Για περισσότερα από δέκα χρόνια, η χαμηλή εταιρική φορολογία καθιστούσε το μικρό νησί της Μάλτας στη Μεσόγειο, το καλύτερο μέρος σε όλη την Ευρώπη για τη δημιουργία διαδικτυακών ιστότοπων με αντικείμενο τον τζόγο, είτε επρόκειτο για ποντάρισμα σε αθλητικά δρώμενα, είτε για πόκερ, είτε για άλλα τυχερά παιχνίδια. Αυτό ίσως να αλλάξει σύντομα.
Καθώς οι Βρυξέλλες εντείνουν τις προσπάθειες τους για ρύθμιση στη βιομηχανία τυχερών παιχνιδιών και εφαρμογή ενός καινούργιου φορολογικού καθεστώτος για τις ψηφιακές εταιρείες, η Μάλτα παλεύει να κρατήσει το μεγαλύτερο της πλεονέκτημα, δηλαδή τη χαμηλή φορολογία.
Τα τελευταία χρόνια, ο αυξανόμενος σκεπτικισμός για τον τομέα του τζόγου, δεν αποθάρρυνε ούτε τους ιθύνοντες της Μάλτας, ούτε βέβαια όσους αναζητούσαν μία φορολογική έδρα με ειδικά προνόμια αλλά και εντός Ε.Ε. Όμως, το καινούργιο εκτενές, ψηφιακό σύστημα φορολόγησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που έχει σαν αιχμή του δόρατος τη Γερμανία και τη Γαλλία, απειλεί να φορολογήσει όλες τις ψηφιακές εταιρείες με βάση τον κύκλο εργασιών ή τα κέρδη τους.
Αυτές οι φορολογικές μεταρρυθμίσεις πιθανώς να στοχεύουν τους μεγάλους Αμερικανικούς κολοσσούς, όπως η Apple, η Google και το Facebook, αλλά αναπόφευκτα θα μπορούσαν να επηρεάσουν και άλλες ψηφιακές εταιρείες, όπως αυτές που ευδοκιμούν στη Μάλτα.
Η έκταση των αλλαγών δεν είναι ακόμα ξεκάθαρη. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα δημοσιοποιήσει την πρότασή της την άνοιξη και η Γαλλία δεν επιδεικνύει τον ίδιο ενθουσιασμό που είχε αρχικώς. Παρόλα αυτά, η πολιτική πίεση για φορολόγηση των ψηφιακών εταιρειών δεν κρύβει τίποτα ευχάριστο για τη Μάλτα, η όποια έχει φτάσει σε σημείο εξάρτησης από την επιτυχία του τομέα των διαδικτυακών τυχερών παιχνιδιών. Ένας τομέας που είναι από τους μεγαλύτερους της χώρας μαζί με τον τουρισμό και αντιστοιχεί περίπου, στο 12% της οικονομίας της.
Η Μάλτα, ως μία χώρα με μικρό πληθυσμό, μόλις 430.000 άτομα, έχει πολύ λίγους φυσικούς πόρους. «Πιθανές φορολογικές μεταρρυθμίσεις θα δυσχεράνουν τη δημοσιονομική θέση της Μάλτας, εξαιτίας του υψηλού ποσοστού των εταιρικών φορολογικών εσόδων στα συνολικά έσοδα της χώρας», αποφάνθει μια πρόσφατη αξιολόγηση από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Μαζί με άλλες χώρες, όπως το Λουξεμβούργο και η Ιρλανδία, η Μάλτα προσπαθεί να εμποδίσει το Γάλλο-Γερμανικό εγχείρημα και θα κυνηγήσει φορολογικές μεταρρυθμίσεις σε παγκόσμια κλίμακα, μέσω του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), που θέλει να θέσει φορολογικά πρότυπα για τους ψηφιακούς κολοσσούς, όχι μόνο σε Ευρωπαϊκό, αλλά σε διεθνές επίπεδο.
