Πέντε είναι οι βασικές κατηγορίες των κατόχων κόκκινων δανείων (NPLs). Σύμφωνα με έρευνα της PwC που παρουσιάστηκε πρόσφατα σε ημερίδα, οι περισσότεροι κάτοχοι κόκκινων δανείων είναι οι λεγόμενοι «νοικοκύρηδες». Πρόκειται για δανειολήπτες που αντιστοιχούν σε ποσοστό άνω του 50% των οφειλετών και οι οποίοι θέλουν να πληρώσουν, αλλά αντικειμενικά δεν μπορούν.
H κατηγορία αυτή των οφειλετών θα κρίνει την επιτυχή αναδιάρθρωση των κόκκινων δανείων που φαίνεται να επιταχύνεται μετά τη δημιουργία των οκτώ νέων πλατφορμών διαχείρισης κόκκινων δανείων (NPLs).
Σύμφωνα με τον Κώστα Μητρόπουλο, εντεταλμένο σύμβουλο της PwC, εφόσον η ελληνική αγορά ακολουθήσει την πορεία της ιταλικής και της ισπανικής αγοράς χαρτοφυλακίων, δάνεια ύψους περίπου 25 δισ. ευρώ, από σύνολο 107 δισεκατομμυρίων, είναι πιθανό να αλλάξουν χέρια μέχρι το 2020.
Για την επίτευξη αυτή του στόχου, χρειάζεται μια καλή αξιολόγηση και τμηματοποίηση του χαρτοφυλακίου με βάση τις επιμέρους «φυλές» των οφειλετών.
• Eκτός από τους «νοικοκύρηδες», που αντιστοιχούν σε περισσότερο από το 50% των δανειζομένων, υπάρχουν άλλες τέσσερις κατηγορίες οφειλετών-κατόχων κόκκινων δανείων. Πρόκειται για τους:
• «Περιστασιακά πληρώνοντες», δηλαδή τους οφειλέτες που έχουν τη δυνατότητα, θέλουν να εξοφλήσουν την οφειλή τους και περιστασιακά καταβάλλουν κάποιες δόσεις τους. Στην κατηγορία αυτή ανήκει περίπου το 5% των κατόχων κόκκινων δανείων.
• «Αναποφάσιστους», δηλαδή εκείνους τους οφειλέτες που δεν έχουν αποφασίσει αν θα εξοφλήσουν ή όχι τις οφειλές τους. Η κατηγορία περιλαμβάνει το 15% του συνόλου των οφειλετών.
• «Περιθωριακούς», που ούτε θέλουν αλλά και ούτε οικονομικά μπορούν να εξυπηρετούν τα δάνειά τους. Πρόκειται για οφειλέτες οι οποίοι καλούν τους δανειστές ή τους κλητήρες επίδοσης αποφάσεων να «πάνε να τα πάρουν όλα», είτε από την επιχείρηση ή το σπίτι τους.
• «Στρατηγικούς κακοπληρωτές», αυτούς δηλαδή που έχουν τη δυνατότητα και δεν θέλουν να πληρώσουν και αντιστοιχούν περίπου στο 10% των οφειλετών.
Κάθε μία από τις προαναφερόμενες ομάδες οφειλετών απαιτεί ειδικό χειρισμό. «Αν διαβάσει το χαρτοφυλάκιο με αυτόν τον τρόπο η τράπεζα, γρήγορα θα κινηθεί για αναδιάρθρωση ή πώληση δανείων και για νομικές ενέργειες ή για οριστική διαγραφή», λέει ο κ. Μητρόπουλος.
Σε ό,τι αφορά το θεσμικό πλαίσιο για τη διαχείριση των NPLs, αυτό δεν έχει ελεγχθεί πλήρως στην πράξη. Καθώς η αγορά αναπτύσσεται και οι ανακτήσεις θα επιταχύνονται, θα εντοπιστούν πιθανά προβλήματα. Τότε, κατά τον κ. Μητρόπουλο, θα πρέπει να γίνουν απόλυτα εστιασμένες βελτιώσεις. Δύο όμως περιοχές θα μπορούσαν να διορθωθούν από τώρα.
Πρώτον, η κατάργηση της δυνατότητας ανακοπής πλειστηριασμού από άλλον πιστωτή και η αντικατάστασή της από εκ των υστέρων διαιτησία, ώστε να επιταχυνθούν οι πλειστηριασμοί.
Δεύτερον, η με νόμο διαγραφή των πρώτων 5.000 ευρώ σε κάθε ανασφάλιστο μη εξυπηρετούμενο δάνειο λιανικής τραπεζικής, γεγονός που θα μειώσει πολύ σημαντικά τον αριθμό των μικροοφειλετών, χωρίς ουσιαστική βλάβη για τις τράπεζες. Σημειώνεται ότι η κατηγορία αυτή περιλαμβάνει το 30% των δανειζομένων, το υπόλοιπο των οποίων αντιστοιχεί μόλις στο 0,5% του υπολοίπου των NPLs.
Εκτός όμως από τη διαγραφή των δανείων χαμηλού υπολοίπου, το στέλεχος της PwC συνιστά την απαλλαγή του χαρτοφυλακίου τους από:
• Τους νεκρούς (κυριολεκτικά και μεταφορικά) πελάτες, που αντιστοιχούν περίπου στο 0,5% των πελατών και στο 10% των υπολοίπων.
• Τα δάνεια που έχουν ήδη οδηγηθεί σε νομική επίλυση και αντιστοιχούν σε περίπου 20% των πελατών και 50% υπόλοιπων.
Μένει επομένως η διαχείριση κόκκινων δανείων ύψους περίπου 40 δισ. ευρώ, για τα οποία σήμερα όλες οι τράπεζες επεξεργάζονται στρατηγικές τμηματοποίησης του χαρτοφυλακίου τους.
Aναφερόμενος στην εμπειρία του ως επικεφαλής της PQH, ο κ. Μητρόπουλος λέει ότι η προσπάθεια για την τμηματοποίηση του χαρτοφυλακίου ήταν μια πολύ σημαντική άσκηση για να καταλάβει η επιχείρηση το εύρος και το είδος των NPLs που έχει ν’ αντιμετωπίσει, καθώς και τον τρόπο διαχείρισης των περιουσιακών στοιχείων προς πώληση.