Σόλωνος και Μαντζάρου, στον πεζόδρομο, προχθές το πρωί: ένας άνδρας έχει στριμωχτεί σε μια γωνία, ανάμεσα στα τραπεζάκια, έχει καθίσει ανακούρκουδα με κατεβασμένα τα παντελόνια και ανακουφίζεται. Επαναλαμβάνω, δεν ήταν βράδυ αλλά εννέα με δέκα το πρωί.
Δίπλα ακριβώς από το αυτοσχέδιο, δημόσιο αφοδευτήριο της στιγμής βρίσκεται κατάστημα των Ελληνικών Ταχυδρομείων, από την άλλη μεγάλο υπόγειο γκαράζ αυτοκινήτων. Μιλάμε για τη γειτονιά της παλιάς «Εστίας», του ιστορικού βιβλιοπωλείου που σήμερα έχει γίνει φαρμακείο. Είναι επίσης η γειτονιά της Νομικής Σχολής και ελάχιστα μέτρα από το σημείο όπου ο άγνωστος άνδρας έκανε την ανάγκη του, σε μια κολόνα, διακρίνεις αναμνηστική πλακέτα ότι στην πολυκατοικία βρισκόταν το σπίτι του Φρέντυ Γερμανού…
Η εικόνα ήταν αποκαρδιωτική. Και για τον άνθρωπο που βρέθηκε σε αυτήν τη δεινή θέση και για τη γειτονιά, την ιστορική Νεάπολη, για την πόλη γενικά. Για την Αθήνα. Και κατ’ επέκταση, για όλους μας· για τη χώρα.
Μεμονωμένη περίπτωση, μπορεί κάποιος να αντιτείνει. Οχι και τόσο. Ηταν επόμενο, ειδικά στην περιοχή αυτή, ένας περαστικός να πέσει πάνω σε τέτοια εικόνα. Λίγα μέτρα παραπέρα, στη Μασσαλίας, ανάμεσα Σόλωνος και Ακαδημίας, είναι πασίγνωστο πια το οικτρό θέαμα των τοξικομανών ή η άστεγη γυναίκα που έχει πιάσει εδώ και λίγα χρόνια στασίδι Σόλωνος και Σίνα γωνία. Μιλάμε για την καρδιά της πόλης, την άλλοτε «γειτονιά των βιβλιοπωλείων».
Οταν λοιπόν είναι καθημερινό θέαμα τα «χτυπήματα» με βελόνες μαζί με τα πεσμένα, ληγμένα κορμιά, λογική προέκταση είναι να βρεθούν άνθρωποι που θα φτάνουν να κάνουν την ανάγκη τους σε κοινή θέα, ανάμεσα σε τραπεζάκια καφέ, σε έναν πολυσύχναστο πεζόδρομο.
Ανθρώπινες λειτουργίες όπως ο ύπνος και, βέβαια, οι φυσικές μας ανάγκες είναι συνυφασμένες με την αυστηρά ιδιωτική ζωή. Ξέρω· καθημερινά παρατηρούμε ανθρώπους να κοιμούνται σε λεωφορεία και παγκάκια, ειδικά τους αστέγους που στρώνουν κανονικά μετατρέποντας τον ανοικτό, δημόσιο χώρο σε προσωπική κρεβατοκάμαρα. Ωστόσο, ακριβώς επειδή στον ύπνο είμαστε στα πιο ευάλωτά μας, ανυπεράσπιστοι σε όνειρα κι εφιάλτες, παραμένει μια ευαίσθητη, προσωπική στιγμή. Για τις δε φυσικές ανάγκες μας, κάθε διευκρίνιση περιττεύει…
Ανάμεσα στις πάμπολλες συνέπειες της κρίσης, νομίζω πως μπορούμε να συμπεριλάβουμε και αυτήν τη βίαιη αντιστροφή από το ιδιωτικό στο δημόσιο. Γινόμαστε οι «οικοδεσπότες του έξω», φράση του συγγραφέα Μισέλ Φάις στο φωτογραφικό του λεύκωμα «Η πόλη στα γόνατα». Η διαπίστωση δεν αφορά αποκλειστικά όσους στερούνται στέγης, οικίας. Η ασφυκτική πίεση, η απουσία προοπτικής οδηγούν πολύ κόσμο σε αδικαιολόγητες χαλαρώσεις, σε μιαν ακηδία, κοινώς σε αναξιοπρέπειες που σταδιακά εγκαθιδρύονται ως κανονικότητες. Και κάπως έτσι ολοκληρώνεται η έκπτωση. Το άφημα στις ζωώδεις ροπές μας, όπου παύει να υφίσταται πρόσωπο και αυτό που απομένει είναι το είδος. Κι όμως: και οι γάτες ακόμα αποσύρονται διακριτικά για να ανακουφιστούν.