Το «Μπερλίν» παρακολουθεί το Βερολίνο σαν ντοκιμαντέρ και «Ο διάλογος του Βερολίνου» κινηματογραφεί την πόλη σαν δοκίμιο. Κάπως έτσι διασταυρώνονται ένα βιβλίο και μια ταινία, κάπως έτσι συνυπάρχουν η δημοσιογράφος και συγγραφέας Αντζη Σαλταμπάση και ο σκηνοθέτης Νίκος Λυγγούρης. «Κατά τύχη, η Αντζη εμφανίζεται στην ταινία μου κι εγώ στο βιβλίο της», μου έγραψε στο μέιλ ο Ν. Λυγγούρης για να με ενημερώσει για δύο εκδηλώσεις. Η μία έγινε προχθές (για το «Μπερλίν»), η άλλη ακολουθεί σήμερα στο Ινστιτούτο Γκαίτε με την προβολή του ντοκιμαντέρ.
Αυτός ο διάλογος αποδεικνύει ότι οι προσωπικές ιστορίες, ακόμη κι αν εξελίσσονται σε διαφορετική χρονική στιγμή, θα συναντηθούν. «Η πρωτοπρόσωπη αφήγηση δεν είναι παρά ένα μάτι, ο φακός της κάμερας που καταγράφει μια λαχανιασμένη περιπλάνηση στη μνήμη, μια ιστορία μετανάστευσης, μια αντιπαράθεση με τον αντισημιτισμό, αλλά και πολλές τρυφερές ή πικρές συναντήσεις», σημειώνει η συγγραφέας. «Ενα κινηματογραφικό δοκίμιο με θέμα το πολύπλοκο παιχνίδι μεταξύ των πολιτισμών του ευρωπαϊκού Βορρά και Νότου υπό τη μορφή ενός πέρα – δώθε μεταξύ Γερμανίας και Ελλάδας. Ενα ταξίδι μέσα από τον λαβύρινθο της νεότερης ευρωπαϊκής Ιστορίας, κατά τη διάρκεια του οποίου πολιτισμός, καθημερινότητα, πολιτική και προσωπικά βιώματα αναμειγνύονται σε όλο και καινούργιους συνδυασμούς», συνοψίζει ο σκηνοθέτης.
Σ’ αυτό το 80λεπτο πέρα – δώθε, ανάμεσα στο Βερολίνο και στην Κρήτη, η ασκημένη ματιά του Ν. Λυγγούρη οδηγεί την κάμερα σε μια εσωτερική ημερολογιακή καταγραφή. Το ντοκιμαντέρ είναι σαν ένας μονόλογος, ένα συγκροτημένο και γοητευτικό παραμιλητό του αφηγητή-σκηνοθέτη, που επιβεβαιώνει και αναιρεί τον εαυτό του, τον κατανοεί και τον κρίνει, με όχημα εικόνες των πόλεων, ιστορίες ανθρώπων, στιγμιαίες εμφανίσεις φίλων. Κι ενώ βιβλίο και ταινία υφαίνουν αφηγήσεις εντελώς υποκειμενικές, τίποτα δεν είναι αυστηρά προσωπικό. Γινόμαστε πλάνητες και κοινωνοί βλεμμάτων που «ξύνουν πίσω από την πρόσοψη της Ιστορίας».