ΣΤΟΚΧΟΛΜΗ. Σε τρεις Αμερικανούς επιστήμονες, τους Τζέφρεϊ Χολ, Μάικλ Ρόζμπας και Μάικλ Γιανγκ, απονεμήθηκε χθες το βραβείο Νομπέλ Φυσιολογίας και Ιατρικής για τις ανακαλύψεις τους στον τομέα των μοριακών μηχανισμών που ελέγχουν τον κιρκάδιο ρυθμό, δηλαδή το 24ωρο βιολογικό ρολόι του ανθρώπου.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση της Επιτροπής Νομπέλ, η σπουδαιότητα της ανακάλυψης αφορά «τον τρόπο με τον οποίο τα φυτά, τα ζώα και οι άνθρωποι προσαρμόζουν τον βιολογικό τους ρυθμό ώστε να συγχρονίζεται με τις περιστροφές της Γης». Η ερευνητική ομάδα εξέτασε πειραματικώς τον οργανισμό της φρουτόμυγας και κατάφερε να απομονώσει το γονίδιο το οποίο ελέγχει τον ρυθμό της καθημερινότητας των ζωντανών οργανισμών.
Hδη από το 1984, οι τρεις επιστήμονες είχαν ανακαλύψει ότι τα κύτταρα χρησιμοποιούν το συγκεκριμένο γονίδιο για την παραγωγή της πρωτεΐνης PER, η οποία συντίθεται τη νύχτα και αποδομείται κατά τη διάρκεια της ημέρας. H πρωτεΐνη PER, κατά κάποιον τρόπο, εμποδίζει το γονίδιο αυτό κατά τη διάρκεια της ημέρας. Ενόσω πραγματοποιείται η αποδόμηση της πρωτεΐνης, το γονίδιο σταδιακά αρχίζει να επαναλειτουργεί, ώστε να παράγει την PER τη νύχτα. Εάν η παραγωγή της PER είναι σταθερή, τότε το βιολογικό ρολόι χτυπάει πιο αργά, ενώ, εάν η παραγωγή είναι πιο ασταθής, τότε το βιολογικό ρολόι χτυπάει πιο γρήγορα. Αυτό το φαινόμενο εξηγεί, μεταξύ άλλων, την κατηγοριοποίηση ανθρώπων σε πρωινούς και νυχτερινούς τύπους.
Oταν διαπιστώνεται αναντιστοιχία μεταξύ εσωτερικού ρολογιού και εξωτερικού περιβάλλοντος, αυτό μπορεί να επηρεάσει την ευζωία του οργανισμού. Μία τέτοια αναντιστοιχία, στην περίπτωση του ανθρώπου, εντοπίζεται στο φαινόμενο του τζετ λαγκ. Το βιολογικό ρολόι επηρεάζει τη γενικότερη φυσιολογία του ανθρώπου, όπως την αρτηριακή πίεση, τους καρδιακούς παλμούς και τη θερμοκρασία του σώματος. Η διατάραξη του βιολογικού ρολογιού βραχυπρόθεσμα επηρεάζει τη λειτουργία της μνήμης, ενώ μακροπρόθεσμα αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης ασθενειών, όπως διαβήτη τύπου 2, καρκίνου και καρδιαγγειακών παθήσεων.
Διεθνώς καταξιωμένοι καθηγητές Ιατρικής επισημαίνουν πως πρόκειται για μια σπουδαία αναγνώριση στο πεδίο των κιρκάδιων ρυθμών. Κατά τον Ραλφ Στανέβσκι, καθηγητή Μοριακής Συμπεριφορικής Βιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μίνστερ, ολοένα και περισσότερα ζητήματα υγείας οφείλονται σε γενετικά ελαττώματα του κιρκάδιου ρυθμού, είτε σε ανθρώπινες παρεμβάσεις εξαιτίας της εργασίας ή του τζετ λαγκ. «Εάν αλλάζεις το ρολόι σου κάθε βδομάδα κατά έξι ή τρεις ώρες, αυτό ασκεί τρομακτική πίεση στο ανθρώπινο σώμα», τονίζει ο ίδιος.
Το βραβείο που θα μοιραστούν οι νικητές ανέρχεται στα 9 εκατ. σουηδικές κορώνες (περίπου 950.000 ευρώ), ενώ ο καθένας θα λάβει μετάλλιο με χαραγμένο το όνομά του. Η ανακοίνωση των βραβείων Νομπέλ Φυσικής, Χημείας, Λογοτεχνίας και Ειρήνης θα πραγματοποιηθεί μέχρι το τέλος της εβδομάδας, ενώ το Νομπέλ Οικονομικών θα ανακοινωθεί στις 9 Οκτωβρίου.