύματά τους με ιδιαίτερη αγριότητα, για να μην αφήσουν μάρτυρες, όταν δεν βρίσκουν το χρηματοκιβώτιο και αντικείμενα αξίας στο σπίτι παρά μονάχα κάτι λίγα δολάρια, ένα μικρό ραδιόφωνο και κιάλια τα οποία παίρνουν και φεύγουν.
Σκόνη, λάσπη, ερημιά
Χαρακτηριστικές είναι οι περιγραφές της επαρχιακής περιοχής του Κάνσας όπου θα δολοφονηθούν τα μέλη της ανυποψίαστης, φιλήσυχης και ευυπόληπτης οικογένειας. Η σκόνη, η λάσπη, η ερημιά και η πλήξη έρχονται σε αντίθεση με την τακτοποιημένη ζωή των θυμάτων, τα μέλη της οποίας δεν διανοούνται ότι ο «δαίμονας» είναι δίπλα τους, ότι μια πληροφορία για την καλή τους οικονομική κατάσταση θα ωθήσει δύο άτομα να διανύσουν πολλά χιλιόμετρα για να σκορπίσουν τον όλεθρο.
Ολα τα γεγονότα παρουσιάζονται ισορροπημένα, ενώ οι προεκτάσεις τους καθιστούν ένα non fiction έργο σπουδαίο μυθιστόρημα. Οι αντιθέσεις και οι συγκρούσεις, ακόμα και οι υπολανθάνουσες συναισθηματικές καταστάσεις, οι ρεαλιστικές περιγραφές είναι μερικά χαρακτηριστικά του έργου, ενώ κάποιες σκηνές, όπως η τελευταία, όταν ο ώριμος πια αστυνομικός, που είχε ασχοληθεί με την υπόθεση, συναντάει τη φίλη ενός εκ των θυμάτων στο νεκροταφείο, είναι συγκλονιστική στην απλότητά της αλλά και στους συμβολισμούς της.