Ανάπτυξη, ο μεγαλύτερος… κίνδυνος για τον λαϊκισμό

Ανάπτυξη, ο μεγαλύτερος… κίνδυνος για τον λαϊκισμό

2' 23" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Μετά οκτώ χρόνια ανάκαμψης της παγκόσμιας οικονομίας, τα νοικοκυριά εμφανίζονται όλο και πιο αισιόδοξα. Η καταναλωτική εμπιστοσύνη σε ΗΠΑ και σε Ευρωζώνη έχει αυξηθεί σε επίπεδο υψηλότερο από αυτό που είχε φθάσει πριν από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, με εξαίρεση τη Βρετανία, που βρίσκεται στη δίνη του Brexit. Πριν από μια δεκαετία τα νοικοκυριά σε ΗΠΑ, Βρετανία και στην ευρωπαϊκή περιφέρεια ήταν εξαιρετικά αισιόδοξα χάρη στον δανεισμό και στην εκρηκτική άνοδο των τιμών των κατοικιών. Σήμερα, η οικονομική άνοδος είναι διαφορετικής φύσεως. Ο ρυθμός αύξησης των μισθών εξακολουθεί να είναι αναιμικός την εποχή της παγκοσμιοποίησης και της ταχείας τεχνολογικής αλλαγής. Παρ’ όλα αυτά, τα περισσότερα νοικοκυριά αισθάνονται σήμερα λιγότερο ευάλωτα επειδή έχουν λάβει μέτρα ώστε να ενισχύσουν τα οικονομικά τους. Η σταθερή πορεία των θεμελιωδών οικονομικών μεγεθών, η αντοχή που είχαν επιδείξει σε προηγούμενα οικονομικά σοκ και η συνεχιζόμενη ενίσχυση της απασχόλησης υποστηρίζουν την αισιοδοξία που αισθάνονται τα νοικοκυριά. Και όταν τα νοικοκυριά αισθάνονται περισσότερο αισιόδοξα, η περιστασιακή εμφάνιση πολιτικών προβλημάτων δεν αλλάζει τόσο δραστικά τη διάθεσή τους.

Οι καταναλωτές στις ΗΠΑ και αλλού δεν δίνουν τόσο μεγάλη σημασία στους τίτλους που σχετίζονται με τις ανορθόδοξες μεθόδους επικοινωνίας του Αμερικανού προέδρου Τραμπ, όταν υπάρχει αύξηση της τιμής των περιουσιακών στοιχείων και όταν υπάρχουν πολλές ευκαιρίες για υπερωριακή εργασία. Και όσο πιο αισιόδοξα αισθάνονται τα νοικοκυριά, τόσο λιγότερο χρειάζεται να ανησυχούμε για το ενδεχόμενο να γίνει ξανά μείζον πρόβλημα ο λαϊκισμός. Το ερώτημα είναι πόσο μπορεί να διαρκέσει η περίοδος ανόδου. Προς το παρόν δεν υπάρχουν ενδείξεις υπερθέρμανσης της οικονομίας, όπως υπερβολική αύξηση μισθών, τιμών, δανεισμού, παραγωγής ή επενδύσεων.

Σε κάθε περίπτωση, καθώς θα ενισχύεται η άνοδος της οικονομίας, οι κεντρικοί τραπεζίτες θα πρέπει να είναι έτοιμοι να απαντήσουν στην ακόμη πιο ισχυρή άνοδο της οικονομίας τα επόμενα χρόνια. Αν πατήσουν φρένο την κατάλληλη στιγμή, τότε η ανάπτυξη θα μπορούσε να συνεχιστεί για πολλά ακόμη χρόνια. Φυσικά στην οικονομία, όπως και στη ζωή, υπάρχουν πάντοτε αστάθμητοι παράγοντες. Θεωρούμε πως τρεις είναι οι σημαντικότεροι: Πρώτον, οι αναπτυγμένες οικονομίες να εμπλακούν σε κάποια μεγάλη πολεμική σύγκρουση στη Μέση Ανατολή ή στην Ανατολική Ασία. Δεύτερον, να υπάρξει πρόβλημα με το χρέος της Κίνας πολύ πιο σύντομα απ’ όσο θα υπέθετε κανείς. Τρίτον, να υπάρξει υπερβολική επιτάχυνση της αμερικανικής οικονομίας και πληθωρισμού, ενδεχομένως εξαιτίας σημαντικά λανθασμένης διάρθρωσης ενός δημοσιονομικού πακέτου ενίσχυσης της αμερικανικής οικονομίας, γεγονός που θα αναγκάσει την αμερικανική Ομοσπονδιακή Τράπεζα (Fed) να λάβει μέτρα ώστε να περιορίσει την οικονομική άνοδο. Αν και θα πρέπει να προσέχουμε αυτές τις απειλές, θεωρούμε πως υπάρχουν πολύ λίγες πιθανότητες να επαληθευθεί κάποια από αυτές. Οι κεντρικές τράπεζες είναι αποφασισμένες να αυξήσουν τα επιτόκια δανεισμού με όσο πιο αργό ρυθμό μπορούν και θα εξακολουθήσουν να εφαρμόζουν λίγο πιο χαλαρή νομισματική πολιτική απ’ όσο θα έπρεπε κανονικά ώστε να προστατέψουν την ανάκαμψη. Θα αντιδράσουν διαφορετικά μόνον αν ξεφύγουν από τον έλεγχο ο πληθωρισμός και ο δανεισμός.

* O Holger Schmieding είναι επικεφαλής οικονομολόγος της Berenberg Bank.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή