Όπως ίσως έχετε παρατηρήσει, ο πρωθυπουργός πλέον στις ομιλίες του μιλάει ανοιχτά για τη λήξη της κρίσης, για την έξοδο από τα μνημόνια "του χρόνου τέτοιο καιρό", για την ανάπτυξη που έρχεται. Για να τεκμηριώσει τη θριαμβολογία του, δε, ο πρωθυπουργός επικαλείται επιχειρήματα και στοιχεία τα οποία, όπως έχουμε ξαναπεί, δε στέκουν ούτε σε επιδερμική ανάλυση, πόσω μάλλον σε μια ακρόαση από ένα κοινό που ξέρει πώς λειτουργεί η πραγματική οικονομία και πώς διαβάζονται οι δείκτες.
Την προηγούμενη Παρασκευή, στο κλείσιμο του φετινού Thessaloniki Summit 2017, είχα την ευκαιρία να παρακολουθήσω από κοντά μια ομιλία του πρωθυπουργού σε αμιγώς επιχειρηματικό/τεχνοκρατικό κοινό. Μερικά πράγματα τα βρήκα αξιοσημείωτα.
Στην ομιλία του, ας πούμε, ο πρωθυπουργός κατήγγειλε την κρατικοδίαιτη επιχειρηματικότητα, και πολύ καλά έκανε. Αλλά έφερε ως παράδειγμα τέτοιας τον ΟΑΣΘ, μια εταιρεία την οποία η κυβέρνηση κρατικοποίησε, τοποθετώντας μάλιστα επικεφαλής της τον πατέρα του (παρόντα στο συνέδριο) Νίκου Παππά. Ήταν μια πολύ ιδιαίτερη τοποθέτηση, σαν να υπονοοεί ότι το αντίθετο του "κρατικοδίαιτος" είναι το "κρατικός". Βεβαίως, δεν είναι δύσκολο να φέρει ένας πολιτικός συγκεκριμένα παραδείγματα κρατικοδίαιτης επιχειρηματικότητας. Είναι άπειρα. Κάποιος κακεντρεχής θα έλεγε πως κάτι τέτοιο δυσκολεύει μόνο σε μία περίπτωση: όταν θέλει να κάνει δουλίτσα, και δε μπορεί να στοχοοποιεί και να αποθαρρύνει τους αυριανούς (ή και σημερινούς) συνεργάτες. Ο ΟΑΣΘ είναι ένα βολικό θύμα, καθώς έχει κρατικοποιηθεί. Αλλά μπορεί να ήταν και υπόγεια υπενθύμιση του ότι γι' αυτή την κυβέρνηση υπάρχει μόνο κρατικοδίαιτη ή κρατική επιχειρηματικότητα, τρίτος δρόμος για την ανάπτυξη δε νοείται. Ποιος ξέρει.
Αλλά αυτή ήταν η μόνο μία από τις αντιφάσεις.
Ως μέσο για να έρθει την ανάπτυξη ο πρωθυπουργός εξήγγειλε πάλι τη δημιουργία μιας νέας αναπτυξιακής επενδυτικής τράπεζας. "Αυτή είναι μια πάρα πολύ κακή ιδέα", μου έλεγε ειδήμων (πιο ειδήμων δε γίνεται) συνδαιτημόνας, και μετά μου απαρίθμησε και τους λόγους. Τον κοιτούσα με ένα γλυκό οίκτο, σαν κάποιον που μου λέει τι καλός που είναι ο Νεντ Σταρκ σ’ αυτή τη σειρά, το Game of Thrones, το οποίο μόλις άρχισε να βλέπει. Φυσικά είναι μια πάρα πολύ κακή ιδέα από οικονομικής απόψεως. Το σημαντικότερο εργαλείο της κρατικοδίαιτης επιχειρηματικότητας παραδοσιακά, όμως, είναι ακριβώς αυτό: Οι τράπεζες. Τράπεζες ελεγχόμενες από το κράτος που να μπορούν να δίνουν δάνεια και να κάνουν διευκολύνσεις σε φιλικά προσκείμενους επιχειρηματίες. Οι ελληνικές τράπεζες σήμερα δεν μπορούν να παίξουν αυτό το ρόλο καθώς δεν είναι υπό τον έλεγχο του κράτους. Ο πρωθυπουργός καταδίκαζε από το βήμα την κρατικοδίαιτη επιχειρηματικότητα των θαλασσοδανείων (τα είπε έτσι) και λίγα λεπτά μετά εξήγγειλε τη δημιουργία μιας καινούριας τράπεζας, υπό κρατικό έλεγχο, που, όπως μου περιγράφηκε γλαφυρά, ο μόνος ρόλος που θα μπορούσε να έχει στο χρηματοπιστωτικό περιβάλλον της χώρας μας σήμερα θα ήταν ακριβώς αυτός: Να δίνει θαλασσοδάνεια και διευκολύνσεις.
Εκτός από αυτές τις προφανείς αντιφάσεις, ο πρωθυπουργός δεν παρέλειψε να απαριθμήσει όλα τα επιτεύγματα της κυβέρνησής του. Καθώς το κοινό ήταν επιχειρηματίες, δεν ανάφερε το σύμφωνο συμβίωσης, ας πούμε, αλλά ανάφερε όλα τα υπόλοιπα. Είμαι σίγουρος ότι μπορείτε να μαντέψετε ότι όλα τα έργα υποδομής στα οποία αναφέρθηκε ήταν έργα πληρωμένα από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Μάλιστα, υπογράμμισε ότι τα έργα "είχαν κολλήσει" με τις προηγούμενες κυβερνήσεις, και με τη δικιά του ξεκόλλησαν. Δεν ανάφερε ότι είχαν κολλήσει επειδή επειδή ήταν συγχρηματοδοτούμενα και το κράτος χρώσταγε στους προμηθευτές τη δικιά του συνεισφορά, και ξεκόλλησαν επειδή η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έσπευσε να καλύψει το 100% του κόστους σε συγκεκριμένα έργα με τη δική της πρωτοβουλία. Δεν ξέχασε να αναφέρει μια σειρά από μεταρρυθμίσεις που υλοποίησε ή (υποτίθεται ότι) υλοποιεί η κυβέρνησή του. Ξέχασε να αναφέρει ότι είναι όλες -μα όλες- μεταρρυθμίσεις επιβεβλημένες από την τρόικα και τα μνημόνια. Οπότε πρακτικά ο πρωθυπουργός καυχήθηκε για έργα που έχει πληρώσει η Ευρωπαϊκή Ένωση και μεταρρυθμίσεις που έχει επιβάλλει το μνημόνιο.
Αλλά βεβαίως τίποτε από αυτά δεν αποτελεί έκπληξη. Το κυριότερο συμπέρασμα μάλλον είναι ότι αν κρίνει κάποιος τέτοιες ομιλίες συνολικά, διαπιστώνει ότι δεν έχουν πραγματικό νόημα ή ουσιαστική επίδραση στην πραγματική πολιτική. Δεν είναι ότι περιέχουν ψέματα, δεν ισχύει απαραίτητα αυτό. Περιέχουν μια επιλεκτική περιγραφή της πραγματικότητας η οποία όμως είναι διάφανη, οφθαλμοφανής. Το πλησιέστερο αντίστοιχο που μπορώ να σκεφτώ είναι το θέατρο. Κανένας δεν πιστεύει ότι ο ηθοποιός που παίζει τον Άμλετ πιστεύει στ’ αλήθεια αυτά που λέει. Και ο ίδιος ξέρει ότι είναι η ηθοποιός, και το κοινό το ξέρει επίσης. Αυτές οι παλιομοδίτικες πολιτικές ομιλίες δεν είναι παρά μια παράσταση για παραπολιτική κατανάλωση στον κλωβό αντήχησης που είναι ο ελληνικός πολιτικός διάλογος. Όπως γίνεται και με τις μαύρες τρύπες, περισσότερο ενδιαφέρον έχουν τα πράγματα που συμβαίνουν γύρω τους.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση, για παράδειγμα, είχε ενδιαφέρον η στιγμή, εκεί απάνω που ο πρωθυπουργός περιέγραφε αυτό που κατά τη γνώμη του είναι η υγιής επιχειρηματικότητα, που κεφάλια γύρισαν και φωτογραφικές μηχανές σηκώθηκαν για να απαθανατίσουν την είσοδο με καθυστέρηση 75 λεπτών στην αίθουσα του επιχειρηματία Ιβάν Σαββίδη.