Το σκάνδαλο με τα Paradise Papers ανέδειξε εκ νέου το περίπλοκο και δαιδαλώδες νομικό σύστημα που επιτρέπει σε πολυεθνικές και πλουσίους να μειώνουν δραματικά ή να εκμηδενίζουν τα φορολογικά βάρη τους και ανάγκασε κυβερνήσεις να λάβουν μέτρα για την καταπολέμηση της φοροαποφυγής.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προειδοποίησε 53 χώρες και περιφέρειες ότι θα συμπεριληφθούν σε μαύρη λίστα φορολογικών παραδείσων εάν δεν δεσμευθούν ότι θα τηρήσουν συγκεκριμένα κριτήρια. Η Αργεντινή εξέδωσε ένταλμα για τη σύλληψη τεσσάρων υπαλλήλων στο Πανεπιστήμιο του Τουκουμάν με κατηγορίες ξεπλύματος «μαύρου» χρήματος σε υπόθεση που εμπλέκεται ο ελβετικός όμιλος πρώτων υλών Glencore. Ο πρόεδρος της Κολομβίας, Χουάν Μανουέλ Σάντος, δημοσιοποίησε τις φορολογικές δηλώσεις του για το 2015 και το 2016, αφού εντοπίστηκε το όνομά του σε δύο εξωχώριες εταιρείες. Στον Καναδά η υπηρεσία δημοσίων εσόδων θα επανεξετάσει τις διασυνδέσεις ορισμένων εταιρειών, αφού αποκαλύφθηκε ότι ο Στέφεν Μπρόνφαν, ισχυρός επιχειρηματίας και στενός φίλος του πρωθυπουργού Τζάστιν Τριντό, μετακινούσε εκατομμύρια δολάρια μεταξύ εξωχώριων κέντρων, όντας διαχειριστής χορηγιών του Φιλελεύθερου Κόμματος.
Στα 13,4 εκατ. Paradise Papers περιλαμβάνονται μέλη της βρετανικής βασιλικής οικογενείας και της αμερικανικής κυβέρνησης, τα οποία πληρώνουν αδρά τις νομικές υπηρεσίες της εταιρείας Appleby των Βερμούδων και άλλων περιοχών για να διοχετεύσουν έσοδα εκατομμυρίων σε περίπλοκες διαδρομές χρήματος, με την κάλυψη του νομικού πλαισίου της εκάστοτε χώρες ή περιφέρειας. Το πρόβλημα με τα Paradise Papers ή τα Luxileaks το 2014 είναι ότι η φοροαποφυγή είναι νόμιμη και χρειάζεται την πολιτική βούληση όλων των κυβερνήσεων του κόσμου για να κλείσουν τα παραθυράκια που επιτρέπουν την πρακτική της.
«Δεν με ενδιαφέρει αν είναι νόμιμο, αλλά αν είναι δίκαιο», είχε δηλώσει ο Μπαράκ Ομπάμα το καλοκαίρι του 2016 για τις πρακτικές της Apple στην Ιρλανδία. Αυτήν την εβδομάδα, ο επίτροπος φορολογικών θεμάτων της Ε.Ε., Πιερ Μοσκοβισί, μίλησε για τη σύσταση «αξιόπιστης μαύρης λίστας» των φορολογικών παραδείσων και την επιβολή αυστηρών κυρώσεων. Μετά τις συμφωνίες ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ κρατών-μελών του ΟΟΣΑ, η αντίστοιχη μαύρη λίστα του διεθνούς οργανισμού περιλαμβάνει μόνον τη Δημοκρατία του Τρινιντάντ και Τομπάγκο.
Την ίδια ώρα, όμως, σχεδόν το 40% των εσόδων από επιχειρηματικές επενδύσεις καταλήγει σε φορολογικούς παραδείσους, μέσω του Ηνωμένου Βασίλειου και της Ολλανδίας, σύμφωνα με μελέτη του Πανεπιστημίου του Αμστερνταμ. Μέσω εικονικών εταιρειών, το 23% των εσόδων μεγάλων πολυεθνικών μεταφέρεται από την Ολλανδία σε φορολογικούς παραδείσους, το 14% από το Ηνωμένο Βασίλειο, το 6% από την Ελβετία και το 1% από την Ιρλανδία. Υπάρχουν και άλλα κράτη-μέλη που προσφέρουν ανάλογα φορολογικά κίνητρα, όπως η Μάλτα, η Κύπρος ή το Λουξεμβούργο. Από τα 24 εξωχώρια φορολογικά κέντρα, 18 διατηρούν ειδικές σχέσεις και έχουν φορολογικές συνθήκες με το Ηνωμένο Βασίλειο, όπως είναι τα Νησιά Κέιμαν, οι Βερμούδες, οι Βρετανικές Νήσοι, το Τζέρσεϊ και το Χονγκ Κονγκ, συμπεραίνει η μελέτη του Πανεπιστημίου του Αμστερνταμ, που δημοσιεύθηκε τον Ιούνιο στη βρετανική εφημερίδα Guardian. Η Ολλανδία λειτουργεί ως δίαυλος σε επενδύσεις που καταλήγουν στην Κύπρο και στις Βερμούδες και η Ελβετία για το Τζέρσεϊ. Η Ιρλανδία είναι το πέρασμα των ιαπωνικών και αμερικανικών ομίλων για το Λουξεμβούργο, αποδεικνύοντας ότι αυτό το σκιώδες οικονομικό σύστημα λειτουργεί με συγκοινωνούντα δοχεία.
Κι όμως, αυτήν την εβδομάδα η Ε.Ε. απέφυγε να κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου για την επίμαχη λίστα σε 12 περιφέρειες, συμπεριλαμβανομένων της Νήσου Μαν, των Βερμούδων και των Νήσων Κέιμαν, σύμφωνα με τους Financial Times. Ο πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου, Σαβιέ Μπετέλ, αρνείται ότι η χώρα του λειτουργεί ως φορολογικός παράδεισος, δηλώνοντας τον Ιούνιο στον διαδικτυακό περιοδικό EU Observer ότι η φορολογική πολιτική μιας χώρας είναι εθνικό ζήτημα. «Γιατί να είμαι λιγότερο ανταγωνιστικός;» σχολίασε.
Το Χόλιγουντ στον αστερισμό των επενδύσεων σε εξωτικά μέρη
Πολλοί πλούσιοι και διάσημοι έχουν επενδύσεις σε υπεράκτιες εταιρείες, όπως αποκαλύπτουν τα έγγραφα που δημοσιοποιήθηκαν από τη Διεθνή Σύμπραξη Ερευνητών Δημοσιογράφων (ICIJ). Στα Paradise Papers εμφανίζονται η Νικόλ Κίντμαν, η Μαντόνα και η Σακίρα, αλλά και ο κινηματογραφικός παραγωγός Χάρβεϊ Ουάινσταϊν, ο οποίος κατηγορείται για εκφοβισμό και σεξουαλικές επιθέσεις. Ο Guardian αναφέρει ότι κάποιοι έχουν υπεράκτιες επενδύσεις επί πολλά χρόνια, ενώ άλλοι προβαίνουν περιστασιακά σε αγορές ακινήτων.
Ο Τζάστιν Τίμπερλεϊκ και η Νικόλ Κίντμαν ενδιαφέρονται για ακίνητα στις Μπαχάμες και πιθανώς για προσωπικούς λόγους να εγγράφουν τις επενδυτικές τους εταιρείες στις Βερμούδες ή στις Νήσους Κέιμαν – αυτό δεν είναι παράνομο. Το ερώτημα είναι σε τι οφέλη προσβλέπουν οι διάσημοι και αν θα συνεχίσουν να εκμεταλλεύονται τους φορολογικούς παραδείσους μετά τις αποκαλύψεις.
Η Μάρθα Στιούαρτ, επιχειρηματίας και συγγραφέας, και ο Χάρβεϊ Ουάινσταϊν είχαν επενδύσει στην αμφιλεγόμενη Scientia Health Grοup. Επρόκειτο για εταιρεία επενδυτικών καινοτομικών κεφαλαίων για την υγεία, η οποία δεν υφίσταται πλέον. Εδρευε στις Βερμούδες, όπως και η εταιρεία κατασκευής ιατρικού εξοπλισμού SafeGard Medical.
Η Μαντόνα είχε αγοράσει 2.000 μετοχές της το 1998, αλλά έκτοτε δεν είναι γνωστό τι τις έκανε.
Η εταιρεία κατέρρευσε το 2013.
Ο Τζάστιν Τίμπερλεϊκ συνέστησε το 2015 μαζί με τον λογιστή του μία περιορισμένης ευθύνης εταιρεία στις ΗΠΑ. Λίγο μετά, τη μετακίνησε στις Μπαχάμες και την ενέγραψε ως ξένη εταιρεία εκεί. Στόχος ήταν να αγοράζει ακίνητα σε αυτήν τη χώρα.