Στο Στρασβούργο και στο Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων φθάνουν όλο και περισσότεροι Ελληνες πολίτες, αναζητώντας το δίκιο τους ή καταγγέλλοντας παραβιάσεις σε βασικά τους δικαιώματα, καθώς οι δυσλειτουργίες της ελληνικής Δικαιοσύνης και οι χρόνιες παθογένειες της κρατικής μηχανής λειτουργούν, πολλές φορές, ανασταλτικά για τη δικαίωση προσδοκιών και δικαιωμάτων.
Οι προσφυγές Ελλήνων πολιτών στο Δικαστήριο του Στρασβούργου κατατάσσουν τη χώρα μας στην τέταρτη θέση των χωρών-μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης, που εισπράττουν καταδίκες για διάφορα θέματα, που σχετίζονται με τον σκληρό πυρήνα των δικαιωμάτων του ανθρώπου, όπως αυτά έχουν αναγνωριστεί μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Οι περισσότερες καταδίκες για την Ελλάδα από το Δικαστήριο του Στρασβούργου σχετίζονται άμεσα με τις παθογένειες της ελληνικής Δικαιοσύνης και πρωτίστως με το γεγονός ότι καθυστερεί υπέρμετρα να εκκαθαρίσει ποινικές, αστικές ή άλλης φύσεως υποθέσεις, στερώντας, έτσι, από τους πολίτες το θεμελιώδες δικαίωμα να έχουν σε εύλογο χρόνο δίκη και απόφαση.
Ο νόμος του 2014
Οι καταδίκες της χώρας μας μόνον για υπέρμετρη καθυστέρηση στην απονομή της Δικαιοσύνης τα τελευταία χρόνια έφθασαν τις 401 με μικρή ανάσχεση μετά το 2014, καθώς ψηφίστηκε νόμος, που επιτρέπει στους πολίτες να προσφεύγουν στα ελληνικά δικαστήρια για να ζητήσουν αποζημίωση, όταν η Δικαιοσύνη καθυστερήσει πάρα πολύ να κρίνει την υπόθεσή τους.
Ο νόμος αυτός ψηφίστηκε σε μια προσπάθεια της ελληνικής πολιτείας να μειώσει τις καταδίκες από το Δικαστήριο των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και να περιορίσει τις συνέπειες που ένα τέτοιο γεγονός συνεπάγεται για μία χώρα-μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Σύμφωνα με τη νομοθεσία, που δίνει τη δυνατότητα στους Ελληνες πολίτες να ζητούν αποζημίωση στα εδώ δικαστήρια για τη μη απόδοση Δικαιοσύνης σε εύλογο χρόνο, έχει προβλεφθεί μονομελής δικαστική σύνθεση (ένας δικαστής) στο Συμβούλιο της Επικρατείας και στα Διοικητικά και Πολιτικά Δικαστήρια στον οποίο μπορούν οι πολίτες να προσφεύγουν.
Κοστίζει πολύ
Ωστόσο, όπως τονίζει στην «Κ» ο δικηγόρος Βασίλειος Χειρδάρης, που πρώτος έκανε χρήση αυτής της νομοθεσίας, «ελάχιστοι προσφεύγουν στο ειδικό αυτό δικαστήριο, καθώς τα παράβολα που προβλέπονται και η οικονομική δαπάνη που απαιτείται είναι τόσο μεγάλα, που τελικώς καθιστά ασύμφορη την προσφυγή».
Οι καταδίκες της χώρας μας από το Δικαστήριο του Στρασβούργου που αποτελούν, ώς ένα βαθμό, καθρέφτη για την προστασία των δικαιωμάτων όλων των πολιτών στην ελληνική επικράτεια, αφορούν, όπως προκύπτει από τις σχετικές αποφάσεις, μεγάλο εύρος θεμάτων.
Οι πολίτες δεν προσφεύγουν στο Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων μόνο για τη μεγάλη καθυστέρηση στην απονομή της ελληνικής Δικαιοσύνης. Καταδίκες έχει εισπράξει η χώρα μας, ύστερα από ανάλογες προσφυγές, για τις συνθήκες που επικρατούν στα σωφρονιστικά μας καταστήματα στα οποία, κατά καιρούς, δεν πέφτει καρφίτσα. Ετσι, έχουμε καταδίκες για τον υπερπληθυσμό στις ελληνικές φυλακές, ειδικά σε συγκεκριμένη υπόθεση επειδή σε σωφρονιστικό κατάστημα είχαν κρατηθεί 220 άτομα αντί 80 και για άλλες παραβάσεις των δικαιωμάτων των κρατουμένων.
Επίσης, έχουν υπάρξει καταδίκες για την ποινική μεταχείριση πολιτών που δηλώνουν Μάρτυρες του Ιεχωβά, οι οποίοι προσέφυγαν και δικαιώθηκαν, καθώς κρίθηκε ότι δεν είναι σύμφωνη με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου η ποινική τους καταδίκη.
Πολλές είναι και οι δίκες στο Στρασβούργο –υπάρχουν και καταδικαστικές αποφάσεις– που δικαίωσαν πολίτες, οι οποίοι περίμεναν για χρόνια να εισπράξουν αποζημίωση από απαλλοτριώσεις, που είχαν γίνει από το Δημόσιο σε περιουσίες τους για κάποιο έργο, χωρίς να έχουν πάρει τα χρήματά τους σε εύλογο χρόνο.
Μανωλάδα και συντάξεις
Γνωστές είναι οι αποφάσεις του Δικαστηρίου του Στρασβούργου που καταδίκασαν τη χώρα μας για την υπόθεση της Μανωλάδας με τους αλλοδαπούς εργαζομένους, οι οποίοι είχαν προσφύγει για τις συνθήκες εργασίας, ενώ δίκες και καταδίκες υπάρχουν για δεκάδες άλλα θέματα που προκύπτουν από τη στέρηση θεμελιωδών δικαιωμάτων. Για παράδειγμα, υπήρξε καταδίκη για τη στέρηση σύνταξης σε δικαστικό, που είχε ποινική καταδίκη, καθώς κρίθηκε ότι δεν μπορεί ο πολίτης επειδή παρανόμησε να στερηθεί και τη σύνταξή του. Επίσης, απόφαση του Στρασβούργου για υπόθεση λαθρεμπορίας που έκρινε ότι αν υπήρξε για λαθρεμπορικές πράξεις ποινική καταδίκη, δεν μπορεί παράλληλα να επιβάλλεται και πρόστιμο.
Εμβληματικές υπήρξαν, άλλωστε, οι αποφάσεις του Δικαστηρίου του Στρασβούργου για τη βασιλική περιουσία –είχε προσφύγει ο τέως– που έκρινε αντίθετα από το Συμβούλιο της Επικρατείας ότι υπάρχει βασιλική περιουσία, αλλά το ελληνικό κράτος δεν είναι υποχρεωμένο να παράσχει πλήρη αποζημίωση γι’ αυτή, για την εκκλησιαστική περιουσία που δικαιώθηκαν μονές, καθώς και για το ασυμβίβαστο των βουλευτών στην άσκηση επαγγέλματος, γνωστή ως η «απόφαση Λυκουρέζου», που το Δικαστήριο δικαίωσε τον γνωστό ποινικολόγο όταν είχε εκλεγεί βουλευτής και έχασε τη βουλευτική ιδιότητα λόγω ασυμβίβαστου.
Καταδικάζει και επηρεάζει
Τι σημαίνουν, όμως, όλες αυτές οι καταδίκες για τη χώρα μας; Aσκούν επιρροή στο πώς η πολιτεία προστατεύει τα δικαιώματα των πολιτών ή μήπως τελικά η συνεισφορά του Δικαστηρίου του Στρασβούργου εξαντλείται στα πρόστιμα και στις αποζημιώσεις που αναγνωρίζει;
O πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, πρώην αντιπρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας και βαθύς γνώστης του θέματος, κ. Γιώργος Σταυρόπουλος, καταθέτει στην «Κ» την άποψή του, τονίζοντας πως «η επίδραση των αποφάσεων του Δικαστηρίου στην ελληνική νομοθεσία είναι μεγάλη» και προσθέτει ότι «οι δικαστές προσαρμόστηκαν ταχύτερα από ό,τι ο Ελληνας νομοθέτης», ενώ θεωρεί κρίσιμο το ότι οι αποφάσεις του Δικαστηρίου του Στρασβούργου δεν δημοσιεύονται στην ελληνική γλώσσα, κάτι που στερεί από τους πολίτες το να γνωρίζουν το περιεχόμενό τους, ενώ σε μια προσπάθεια να γίνουν γνωστές στο ευρύ κοινό, η Εθνική Επιτροπή Δικαιωμάτων του Ανθρώπου δημοσιεύει τελευταία αποφάσεις του Στρασβούργου.
Το πόσο σημαντικό, άλλωστε, είναι το θέμα της επιρροής των αποφάσεων των ευρωπαϊκών δικαστηρίων στον τρόπο που νομοθετεί η χώρα μας και που δικάζει η ελληνική Δικαιοσύνη, είναι το γεγονός πως διοργανώθηκε επί του θέματος επιστημονικό συνέδριο στην Αρχαία Ολυμπία, το περασμένο Σαββατοκύριακο, με τη συμμετοχή του προέδρου του Αρείου Πάγου Βασίλειου Πέππα, ανώτατων δικαστικών, του επί χρόνια προέδρου του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Βασίλειου Σκουρή, του Ελληνα δικαστή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Μιχάλη Βηλαρά, του κ. Σταυρόπουλου και πολλών άλλων, από την Εταιρεία Δικαστικών Μελετών, που αποτελεί μία από τις σοβαρότερες επιστημονικές εταιρείες στην οποία μετέχουν ανώτεροι και ανώτατοι δικαστικοί με πρόεδρο τον ανώτατο δικαστικό Ιωάννη Χαμηλοθώρη.