Μία εβδομάδα πριν από την κρίσιμη συνεδρίαση της ΕΚΤ, όπου αναμένεται να αποφασιστεί το μέλλον του προγράμματος αγοράς ομολόγων (QE), πληθαίνουν οι ενδείξεις και οι πληροφορίες ότι οι κεντρικοί τραπεζίτες της Ευρωζώνης θα μειώσουν σημαντικά το ύψος των μηνιαίων αγορών ομολόγων, αλλά θα επεκτείνουν εξίσου σημαντικά, κατά εννέα ή και δώδεκα μήνες, τη διάρκεια του προγράμματος. Κάτι τέτοιο ελπίζεται ότι θα αποτρέψει ενδεχόμενη αναταραχή στις αγορές, αφού οι επενδυτές θα έχουν περισσότερο χρόνο στη διάθεσή τους ώστε να προσαρμόσουν κατάλληλα τη στρατηγική τους. Ισως το κυριότερο πλεονέκτημα που προσφέρει η στρατηγική της πολύ σταδιακής κατάργησης του QE είναι ότι μεταθέτει ακόμη πιο μακριά την πιθανή ημερομηνία αύξησης των επιτοκίων δανεισμού, διατηρώντας σε μεγάλο βαθμό την επεκτατική νομισματική πολιτική της ΕΚΤ.
Στη συνεδρίαση της 26ης Οκτωβρίου, οι κεντρικοί τραπεζίτες θα προσπαθήσουν να βρουν τη χρυσή τομή μεταξύ της σκληρότερης νομισματικής πολιτικής που θα ήταν δικαιολογημένη χάρη στην επιτάχυνση της ανάκαμψης το 2017 και της χαλαρότερης νομισματικής που επιβάλλεται εξαιτίας του χαμηλού ρυθμού του πληθωρισμού (1,5% τον Σεπτέμβριο), που, σύμφωνα με την ΕΚΤ, δεν πρόκειται να αυξηθεί στο επίπεδο του 2% παρά μόνο το 2020. Τις τελευταίες ημέρες φαίνεται ότι επιτυγχάνεται συμβιβασμός μεταξύ «σκληρών» και «μετριοπαθών» κεντρικών τραπεζιτών και, σύμφωνα με πληροφορίες των Financial Times, ο Μάριο Ντράγκι αναμένεται να ανακοινώσει την ερχόμενη Πέμπτη ότι οι αγορές ομολόγων θα επεκταθούν κατά εννέα μήνες, δηλαδή έως τον Σεπτέμβριο του 2018, ενώ υπάρχει και το σενάριο για επέκταση κατά 12 μήνες.
Σε αντάλλαγμα το Δ.Σ. της ΕΚΤ αναμένεται να αποφασίσει τη σημαντική μείωση του ύψους των μηνιαίων αγορών ομολόγων από τα 60 δισ. ευρώ σήμερα, ακόμη και στα 20 δισ. ευρώ από τον Ιανουάριο.
Πρόσφατα, οι περισσότεροι οικονομικοί αναλυτές περίμεναν μείωση των μηνιαίων αγορών στα 40 δισ. ευρώ και επέκταση του QE μόνο κατά έξι μήνες. Σημείο διαφωνίας εξακολουθεί να παραμένει κατά πόσον θα πρέπει να οριστεί ημερομηνία ολοκλήρωσης του QE ή κατά πόσον θα πρέπει να παραμείνει ανοικτή η ημερομηνία.
Χθες, ο Γάλλος κεντρικός τραπεζίτης Φρανσουά Βιλερουά ντε Γκαλό, ο οποίος θεωρείται γενικά υπέρμαχος των χαμηλών επιτοκίων δανεισμού, δήλωσε στη γερμανική εφημερίδα Zeit ότι «θα πρέπει να υπάρξει επαρκής μείωση των καθαρών αγορών περιουσιακών στοιχείων, στην κατεύθυνση της πιθανής ολοκλήρωσής τους, ενώ θα διατηρήσουμε σημαντικό βαθμό επεκτατικής (νομισματικής πολιτικής) μέσω των υπόλοιπων μέσων».
