Μόνο ελληνικό πρόβλημα καταδεικνύεται πως είναι το τι μέλλει γενέσθαι με τους πρόσφυγες και μετανάστες που φθάνουν στην Ελλάδα, εφόσον οι νόμιμοι δρόμοι μετάβασης για τους πρόσφυγες στην Ευρώπη έχουν κλείσει.
Το πρόγραμμα μετεγκατάστασης τελείωσε πριν από ένα μήνα, εντάχθηκαν 22.709 άτομα και έχουν ήδη ταξιδέψει 20.556. Το πρόγραμμα οικογενειακών επανενώσεων συνεχίζεται αλλά με πολύ χαμηλές επιδόσεις. Κατατέθηκαν 17.940 αιτήματα (από τον Ιούνιο του 2013, αλλά η πλειονότητα αφορά τα δύο τελευταία χρόνια) και έχουν ταξιδέψει συνολικά 4.959 άτομα. Η πρόσφατη δήλωση του Τόμας ντε Μεζιέρ, υπουργού Εσωτερικών της Γερμανίας –της χώρας που πριν από δύο χρόνια είχε ανοίξει τις πόρτες της στους πρόσφυγες διά στόματος της καγκελαρίου Μέρκελ– ότι οι πρόσφυγες που βασίζονται σε λαθροδιακινητές δεν έχουν κανένα μέλλον στην Ευρώπη, διαγράφει ξεκάθαρα τις ευρωπαϊκές διαθέσεις όσον αφορά όχι μόνο τους μετανάστες αλλά και τους πρόσφυγες που θέλουν να εγκατασταθούν στην Ευρώπη.
Την ίδια στιγμή, τα ελληνικά νησιά αποτελούν τον τόπο παραμονής και αναμονής για πολλούς μήνες και σε κάποιες περιπτώσεις για περισσότερο από ένα χρόνο – όλων των αιτούντων άσυλο που φτάνουν από την Τουρκία, μετά την Κοινή Δήλωση Ευρωπαϊκής Ενωσης – Τουρκίας τον Μάρτιο του 2016. Οι συνθήκες επιδεινώθηκαν ραγδαία, ειδικά μετά την αύξηση των ροών τους τελευταίους δύο μήνες σε συνδυασμό με τη μη εφαρμογή των επιστροφών στην Τουρκία από τις ελληνικές αρχές, οι οποίες προβλέπονται επίσης από την Κοινή Δήλωση. Μόνο την τελευταία εβδομάδα 1.194 άτομα έφθασαν στα ελληνικά νησιά από την Τουρκία, οι οποίοι προστέθηκαν στις χιλιάδες όσων βρίσκονται εγκλωβισμένοι στα hotspots. Οσο δεν υπάρχουν οι υποδομές για την υποδοχή και μακροχρόνια φιλοξενία αυτών των ανθρώπων και η κυβέρνηση συνεχίζει να υποδύεται πως δεν συμβαίνει κάτι σοβαρό, σαν να πρόκειται κάποια στιγμή όλα να λειτουργήσουν ρολόι και ο αριθμός των εγκλωβισμένων αιτούντων άσυλο να μειωθεί δραστικά, το δράμα θα επιστρέφει.
Hταν 20 Ιανουαρίου 2017 όταν οι «Γιατροί Χωρίς Σύνορα» ανέβασαν μια φωτογραφία στο twitter από το hotspot στη Μόρια, όπου οι σκηνές των αιτούντων άσυλο που βρίσκονταν εκεί είχαν σκεπαστεί με χιόνι. Εκαναν λόγο για απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης λόγω της έλλειψης προγραμματισμού και προετοιμασίας, γιατί οι σκηνές δεν είχαν αντικατασταθεί από κοντέινερ όπως προβλεπόταν. Τις επόμενες ημέρες τρεις άνθρωποι στη Μόρια έχασαν τη ζωή τους και ο υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής Γιάννης Μουζάλας παραδέχθηκε ότι συνέτειναν και οι συνθήκες διαβίωσης, καθώς επιδείνωσαν την υγεία τους. Μέσα σε λίγες ημέρες έγιναν όσα δεν είχαν γίνει για μήνες και οι συνθήκες βελτιώθηκαν. Νωρίτερα, πριν καν έρθει ο χιονιάς στο νησί, στη Μόρια μια εξηντάχρονη γυναίκα και το πέντε χρόνων εγγόνι της κάηκαν ζωντανοί όταν σημειώθηκε έκρηξη στη σκηνή τους από φιάλη υγραερίου.
Δέκα μήνες αργότερα, βρισκόμαστε ήδη στα τέλη Οκτωβρίου, λίγο πριν έρθει για τα καλά ο χειμώνας, η κατάσταση στα hotspots στα ελληνικά νησιά και κυρίως σε Λέσβο, Χίο και Σάμο είναι πολύ χειρότερη από ό,τι πέρυσι, καθώς ο πληθυσμός που παραμένει σε ακατάλληλες συνθήκες είναι σημαντικά αυξημένος.
Υπερπληθυσμός
Στη Σάμο πάνω από 2.500 άτομα «φιλοξενούνται» σε χώρο που επαρκεί για 700.
«Eντός του hotspot δεν έχει νερό όλες τις ώρες και οι τουαλέτες οι οποίες βρίσκονται σε άθλια κατάσταση δεν επαρκούν. Περίπου 300 άτομα μένουν με σκηνές στο παρακείμενο δάσος, σε καλοκαιρινές σκηνές, χωρίς βέβαια εγκαταστάσεις υγιεινής» τονίζει εργαζόμενος εντός του καταυλισμού.
Στη Χίο, το hotspot στη ΒΙΑΛ επεκτάθηκε πρόχειρα με σκηνές της Υπατης Αρμοστείας που στήθηκαν σε διπλανό χώρο, ωστόσο «πρόκειται για προσωρινή λύση, καθώς δεν πληρούνται προϋποθέσεις ξεχειμωνιάσματος» τονίζει εργαζόμενος στην υπηρεσία Ασύλου.
Η κατάσταση έχει επιδεινωθεί και από το γεγονός ότι οι ΜΚΟ που προσέφεραν υπηρεσίες έχουν αποχωρήσει και το ελληνικό κράτος είναι πλέον αρμόδιο –και υπεύθυνο– για ό,τι συμβαίνει.
«Εμείς έχουμε μειώσει την παρουσία μας στα νησιά από το καλοκαίρι και ειδικά μέσα στα κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης (ΚΥΤ)» λέει στην «Κ» η υπεύθυνη της Υπατης Αρμοστείας για να νησιά, κ. Στέλλα Νάνου. Η σταδιακή αποχώρηση της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ αλλά και των ΜΚΟ από τα νησιά ήταν αποτέλεσμα της μη ανανέωσης των προγραμμάτων χρηματοδότησής τους από την Ευρώπη, έπειτα από αίτημα των ελληνικών αρχών.
Η Υπατη Αρμοστεία πραγματοποιεί μόνο τις μεταφορές στην ενδοχώρα των αιτούντων άσυλο για τους οποίους γίνεται άρση του γεωγραφικού περιορισμού (συνολικά 14.000 άτομα από τον Μάρτιο του 2016), υλοποιεί πρόγραμμα φιλοξενίας σε διαμερίσματα στα νησιά για τους ευάλωτους με χίλιες θέσεις, ενώ παρέχει ενημέρωση στους αιτούντες άσυλο. Σε κάποιες περιπτώσεις, παρεμβαίνει όπως πριν από λίγες ημέρες στο στήσιμο επιπλέον σκηνών στη ΒΙΑΛ στη Χίο.
«Ολα γίνονται σε συνεννόηση με τις ελληνικές αρχές που έχουν την αρμοδιότητα. Για να παρέμβουμε, πρέπει να ζητηθεί η βοήθειά μας. Δεν αντικαθιστούμε, συνδράμουμε» καταλήγει η κ. Νάνου.