Στην Ελλάδα υπάρχει αρκετό φαγητό για όλους, η Ε.Ε. προσφέρει εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ για επισιτιστική βοήθεια, πολλοί οργανισμοί και φορείς προσφέρουν τις υπηρεσίες τους, κι όμως υπάρχουν φτώχεια, πείνα και ανασφάλεια. Η απλή περιγραφή της κατάστασης εμπεριέχει πολλές πικρές αλήθειες. Η μεγαλύτερη απ’ αυτές, ότι με τα εφόδια που διατίθενται λιγότεροι θα έπρεπε να κινδυνεύουν από πείνα, λιγότερες τροφές και λιγότεροι πόροι να χάνονται.
Η πραγματικότητα, καθώς και προτάσεις για τη βελτίωσή της, αποτυπώνεται σε μελέτη του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ), «Τράπεζα Τροφίμων: Μέσο αντιμετώπισης της επισιτιστικής ένδειας και της σπατάλης τροφίμων στην Ελλάδα», που δόθηκε στη δημοσιότητα την περασμένη εβδομάδα. Σύμφωνα με αυτήν, τα χρόνια της κρίσης ο αριθμός ανθρώπων στην Ελλάδα που κινδυνεύουν από «επισιτιστική ανασφάλεια» ή «επισιτιστική ένδεια» (όταν δεν έχουν πρόσβαση σε επαρκείς ποσότητες ασφαλών και θρεπτικών τροφίμων) διπλασιάστηκε. Το 2009 αφορούσε το 7,9% του πληθυσμού και το 2012 το 14,2%. Το 2015 είχε βελτιωθεί λίγο, στο 12,9% (ή 1,4 εκατ. άτομα), αλλά ήταν ακόμη πολύ πάνω από τον μέσο όρο της Ε.Ε., το 7,3%. Επιπλέον, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, ο πληθυσμός που κινδυνεύει από φτώχεια ή κοινωνικό αποκλεισμό ανέρχεται στο 35,6% ή 3.789.300 άτομα (στοιχεία του 2015).
Ενώ η Ελλάδα καταλαμβάνει την 8η χειρότερη θέση ανάμεσα σε 30 ευρωπαϊκές χώρες όσον αφορά την επισιτιστική ανασφάλεια (μπροστά από έξι της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης και τη Μάλτα), βρίσκεται στην 5η θέση στην Ε.Ε. στη σπατάλη τροφίμων. Ο Οργανισμός Τροφίμων και Αγροτικής Παραγωγής του ΟΗΕ υπολογίζει ότι το 2013 το 5,1% της παραγωγής τροφίμων στην Ελλάδα αποτέλεσε το λεγόμενο «βρώσιμο πλεόνασμα», με τον μέσο όρο της Ε.Ε. το ίδιο έτος στο 2,3% και τον παγκόσμιο μέσο όρο στο 4,5%. Μιλώντας στην παρουσίαση της μελέτης του ΙΟΒΕ, ο Ευάγγελος Καλούσης, πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών Τροφίμων, σημείωσε ότι προϊόντα αξίας περίπου 250 εκατ. ευρώ χάνονται από το σύστημα και οδηγούνται σε χωματερές. «Είναι απαράδεκτο, την ώρα που άνθρωποι πεινάνε», είπε. Παραγωγοί, βιομηχανίες και έμποροι έχουν κινητοποιηθεί ώστε να μειωθεί η σπατάλη και να προσφέρονται τρόφιμα σε όσους έχουν ανάγκη.
Στυλοβάτης της προσπάθειας αυτής είναι η Τράπεζα Τροφίμων, η οποία ιδρύθηκε στην Αθήνα από τον αείμνηστο Γεράσιμο Βασιλόπουλο το 1995 και επεκτάθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1998. Η ευρωπαϊκή ομοσπονδία απαριθμεί 326 τράπεζες τροφίμων σε πολλές χώρες. Η Γαλλία είναι λαμπρό παράδειγμα όπου οι κρατικές υπηρεσίες συνεργάζονται με τέτοιους φορείς ώστε να πετύχουν την καλύτερη διανομή βοήθειας. Ισως η έλλειψη τέτοιας συνεργασίας να μην είναι ο μόνος λόγος που η απορρόφηση ευρωπαϊκών κονδυλίων στην Ελλάδα βρίσκεται σε τραγική κατάσταση. Ευθύνονται πάντα η αδράνεια και οι δυσλειτουργίες στη δημόσια διοίκηση. Το Ταμείο Ευρωπαϊκής Βοήθειας προς τους Απόρους (ΤΕΒΑ) είναι το σημαντικότερο εργαλείο για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Από συνολικό προϋπολογισμό ύψους 3,8 δισ. ευρώ για τα έτη 2014-2020, η Ελλάδα προβλέπεται να λάβει 281 εκατ. ευρώ, που μαζί με την εθνική συμμετοχή ανέρχεται στα 331 εκατ. Κι όμως, το 2014-2015 μόλις το 0,8% των δαπανών προς το σύνολο του προϋπολογισμού είχε εγκριθεί, μπροστά μόνο από τη Σλοβακία (0,4%) και την Κύπρο (0,2%). Ο μέσος όρος στην Ε.Ε. ήταν 14,5%.
Η μελέτη του ΙΟΒΕ προτείνει τη στήριξη και ανάπτυξη φορέων της κοινωνίας των πολιτών στο σύνολο της επικράτειας και την ουσιαστική συμμετοχή τους στη διαχείριση της συνδρομής του ΤΕΒΑ. Η Τράπεζα Τροφίμων έχει διακινήσει περισσότερους από 16.300 τόνους τροφίμων από το 1995 και συνεργάστηκε με περισσότερα από 430 συσσίτια και ιδρύματα χωρίς να έχει πάρει ούτε ένα ευρώ από την πολιτεία. Είναι ιδανικός φορέας για να βοηθήσει την πολιτεία. Μαζί με άλλους που δραστηριοποιούνται στον χώρο. Οπως σημείωσε ο πρόεδρος του Δ.Σ. της Τράπεζας Τροφίμων, Παναγής Βουρλούμης, «η ανάγκη είναι πολύ μεγάλη και χωράει πολλούς».