Τα υπόλοιπα μέσα που ανέφερε ο Ντε Γκαλό είναι κυρίως τα επιτόκια δανεισμού. Το περασμένο Σάββατο, ο κ. Ντράγκι είχε δηλώσει στην Ουάσιγκτον ότι ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη θα αυξηθεί το επόμενο χρονικό διάστημα αλλά και ότι τα επιτόκια δανεισμού θα παραμείνουν στο σημερινό ιστορικά χαμηλό επίπεδο για «πολύ μετά» την ολοκλήρωση του QE. Με την πιθανή ολοκλήρωση του QE να μετατίθεται για τον Σεπτέμβριο του 2018, οι περισσότεροι οικονομολόγοι προβλέπουν πως η πρώτη αύξηση των επιτοκίων δανεισμού θα συμβεί στα τέλη του 2019. Η διατήρηση των επιτοκίων δανεισμού στο 0% ελπίζουν ότι θα αποτρέψει την ανατίμηση του ευρώ έναντι του δολαρίου και των υπόλοιπων σημαντικών νομισμάτων.
Ευνοούν τις μεταρρυθμίσεις τα χαμηλά επιτόκια
Υπέρ της διατήρησης των επιτοκίων δανεισμού σε χαμηλό επίπεδο για αρκετό καιρό ακόμη συνηγορεί και η χθεσινή δήλωση Ντράγκι σχετικά με τις μεταρρυθμίσεις. Σύμφωνα με τον κεντρικό τραπεζίτη της Ευρωζώνης, οι έρευνες της ΕΚΤ δεν έχουν βρει πειστικά στοιχεία πως τα υψηλότερα επιτόκια δανεισμού οδηγούν σε περισσότερες μεταρρυθμίσεις. Πρόκειται για αμφισβήτηση του δόγματος σύμφωνα με το οποίο οι κυβερνήσεις προχωρούν σε μεταρρυθμίσεις μόνον υπό την πίεση των αγορών ή των κεντρικών τραπεζιτών. Γερμανοί πολιτικοί και τραπεζίτες υποστηρίζουν εδώ και χρόνια πως η χαλαρή νομισματική πολιτική της ΕΚΤ δίνει το περιθώριο στις κυβερνήσεις να αναβάλλουν δύσκολες μεταρρυθμίσεις. «Στην πραγματικότητα, είναι πιθανότερο να ισχύει το αντίθετο: τα χαμηλότερα επιτόκια δανεισμού τείνουν να προωθούν μεταρρυθμίσεις, διότι οδηγούν σε καλύτερο μακροοικονομικό περιβάλλον», είπε χθες ο κ. Ντράγκι μιλώντας στη Φρανκφούρτη. «Με τη νομισματική πολιτική να είναι επεκτατική, έχουμε τώρα παράθυρο ευκαιρίας να πάρουμε αυτά τα μέτρα», προσέθεσε ο Ευρωπαίος κεντρικός τραπεζίτης. Παράλληλα, ο επικεφαλής της ΕΚΤ κάλεσε τις κυβερνήσεις να διασφαλίσουν πως οι φιλικές προς τις επιχειρήσεις μεταρρυθμίσεις δημιουργούν οικονομικά οφέλη για όλους, διαφορετικά δεν θα γίνει αποδεκτή η μείωση της προστασίας των εργαζομένων. Οι κυβερνήσεις που περιορίζουν την προστασία των εργατών και καθιστούν πιο ευέλικτες τις προσλήψεις θα πρέπει να καταστήσουν τις θέσεις εργασίας περισσότερο ασφαλείς και να μετεκπαιδεύουν το προσωπικό, όπως είπε ο κ. Ντράγκι.