ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. H σοβαρότερη δυσκολία που θα πρέπει να αντιμετωπίσουν οι θεσμοί το επόμενο διάστημα δεν θα είναι η έγκαιρη ολοκλήρωση της τρίτης αξιολόγησης, αλλά η πιθανότητα της εξόδου του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου από το ελληνικό πρόγραμμα. Μετά τις φθινοπωρινές συναντήσεις στην Ουάσιγκτον, Ευρωπαίοι αξιωματούχοι επέστρεψαν στις Βρυξέλλες ιδιαίτερα προβληματισμένοι, καθώς συνειδητοποιούν ότι ίσως το πιο πιθανό σενάριο να είναι έξοδος του Ταμείου από την Ελλάδα με συνέπειες αρνητικές για την ελληνική οικονομία, την επιστροφή στις αγορές και την ελάφρυνση του χρέους.
Η ημερομηνία-κλειδί είναι η 15η Φεβρουαρίου, οπότε συνεδριάζει το διοικητικό συμβούλιο του ΔΝΤ για να αποφασίσει τη συμμετοχή του στο ελληνικό πρόγραμμα. Ο επικεφαλής του ευρωπαϊκού τμήματος Πόουλ Τόμσεν εξέφρασε ανοιχτά τις ανησυχίες που έχει στους Ευρωπαίους ομολόγους του, καθώς ξεκαθάρισε ότι χωρίς κάποια περαιτέρω ελάφρυνση του χρέους πριν από τη συνεδρίαση του Φεβρουαρίου, το διοικητικό συμβούλιο του Ταμείου δεν θα δώσει το «πράσινο φως» για τη συμμετοχή του στο ελληνικό πρόγραμμα.
Η πρώτη φορά
Οι Ευρωπαίοι από την πλευρά τους ξεκαθάρισαν ότι μια τέτοια συζήτηση για την ελάφρυνση του χρέους δεν πρόκειται να γίνει αν δεν βρισκόμαστε στην τελική ευθεία για την έξοδο από το μνημόνιο και σίγουρα όχι πριν από το καλοκαίρι του 2018. «Είναι η πρώτη φορά ύστερα από καιρό που το ΔΝΤ βρίσκεται πιεσμένο, μην έχοντας τον έλεγχο της κατάστασης όπως είχε μέχρι τώρα», λέει Ευρωπαίος αξιωματούχος στην «Κ».
Οι λύσεις που βρίσκονται στο τραπέζι είναι ελάχιστες και καμία δεν φαίνεται να ικανοποιεί όλες τις πλευρές. Η μία λύση είναι να χρησιμοποιηθεί η γνωστή «γαλλική πρόταση» που συνδέει τον ρυθμό ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας με το εύρος ελάφρυνσης του χρέους. Δηλαδή, αν η ανάπτυξη είναι χαμηλή και επιβεβαιωθούν τα αρνητικά σενάρια του ΔΝΤ, τότε η ελάφρυνση του χρέους να είναι η μεγαλύτερη δυνατή, ενώ αν η ανάπτυξη είναι θετική, τότε η ελάφρυνση του χρέους να είναι ιδιαίτερα μικρή. Η πρόταση αυτή, όταν είχε γίνει το καλοκαίρι, είχε βρει αντίθετους το ΔΝΤ και τους Γερμανούς. Τώρα που το ΔΝΤ βρίσκεται σε δυσχερή θέση δεν είναι τόσο αρνητικό, αλλά το Βερολίνο δεν φαίνεται να έχει αλλάξει άποψη.
Δεύτερη επιλογή που έφερε στο τραπέζι το ΔΝΤ, είναι σε περίπτωση που δεν συμφωνηθεί περαιτέρω ελάφρυνση του χρέους πριν από τον Φεβρουάριο, να πάρει περισσότερα μέτρα η ελληνική κυβέρνηση. Αυτή η επιλογή είναι ξεκάθαρο ότι δεν έχει κανένα υποστηρικτή. Τρίτη επιλογή είναι η έξοδος του ΔΝΤ από το πρόγραμμα, μια εξέλιξη οι συνέπειες της οποίας δεν είναι ακόμα ξεκάθαρες.
Αυτό που διαμηνύουν Ευρωπαίοι αξιωματούχοι είναι ότι σε περίπτωση που το ΔΝΤ βγει από το ελληνικό πρόγραμμα, τότε θα χρειαστεί ένα καινούργιο άμεσα, καθώς αυτό που τώρα είναι σε ισχύ θα θεωρηθεί άκυρο. Ετσι, μέσα στον Φεβρουάριο θα πρέπει να ψηφιστεί ένα νέο πρόγραμμα από μία σειρά από τα γνωστά Κοινοβούλια – Γερμανίας, Αυστρίας, Ολλανδίας κ.λπ.
Αυτό θα αυξήσει την πίεση για την ολοκλήρωση του προγράμματος πριν από τον Φεβρουάριο, καθώς αν η αξιολόγηση παραμένει ανοιχτή, ενώ πρέπει να ψηφιστεί νέο πρόγραμμα, είναι σίγουρο ότι θα δημιουργηθεί αρνητικό κλίμα και δυσαρέσκεια στα ευρωπαϊκά Κοινοβούλια. Και παρόλο που στην ουσία το νέο πρόγραμμα δεν θα διαφέρει από αυτό που ισχύει τώρα, ήδη ακούγονται γερμανικές φωνές που υποστηρίζουν ότι στη θέση του οδηγού που κατέχει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέχρι στιγμής να περάσει ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Στήριξης που θα είναι πιο αυστηρός, καλύπτοντας το κενό του ΔΝΤ.
Συγχρόνως, η έξοδος του ΔΝΤ από το ελληνικό πρόγραμμα θα δημιουργήσει περισσότερη δυσκολία στην έξοδο στις αγορές. Η σφραγίδα του Ταμείου δίνει μεγαλύτερη αξιοπιστία στο ελληνικό πρόγραμμα, καθώς οι αγορές αποτιμούν ότι οι μεταρρυθμίσεις στη χώρα εφαρμόζονται περισσότερο υπό την πίεση του ΔΝΤ παρά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Δεύτερον, η πίεση για μεγαλύτερη ελάφρυνση του χρέους που θα ασκούσε το Ταμείο στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων δεν θα υπάρχει, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η πιθανότητα η ελάφρυνση του χρέους να είναι τελικά μικρότερη. Τρίτον, είναι πολύ πιθανό εάν το ΔΝΤ οδηγηθεί εκτός προγράμματος να προβεί σε δηλώσεις ότι το χρέος της χώρας δεν είναι βιώσιμο, κάνοντας την έξοδο στις αγορές ακόμα πιο δύσκολη και ακριβή.