Από τη στιγμή που οι αποφάσεις της ΕΕ απαιτούν ομόφωνη συναίνεση από όλες τις χώρες, η Μάλτα έχει τη δυνατότητα να καθυστερήσει τις πιθανές μεταρρυθμίσεις για κάποιους μήνες. Όμως, δεν είναι σίγουρο ότι αυτό θα είναι αρκετό για να σώσει τη χώρα, τόσο από την πιο στενή εποπτεία της ΕΕ, όσο και από την αύξουσα κριτική που ασκείται για τον τομέα του ψηφιακού τζόγου. «Η Μάλτα πάσχει από φοροδιαφυγή και ξέπλυμα μαύρου χρήματος. Κατά την άποψή μου, η κυβέρνηση της Μάλτας πρέπει να γίνει πολύ πιο αποτελεσματική», δήλωσε ο Μάρκους Φέρμπερ, Γερμανός ευρωβουλευτής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος και αντιπρόεδρος στην Επιτροπή Οικονομικών και Νομισματικών Θεμάτων του Ευρωπαϊκού Κοινοβούλιου.
Η Επιτροπή μπορεί να ξεκινήσει τις διαδικασίες επί παραβάσει, αν η Μάλτα δε συμμορφωθεί με τους κανονισμούς της ΕΕ. Κάτι τέτοιο, θα μπορούσε να βάλει στο στόχαστρο το ξέπλυμα χρήματος και τις εταιρικές φορολογικές απαλλαγές της χώρας, ιδίως αν ευνοούν μια εταιρεία ή ένα συγκεκριμένο είδος εταιρείας.
Η Επιτροπή προετοίμασε πρόσφατα μια ανάλυση σχετικά με τη συμμόρφωση της Μάλτας με τους κανονισμούς ενάντια στο ξέπλυμα χρήματος και επεσήμανε τις περιοχές με δυνατότητα βελτίωσης. Η πρόσφατη δολοφονία της δημοσιογράφου Καρουάνα Γκαλιζία, που ερευνούσε υποθέσεις διαφθοράς και ξεπλύματος, αποτέλεσε άλλον έναν λόγο να στραφούν τα βλέμματα της ΕΕ στη Μάλτα. Στις αρχές του μήνα, ο πρώτος Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Φρανς Τίμερμανς, δήλωσε πως «η Μάλτα πρέπει να δείξει στην Ευρώπη, αλλά και σε όλη την υφήλιο πως οι κανονιστικές ρυθμίσεις της είναι υγιείς και ισχυρές».
Με την έρευνα του Ευρωπαϊκού Κοινοβούλιου για την ανάμιξη Μαλτέζων πολιτικών στο σκάνδαλο των Panama Papers να βρίσκεται σε εξέλιξη, αλλά και τις εξονυχιστικές έρευνες που διεξάγονται πανευρωπαϊκώς σε τομείς, όπως τα διαδικτυακά τυχερά παιχνίδια, είναι φανερό πως οι Ευρωπαϊκές αρχές δε θα εφησυχάσουν σύντομα. Η Επίτροπος Δικαιοσύνης της ΕΕ, Βέρα Τζούροβα, το είπε ξεκάθαρα: «Θα επικεντρωθώ στη Μάλτα».
Υπό Εξέταση
Η βιομηχανία τυχερών παιχνιδιών της Μάλτας αποτέλεσε τον σημαντικότερο παράγοντα της οικονομικής της ανάπτυξης την περασμένη δεκαετία. Το 2004, όταν η Μάλτα έγινε μέλος της ΕΕ, η οικονομία της βασιζόταν κατά κύριο λόγο στον τουρισμό, με την τεχνολογική βιομηχανία της να είναι από υποανάπτυκτη έως ανύπαρκτη, καθώς ο διαδικτυακός τζόγος δεν ήταν διαδεδομένος στην Ευρώπη εκείνη την εποχή.
Η μικρή χώρα άρπαξε την ευκαιρία να βγάλει έσοδα, εκμεταλλευόμενη το κενό που υπήρχε στην εν λόγω αγορά και έγινε μία από τις πρώτες χώρες που θέσπισε σαφείς κανόνες για τον τομέα, οι οποίοι ενθάρρυναν την ανάπτυξή του. Η είσοδός της στην ΕΕ τη βοήθησε, καθώς απέκτησε πρόσβαση σε εκατομμύρια επιπρόσθετους καταναλωτές. Βέβαια, σημαντικό ρόλο στην προσέλκυση των πελατών έπαιξαν και τα φορολογικά κίνητρα που παρείχε, ώστε να πείσει εταιρείες να επενδύσουν σε καταστήματα στο νησί.
Διαδικτυακές εταιρείες τυχερών παιχνιδιών από τη Σουηδία και τη Γαλλία που έψαχναν δίοδο διαφυγής από τα αυστηρά φορολογικά καθεστώτα των χωρών τους, «μετανάστευσαν» στη Μάλτα. Πολλοί φορείς εκμετάλλευσης τυχερών παιχνιδιών που έχουν τη βάση τους στη Μάλτα πληρώνουν περίπου 5% εταιρικό φόρο. «Είναι πολύ φθηνά εδώ», δήλωσε ο Βαλερί Μπογέρ, ο Γάλλος ιδιοκτήτης της εταιρείας OulalaGames, με έδρα τη Μάλτα. «Όταν καταστρώσαμε το επιχειρηματικό μας σχέδιο και υπολογίσαμε το νεκρό μας σημείο (δηλαδή το σημείο όπου το κέρδος μας θα έφτανε στο μηδέν) στη Μάλτα, είδαμε ότι είναι πολύ χαμηλότερο από το αντίστοιχο σημείο που θα είχαμε στη Γαλλία».
Η βιομηχανία του τζόγου άνθισε, επίσης, λόγω της ελάχιστης εποπτείας που είχε μέχρι περίπου το 2010, όταν οι συνήγοροι υπέρ της διαφάνειας και οι ρυθμιστικές αρχές έγειραν ανησυχίες σχετικά με τον τομέα του διαδικτυακού τζόγου, τον οποίο βρήκαν ιδιαίτερα ευάλωτο σε ξέπλυμα χρήματος και άλλα προβλήματα. Η Πορτογαλία τέθηκε σε έλεγχο εξαιτίας των στοιχημάτων σε αθλητικά δρώμενα, η Τσεχία επειδή επέτρεπε τη λειτουργία μη αδειοδοτημένων εταιρειών και το Γιβραλτάρ για τις χαλαρές φορολογικές του ρυθμίσεις. «Με το επίπεδο ανωνυμίας και την έλλειψη προσωπικής αλληλεπίδρασης που παρέχει το διαδίκτυο, οι αρχές δυσκολεύονται να βρουν από πού έρχονται τα λεφτά, καθώς και πού πηγαίνουν», ανέφερε η Λάουρα Μπριλάντ, υπεύθυνη πολιτικής στη Διεθνή Διαφάνεια.
Τα τελευταία χρόνια, οι Ιταλικές αρχές ανακάλυψαν πως η μαφία ξέπλενε χρήματα μέσω διαδικτυακών εταιρειών τζόγου με έδρα τη Μάλτα. Φέτος, ένας πληροφοριοδότης από τη Malta Gaming Authority, την κρατική υπηρεσία που ελέγχει τις εταιρείες τυχερών παιχνιδιών, διαδικτυακές και μη, δήλωσε πως η υπηρεσία δεν εποπτεύει αποτελεσματικά τον τομέα.
Η κυβέρνηση της Μάλτας πάντα χρησιμοποιούσε την εν λόγω αρχή για να αποδείξει ότι ελέγχει καλά την τόσο υψηλού κινδύνου βιομηχανία του διαδικτυακού τζόγου. Οι ισχυρισμοί αυτοί, εξέθεσαν ανεπανόρθωτα την ανεξαρτησία της υπηρεσίας. Τα τοπικά Μέσα Ενημέρωσης υπέθεσαν πως κάποιοι από τους μεγαλύτερους παροχείς τυχερών παιχνιδιών της χώρας, όπως η Σουηδική Betsson, ετοιμάζονταν να αποχωρήσουν από τη Μάλτα.
Ο θόρυβος που προκλήθηκε, έγινε αντιληπτός από τις Βρυξέλλες, που έβαλαν στο στόχαστρο τη Μάλτα. «Η Μάλτα είναι πλέον για τα καλά στο ραντάρ μας. Όποια εταιρεία έχει την έδρα της εκεί, δείχνει ύποπτη», δήλωσε ο Σβεν Γκίγκολντ, Γερμανός Ευρωβουλευτής των Πρασίνων και μέλος της Επιτροπής Οικονομικών και Νομισματικών Θεμάτων.
Δεν παραδίνεται τόσο εύκολα
Η Μάλτα δε θα στερηθεί το κερδοφόρο εισόδημα από τα τυχερά παιχνίδια χωρίς μάχη. Ο υπουργός της κυβέρνησης για ψηφιακά θέματα, Σίλβιο Σκέμπρι επιλέχθηκε να ηγηθεί του αγώνα.
Η κυβέρνηση επιμένει πως είναι στο σωστό δρόμο ως προς την πλήρη εφαρμογή τον κανονισμών της ΕΕ για την καταπολέμηση του ξεπλύματος χρημάτων, παρόλο που το προηγούμενο καλοκαίρι τιμωρήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για αποτυχία έγκαιρης εφαρμογής των τελευταίων ρυθμίσεων. Επιπλέον, οι Μαλτέζικες αρχές αρνούνται τις κατηγορίες της ΕΕ περί φορολογικού παραδείσου καθώς και την πρόσκληση αναμόρφωσης του φορολογικού καθεστώτος που θα αναγκάσει τις εταιρείες να πληρώνουν περισσότερα χρήματα. «Οι κατηγορίες αναφέρονται στο παρελθόν. Έχουμε εισάγει τόσες πολλές ρυθμίσεις κατά της φοροδιαφυγής που ο κόσμος και τα Μέσα Ενημέρωσης δεν τις έχουν αντιληφθεί ακόμα», δήλωσε ο Έντουαρντ Σικλούνα, Υπουργός Οικονομικών της Μάλτας. Επιπρόσθετα, αρνήθηκε τις κατηγορίες περί προσπαθειών της χώρας να καθυστερήσει ή ακόμα και να σταματήσει τις συζητήσεις για εκτεταμένες φορολογικές μεταρρυθμίσεις από την ΕΕ.
Οι αρχές της Μάλτας επιμένουν πως μια προσαρμογή στους κανονισμούς του ΟΟΣΑ θα είναι πιο αποτελεσματική, διότι θα θέσει ένα διεθνές πρότυπο που θα είναι ευκολότερα εφαρμόσιμο. Αλλά άτομα εκ των έσω της βιομηχανίας συμπεραίνουν πως η κυβέρνηση απλώς καθυστερεί, προσπαθώντας να διατηρήσει το παρόν σύστημα. Και δείχνει να τα καταφέρνει, τουλάχιστον μερικώς. Ένα σχέδιο εγγράφου του Συμβουλίου που απέκτησε ο ιστότοπος Politico.eu, αποκαλύπτει πως υπάρχει έντονη αναποφασιστικότητα σχετικά με το αν η ΕΕ πρέπει να περιμένει για διεθνείς κατευθυντήριες γραμμές ή να κινηθεί μόνη της.
Εναλλακτικές Πηγές Κέρδους
Οι εταιρείες τυχερών παιχνιδιών δεν παραπονιούνται. Ένας εκπρόσωπος της Betsson δήλωσε πως η εταιρεία θα συνεχίσει τις προσλήψεις και την επέκταση των επιχειρήσεών της στη χώρα, διαψεύδοντας τις εικασίες που ήθελαν τη Σουηδική εταιρεία να ετοιμάζετα να… ξεριζώσει τους σχεδόν 1.000 υπαλλήλους της στη χώρα.
Η Μάλτα προσπαθεί να προσελκύσει περισσότερους φορείς τεχνολογίας, όπως εταιρείες βιντεοπαιχνιδιών, επιχειρηματικών κεφαλαίων και νεοφυείς εταιρείες, σε μια κίνηση που πολλοί ερμηνεύουν ως προσπάθεια διαφοροποίησης της οικονομίας της. «Με τον ίδιο τρόπο που η Μάλτα καθιερώθηκε ως ένας ηγέτης στον τομέα των τυχερών παιχνιδιών, είναι βέβαιο πως μπορεί να πετύχει το ίδιο με τα βιντεοπαιχνίδια και τα ηλεκτρονικά αθλήματα (e-sports), ανάμεσα σε άλλους τομείς», δήλωσε ο Σκέμπρι.
Αυτό, βέβαια, δε σημαίνει δραστικές αλλαγές στον τομέα των τυχερών παιχνιδιών, ο οποίος συνεχίζει να τροφοδοτεί με μετρητά την οικονομία της χώρας. Ο Καρμ Κατσία από το ίδρυμα eSkills Malta Foundation, έναν συνασπισμό κυβερνητικών, βιομηχανικών και εκπαιδευτικών φορέων με σκοπό τη βελτίωση των ψηφιακών ικανοτήτων, αναγνώρισε ότι «ο τομέας της τεχνολογίας πληροφοριών αναπτύσσεται γρήγορα, αλλά όχι τόσο γρήγορα όσο αυτός των τυχερών παιχνιδιών».
Πηγή: Politico Επιμέλεια: Χρήστος Κανελλόπουλος