Βήματα επανένταξης επίδοξων μελών του ISIS

Βήματα επανένταξης επίδοξων μελών του ISIS

3' 47" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Στην πολιτεία της Μινεσότα από την Πέμπτη 9 Νοεμβρίου συντελείται ένα πείραμα, μοναδικό στα δικαστικά χρονικά των ΗΠΑ. Εκείνη την ημέρα επετράπη στον Αμπντουλαχί Γιουσούφ να σμίξει ξανά με τους γονείς του. Του έχει απαγορευθεί η πρόσβαση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μια συσκευή GPS θα καταγράφει επί ένα χρόνο το στίγμα του στον φυσικό κόσμο, ενώ ομάδα ειδικών φροντίζει για την επανένταξή του στην κοινωνία. Η αποστολή τους είναι κρίσιμη: Να κερδίσουν ξανά έναν νεαρό που σκόπευε να ταξιδέψει στη Συρία για να πολεμήσει στο πλευρό του Ισλαμικού Κράτους.

«Εχουμε την ευκαιρία να δοκιμάσουμε το πρόγραμμα αποριζοσπαστικοποίησης για πρώτη φορά στον Γιουσούφ», λέει ο αρχιδικαστής Τζον Τουνχάιμ, ο οποίος ηγείται της προσπάθειας. «Γνωρίζαμε ότι κάποιοι κρατούμενοι για υποθέσεις τρομοκρατίας θα αποφυλακίζονταν σύντομα ή θα αναστέλλονταν οι ποινές τους και θέλουμε να φροντίσουμε ότι δεν θα διαπράξουν στο μέλλον αντίστοιχα εγκλήματα».

Στο πλαίσιο διεθνούς συνεδρίου για το μεταναστευτικό και προσφυγικό ζήτημα που διοργάνωσε το Πανεπιστήμιο της Μινεσότα, η «Κ» συνάντησε τον Τουνχάιμ στη Μινεάπολη μαζί με δημοσιογράφους από τις ΗΠΑ, τη Γερμανία και τη Γουατεμάλα, την επομένη της αποφυλάκισης του Γιουσούφ. Ηταν Απρίλιος του 2014, όταν ο 18χρονος τότε Γιουσούφ προσπάθησε να βγάλει ταξιδιωτικά έγγραφα για να μεταβεί από τις ΗΠΑ στην Τουρκία. Οι αντιφάσεις στα λεγόμενά του, όμως, θορύβησαν τους υπευθύνους στο γραφείο διαβατηρίων. Τέθηκε υπό παρακολούθηση και όταν διαπιστώθηκε ότι δεν θα ταξίδευε για τουρισμό, συνελήφθη. Σύμφωνα με το FBI είχε ριζοσπαστικοποιηθεί στο Ιντερνετ. Ακολούθησαν οι συλλήψεις άλλων οκτώ νεαρών σομαλικής καταγωγής για τον ίδιο λόγο, προτού προλάβουν να αναχωρήσουν για τη Συρία.

Μακριά από τον φανατισμό

«Κανένας λογικός άνθρωπος δεν θα ήθελε να ταξιδέψει στη Συρία ή στο Ιράκ για να πολεμήσει στο πλευρό μιας εγκληματικής οργάνωσης. Ομως, κανένας από αυτούς τους εννέα νέους δεν σκότωσε ούτε πυροβόλησε κάποιον», λέει ο Τουνχάιμ. «Η μεγαλύτερη ανησυχία μας ήταν να μη στρατολογήσουν ή φανατίσουν άλλα άτομα».

Ο Γιουσούφ συνεργάστηκε με τους ομοσπονδιακούς πράκτορες και του επιβλήθηκε μικρότερη ποινή σε σχέση με τους υπόλοιπους κατηγορουμένους. Αλλοι τέσσερις ομολόγησαν την ενοχή τους και καταδικάστηκαν σε δεκαετή κάθειρξη, ενώ όσοι δήλωσαν αθώοι έλαβαν ποινές φυλάκισης 30-35 ετών. Ολοι κρίθηκαν ένοχοι για παροχή βοήθειας σε τρομοκρατική οργάνωση.

Η υπόθεση των εννέα νεαρών κινητοποίησε τον Τουνχάιμ. Αφού έψαξε σε άλλες χώρες διαπίστωσε ότι στη Γερμανία και στο Ηνωμένο Βασίλειο λειτουργούσαν επιτυχή προγράμματα απαγκίστρωσης από τον φανατισμό και το μίσος. Με τη βοήθεια του Ντάνιελ Κέλερ, Γερμανού ειδικού που έχει εφαρμόσει επιτυχημένα αντίστοιχες μεθόδους σε πρώην νεοναζί, ο Αμερικανός δικαστής έστησε ένα παρόμοιο πρόγραμμα στη Μινεσότα.

Ο Κέλερ πραγματοποίησε τρεις επισκέψεις στις ΗΠΑ και ανέλαβε την προετοιμασία 20 δικαστικών επιμελητών. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, επανεκπαίδευση των αποφυλακισθέντων σε θέματα πίστης ώστε να μην οδηγούνται σε λανθασμένες ερμηνείες του Ισλάμ. Ειδικοί μέντορες που δεν έχουν σχέση με το δικαστικό σώμα ή το FBI είναι υπεύθυνοι για την πνευματική καθοδήγηση των πρώην κρατουμένων, ενώ εφόσον χρειαστεί, παρέχεται ψυχολογική ή ψυχιατρική υποστήριξη. Ακόμη, το πρόγραμμα φροντίζει οι πρώην κρατούμενοι να βρουν διόδους στην αγορά εργασίας ή στην εκπαίδευση και να νιώσουν χρήσιμοι ως πολίτες. Ειδική βαρύτητα δίνεται και στην ενδυνάμωση των οικογενειακών δεσμών. Σημαντικός αρωγός είναι και η ίδια η κοινότητα των μεταναστών στις ΗΠΑ, η οποία συνήθως έπειτα από παρόμοιες συλλήψεις γίνεται στόχος ξενοφοβικών επιθέσεων.

Ποίηση και λογοτεχνία

Στην περίπτωση του Γιουσούφ, ήδη από το 2015 ο σομαλικής καταγωγής δάσκαλος Αχμέντ Αμίν συνέδραμε στις προσπάθειες επανένταξης. Διάβαζαν μαζί κείμενα του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και του αμερικανικού συντάγματος. Συζητούσαν για λογοτεχνία, ποίηση και το νόημα της ζωής. Σταδιακά ο νεαρός έδειχνε υποδειγματική συμπεριφορά. Ελαβε απολυτήριο λυκείου όσο βρισκόταν υπό κράτηση και συμπλήρωσε αρκετές ώρες κοινωνικής εργασίας.

«Προηγουμένως, αυτοί οι νεαροί δεν έβλεπαν μέλλον στη ζωή τους. Ενιωθαν απόκληροι και στο Ιντερνετ ανακάλυψαν έναν καινούργιο κόσμο που τους έκανε πλύση εγκεφάλου», παρατηρεί ο Τουνχάιμ. Ωστόσο, σε αυτή την προσπάθεια υπάρχουν ακόμη σημαντικές εκκρεμότητες. Το πρόγραμμα μπορεί να εφαρμόζεται μόνο κατά την περίοδο της προδικασίας και μετά την αποφυλάκιση των κρατουμένων. Μέχρι στιγμής στις φυλακές δεν προβλέπονται αντίστοιχες παρεμβάσεις. Εκεί όμως, επισημαίνει ο έμπειρος δικαστικός, κρύβεται και ο μεγαλύτερος κίνδυνος φανατισμού. Χωρίς συμβουλευτικές συνεδρίες ή παροχή ψυχολογικής βοήθειας δεν υπάρχει κανένα μέσο να τους εμποδίσει από το να διαδώσουν τις σκέψεις τους.

«Το πρόγραμμα θα μπορούσε να αποτελέσει καλό παράδειγμα και για άλλες πολιτείες στις ΗΠΑ. Εχουμε μοιραστεί την έρευνά μας με άλλα ομοσπονδιακά δικαστήρια και υπάρχουν σκέψεις για παρόμοιες πρωτοβουλίες», λέει ο Τουνχάιμ. Ξεκαθαρίζει ότι συνήθως ο έλεγχος της επανένταξης διαρκεί πολύ καιρό και ότι είναι μια διαδικασία που δεν έχει σαφή ημερομηνία ολοκλήρωσης. «Πιστεύουμε ότι υπάρχουν βαθμίδες επιτυχίας», παρατηρεί. «Οι δικαστικοί επιμελητές ξέρουν να κρίνουν πότε μια υπόθεση προχωράει καλά και αναλόγως να χαλαρώνουν τα μέτρα επιτήρησης».

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή