Τι διδαχθήκαμε τελικά από την κρίση; Αλλάξαμε δομή στην οικονομία και στην οικονομική μας σκέψη; Διαμορφώσαμε μια καινούργια προοπτική για το μέλλον; Την ανάπτυξη για τον τόπο; Αυτά όλα αποτελούν πολύ κρίσιμα ερωτήματα για την ελληνική κοινωνία, η οποία πράγματι έζησε μια μεγάλη οικονομική τραγωδία κατά τα τελευταία εννέα χρόνια, χωρίς ακόμη να νιώθει ασφαλής. Ούτε κατά διάνοια!
Ο ελληνικός λαός υπεβλήθη σε τρομακτικές θυσίες, εξαιτίας της κρίσης που ξέσπασε το 2008, και ακόμη δεν έχει πάρει ανάσα. Χάθηκαν πολλές δουλειές, εκατοντάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας, εισοδήματα, προπληρωμένες συντάξεις, περιουσίες ολόκληρες… Η χώρα δανείστηκε πάλι απίστευτα χρήματα για να σταθεί όρθια, αλλά αποτέλεσμα σοβαρό ακόμη δεν υπάρχει!
Η Ελλάδα πλήρωσε πανάκριβα τον κακό της εαυτό, τον υπερατομικισμό και την υπερκατανάλωση, την ιδεολογία δηλαδή που αναπαρήγαγαν στη χώρα μας οι πολιτικές ηγεσίες και η οικονομική ελίτ του τόπου, ανατροφοδοτώντας με ξένα χρήματα ένα υπερτροφικό κράτος, το πελατειακό σύστημα, την άγρια κερδοσκοπία και την αδιαφορία για τον δημόσιο χώρο και το συλλογικό συμφέρον.
Αυτή ήταν η βασική αιτία που οδήγησε από το 2008 την Ελλάδα στη μεγαλύτερη μεταπολεμική της περιπέτεια και την αμφισβήτηση της θέσης της στο δυτικό σύστημα, με δραματική αποκορύφωση την παρ’ ολίγον αποπομπή της, πριν από δύο χρόνια, από την οικογένεια της Ευρώπης. Σίγουρα μάθαμε πολλά πράγματα τα τελευταία εννέα χρόνια, πόσο όμως ενσωματώσαμε στην πολιτική και στη συμπεριφορά μας τη σκληρή αυτή εμπειρία;
Μια πρώτη των πραγμάτων αξιολόγηση θα μας οδηγούσε στο συμπέρασμα ότι τα αποτελέσματα είναι πολύ φτωχά.
Η Ελλάδα χρειάζεται να καταβάλλει ακόμη πολύ μεγάλη προσπάθεια, παρά τα πολλά και δύσκολα χρόνια που πέρασαν. Επιβάλλεται να αλλάξει ουσιαστικά, να γίνει πραγματικά μια σύγχρονη ευρωπαϊκή χώρα, να διαμορφώσει μιαν αντίληψη παραγωγικότερη, ένα νέο οικονομικό μοντέλο που θα μπορεί να δημιουργεί και να αυξάνει εισοδήματα και θέσεις εργασίας, να προκαλεί σταθερά μια βιώσιμη ανάπτυξη που θα διαχέεται κατά ένα τρόπο στην ελληνική κοινωνία και δεν θα παραμένει σαν προνόμιο των είκοσι ή τριάντα… χρυσών οικογενειών της μικρο-ολιγοπωλιακής ελληνικής αγοράς. Αυτός θα πρέπει να είναι σήμερα ο βαθύτερος πολιτικός προβληματισμός και το ιστορικό στοίχημα για τους Ελληνες πολίτες, με αφορμή το 2018 και τη φασαρία που γίνεται για το τέλος ή όχι του μνημονίου, καθαρά παραπλανητικά και για λόγους εσωτερικής κατανάλωσης.
Η αλήθεια είναι ότι στην καρδιά του ελληνικού προβλήματος δεν έχουμε αλλάξει τα πράγματα που θα έπρεπε να πολεμήσουμε. Παράλληλα, δεν έχουμε αποφασίσει, έπειτα από τόσα χρόνια δοκιμασίας, τι ακριβώς θέλουμε να κάνουμε ως χώρα. Δεν έχουμε καν πειστεί όπως φαίνεται για τον ασφαλή και αξιόπιστο δρόμο τον οποίο θα έπρεπε ήδη να είχαμε χαράξει διορθώνοντας τα λάθη του παρελθόντος, για να γίνουμε καλύτεροι, να γίνουμε αποδοτικότεροι και ισότιμοι των άλλων εταίρων.
Οποιαδήποτε λοιπόν κουβέντα γίνεται τούτη την ώρα, για τις ελπίδες υποτίθεται που μπορεί να γεννά το 2018, υποκριτική είναι και αποκρύπτει τις μεγάλες ανατροπές που θα έπρεπε να είχαν γίνει και δεν έγιναν, αυτές που πρέπει οπωσδήποτε να σημειωθούν στην Ελλάδα, ως βασικές παράμετροι επιβίωσης εντός του ευρωπαϊκού πλαισίου. Εξακολουθεί να είναι πολύ χαρακτηριστικό, για παράδειγμα, ότι το πολιτικό σύστημα δεν έχει συζητήσει μέχρι σήμερα κάποιο εθνικό σχέδιο εξόδου από την κρίση. Οτι δεν έχει τη στοιχειώδη διάθεση συναίνεσης, για το συμφέρον του τόπου.
Να συνεργαστεί, όπως συμβαίνει μπροστά σε μια εθνική τραγωδία σε άλλους τόπους. Αντιθέτως, η πολιτική τάξη προτάσσει τη φθηνή και άγονη σύγκρουση, γνώμονας γίνονται πάλι τα στενά κομματικά και όχι τα συμφέροντα της κοινωνίας, η νομή της εξουσίας γίνεται απώτερος σκοπός, η μεταφορά ευθυνών, η απαξίωση των θεσμών, πράγματα τα οποία δεν προδιαγράφουν φυσικά κάτι καλύτερο, φαλκιδεύουν πάντα το μέλλον!