Ψηφιακά υπανάπτυκτη η Ελλάδα

Ψηφιακά υπανάπτυκτη η Ελλάδα

4' 58" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Η ελληνική οικονομία εξέρχεται φέτος από την ύφεση στην οποία –με το σύντομο διάλειμμα του 2014– είναι βυθισμένη από το 2008. Βραχυπρόθεσμα αναμένεται ενίσχυση της ανάκαμψης, αλλά πολλοί –μεταξύ των οποίων και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο– ανησυχούν ότι μεσομακροπρόθεσμα η ώθηση αυτή θα χάσει την ορμή της.

Η νέα έκδοση του «Ψηφιακού Πλανήτη», της έκθεσης του Fletcher School του πανεπιστημίου Tufts για την πρόοδο των οικονομιών ανά τον κόσμο στην υιοθέτηση της ψηφιακής τεχνολογίας, δίνει περισσότερη τροφή για απαισιοδοξία. Σύμφωνα με την έκθεση, σε μια εποχή που η παγκοσμιοποίηση παίρνει ολοένα και περισσότερο ψηφιακή μορφή, η Ελλάδα χάνει ραγδαία έδαφος. Κατατάσσεται στη χειρότερη από τις τέσσερις κατηγορίες στις οποίες οι συντάκτες της έκθεσης χωρίζουν τις 60 χώρες που συμμετέχουν, την κατηγορία Watch Out. Οι χώρες που βρίσκονται σε αυτή την κατηγορία, σημειώνεται στην έκθεση, «αντιμετωπίζουν μεγάλες προκλήσεις με το χαμηλό επίπεδο ψηφιοποίησης και με τη μειωμένη δυναμική (momentum) τους». Είναι χαρακτηριστικό ότι η Ελλάδα βρίσκεται στην προτελευταία θέση στον δείκτη της δυναμικής της ψηφιακής της εξέλιξης – που μετράει την κατάσταση των ψηφιακών υποδομών, τη χρήση ψηφιακών υπηρεσιών από τους πολίτες, το θεσμικό περιβάλλον και το επίπεδο καινοτομίας στην οικονομία.

«Ηταν ένα αποτέλεσμα που ήταν τόσο απογοητευτικό όσο και απροσδόκητο», λέει σχετικά με τις ελληνικές επιδόσεις στην «Κ» ο Μπασκάρ Τσακραβόρτι, πρύτανης Χρηματοοικονομικών και Διεθνών Επιχειρηματικών Σπουδών στο Fletcher και ένας εκ των δύο επιμελητών του «Ψηφιακού Πλανήτη». O Τσακραβόρτι, που βρέθηκε στην Ελλάδα για να μιλήσει στο Ινστιτούτο Κωνσταντίνου Καραμανλή και στο Διεθνές Συμπόσιο της Θεσσαλονίκης, είναι σαφής: «Η θέση της Ελλάδας είναι πολύ χειρότερη από ό,τι ήταν στην προηγούμενη έκδοση (του 2014). Σε εκείνη την έκδοση, με στοιχεία που έφταναν ώς το 2012, σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η Ελλάδα είχε ισχυρότερη ψηφιακή δυναμική από τις περισσότερες μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες, ακόμα και από τις σκανδιναβικές χώρες. Σε αυτή την έκδοση είναι ουραγός. Μόνο η Αίγυπτος βρίσκεται πιο χαμηλά».

Πώς εξηγείται αυτή η εξέλιξη; «Η ερμηνεία μας είναι ότι πολλές από τις χώρες με τις οποίες είναι φυσικό να συγκρίνεται η Ελλάδα, έχουν πάρει μπρος. Η Πορτογαλία, η Ιρλανδία, η Ισπανία και η Ιταλία ήταν στα ίδια επίπεδα με την Ελλάδα το 2014. Τώρα έχουν φύγει μπροστά. Ισως το πιο καλό συγκριτικό παράδειγμα –λόγω παρόμοιου μεγέθους, δημογραφικών στοιχείων και οικονομικής κατάστασης– είναι η Πορτογαλία. Η Πορτογαλία τα τελευταία χρόνια έχει κάνει τεράστια βήματα, ειδικά στις επενδύσεις σε έρευνα και ανάπτυξη  (R&D), στην καινοτομία, στην αναβάθμιση των υποδομών, στο ποσοστό του πληθυσμού που έχει πρόσβαση στο Διαδίκτυο μέσω του κινητού τηλεφώνου. Η Ελλάδα, εξαιτίας των συνεπειών της παρατεταμένης κρίσης, έχει μείνει πίσω».

Πού είναι πιο αισθητή η καθυστέρηση; «Στην καινοτομία, στις υποδομές (πρόσβαση σε ευρυζωνικά δίκτυα, χρήση smartphones), αλλά και στη δέσμευση εκ μέρους των κυβερνήσεων να θέσουν την ψηφιακή τεχνολογία στο επίκεντρο της πολιτικής τους για τη μεγέθυνση της οικονομίας».

Τι θα συμβούλευε τον Ελληνα πρωθυπουργό ως προς τις πολιτικές που θα μπορούσαν να αντιστρέψουν αυτήν τη φθίνουσα πορεία; «Αυτό που χρειάζεται είναι μια ολιστική προσέγγιση – να τεθούν στόχοι σχετικά με την ευημερία των πολιτών, την ανάκαμψη της οικονομίας και την ποιότητα των θεσμών». Ο καθηγητής του Fletcher School στέκεται ιδιαίτερα στο θεσμικό κομμάτι: «Τα θεσμικά κενά εκτείνονται από τη συλλογή των φόρων, τη γραφειοκρατία και τη διαφθορά μέχρι το κανονιστικό πλαίσιο (για την ψηφιακή οικονομία) και τη νομοθεσία για την πνευματική ιδιοκτησία».

Τεχνολογικές startups

Για χώρες που βρίσκονται σε παρόμοια θέση με την Ελλάδα στον διεθνή καταμερισμό εργασίας, τονίζει ο Τσακραβόρτι, «η ψηφιακή τεχνολογία έχει αποτελέσει έναν πολλαπλασιαστή ισχύος, που έχει δημιουργήσει νέους κλάδους και μια νέα επιχειρηματική τάξη». Ο κλάδος των τεχνολογικών startups στην Ελλάδα –σημειώνει– υπολείπεται των αντίστοιχων στις ανταγωνιστικές αυτές χώρες. «Εχει δημιουργηθεί ένας φαύλος κύκλος. Το brain drain αποδυναμώνει τη δυναμική του οικοσυστήματος των νεοφυών επιχειρήσεων και η συγκριτική φτώχεια του κλάδου με τη σειρά της δίνει νέα ώθηση στο brain drain».

Η έκθεση του Fletcher εξετάζει επίσης τον βαθμό εμπιστοσύνης των πολιτών στη διαδικτυακή οικονομία, που έχει αρχίσει να αποτελεί εστία έντονου προβληματισμού, στον απόηχο των αποκαλύψεων Σνόουντεν, της ρωσικής εμπλοκής στις αμερικανικές εκλογές και άλλων πρόσφατων σκανδάλων. Ο Τσακραβόρτι αναφέρει ότι δεν υπήρχαν αρκετά δεδομένα ώστε να συμπεριληφθεί η Ελλάδα στη σχετική κατάταξη. Παραπέμπει, ωστόσο, σε μελέτη του Omidyar Group (του ιδρυτή της Ebay) για την εμπιστοσύνη των πολιτών σχετικά με την ψηφιακή διαχείριση των προσωπικών τους δεδομένων από επιχειρήσεις και κυβερνήσεις. Στην έρευνα αυτή, στην οποία επίσης συμμετείχαν 60 χώρες, «οι Ελληνες είναι οι πιο δύσπιστοι πολίτες» απέναντι στην ψηφιακή οικονομία και διακυβέρνηση, τονίζει ο Τσακραβόρτι.

Για να γίνει κατανοητή η σημασία των στοιχείων αυτών, ο ακαδημαϊκός του Fletcher School εξηγεί ότι, σύμφωνα με τα νεότερα ευρήματα του «Ψηφιακού Πλανήτη», η παγκοσμιοποίηση είναι πλέον ένα φαινόμενο του οποίου η κινητήριος δύναμη είναι η ψηφιακή οικονομία, αντί της πραγματικής. «Το παγκόσμιο εμπόριο υλικών αγαθών διογκώνεται με χαμηλότερους ρυθμούς, είναι σχεδόν στάσιμο», σημειώνει. «Η παγκοσμιοποίηση έχει γίνει κακή λέξη σε ορισμένες περιοχές του πλανήτη, στον βαθμό που η διεθνής διασπορά των παραγωγικών αλυσίδων έχει αρχίσει να περιορίζεται. Αλλά η διασυνοριακή ροή των δεδομένων συνεχίζει να αυξάνεται με εκθετικό ρυθμό. Περίπου το 1/3 της αύξησης του παγκόσμιου ΑΕΠ την τριετία 2013-5 οφείλεται στην αύξηση της διασυνοριακής ροής δεδομένων. Αυτό θα συνεχιστεί – το παγκόσμιο εμπόριο θα παίρνει ολοένα και περισσότερο τη μορφή bits και bytes, αντί να μεταφέρεται σε πλοία».

Πρόκειται για εξέλιξη που έχει σημαντικές επιπτώσεις ειδικά για την Ελλάδα, προσθέτει, της οποίας ο ισχυρός ναυτιλιακός κλάδος γιγαντώθηκε εξαιτίας της τεράστιας αύξησης των εμπορικών ροών των τελευταίων δεκαετιών.

Πρώτη η Κίνα

Κάποιες από τις χώρες που γνώρισαν την ευημερία χάρη στην παραδοσιακή μορφή της παγκοσμιοποίησης, πάντως, δείχνουν έτοιμες να πρωτοπορήσουν και στην ψηφιακή στροφή της. Στην έκθεση του Fletcher School, η Κίνα καταλαμβάνει την πρώτη θέση στην κατηγορία του ψηφιακού momentum – είναι με άλλα λόγια η χώρα που ψηφιοποιείται ταχύτερα από όλες. Αυτό δεν είναι ασύνδετο με το γεγονός ότι οι Κινέζοι, βάσει της συμπεριφοράς τους, και παρότι ζουν υπό ένα αυταρχικό καθεστώς, επιδεικνύουν τον μεγαλύτερο βαθμό εμπιστοσύνης στην ψηφιοποίηση των δεδομένων τους από όλες τις χώρες στην έρευνα.

Ο Τσακραβόρτι το εξηγεί ως απόρροια της «ευκολίας που τους παρέχει το κινητό, με το οποίο μπορούν να κάνουν όλες τους τις συναλλαγές, να αντλήσουν πληροφορίες, να επικοινωνήσουν, και που το αντιδιαστέλλουν με την ακραία φτώχεια του πρόσφατου παρελθόντος».

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή