Ευρωζώνη: Η εσφαλμένη πρόταση Γιούνκερ και οι πραγματικές ανάγκες

Ευρωζώνη: Η εσφαλμένη πρόταση Γιούνκερ και οι πραγματικές ανάγκες

3' 57" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ ανακοίνωσε πρόσφατα την πρότασή του για τη νέα θέση του υπουργού Οικονομικών της Ευρωζώνης. Σύμφωνα με το όραμά του, όπως το διατύπωσε στην ομιλία του για την «Κατάσταση της Ένωσης» τον περασμένο Σεπτέμβριο, ο ρόλος θα συνδύαζε τις αρμοδιότητες του αντιπροέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του προέδρου του Eurogroup και του επικεφαλής του μέρους του κοινοτικού προϋπολογισμού που προορίζεται για την Ευρωζώνη. Η πρόταση, ωστόσο, είναι κακά σχεδιασμένη και θα δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα από όσα λύνει.

Ο βασικός λόγος είναι ότι η θέση την οποία προτείνει ο Γιούνκερ δεν είναι μία θέση υπουργού Οικονομικών. Θα δημιουργήσει συνεπώς λανθασμένες προσδοκίες και σύγχυση. Ένας υπουργός Οικονομικών έχει τη δυνατότητα να επιβάλλει φόρους, να θέτει προτεραιότητες για τις δαπάνες και να εκδίδει χρέος στις αγορές. Επιπλέον, σε ένα ομοσπονδιακό σύστημα, επιβλέπει και ελέγχει την πορεία των δημοσιονομικών των ομόσπονδων περιφερειών. Κάποιοι προσδοκούν ότι ο νέος «υπουργός Οικονομικών» θα είναι επιβάλλει τάξη στα δημοσιονομικά των κρατών-μελών. Άλλοι ελπίζουν να έχουν πρόσβαση στους νέους κοινοτικούς πόρους.  Στην πραγματικότητα, ωστόσο, ο κάτοχος της θέσης που οραματίζεται ο Γιούνκερ δεν θα έχει τη δυνατότητα να κάνει κανένα από αυτά τα δύο πράγματα.

Η πρόταση είναι προβληματική και από θεσμική άποψη, καθώς συνδυάζει ανάρμοστα τους ρόλους της Κομισιόν και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Η Ε.Ε. έχει οικοδομηθεί επί μίας λεπτής ισορροπίας μεταξύ κοινοτικών και εθνικών συμφερόντων. Αυτή η ισορροπία δίνει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον πρώτο λόγο στις προτάσεις νομοθεσίας και στην έκδοση συστάσεων σχετικών με τους δημοσιονομικούς κανόνες της Ευρώπης. Τα κράτη-μέλη, από την πλευρά τους, καθορίζουν ποιοι θα είναι αυτοί οι κανόνες, και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, μαζί με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, έχουν τον τελευταίο λόγο επί της νομοθεσίας.

Υπάρχουν επίσης πρακτικά ζητήματα. Ο πρόεδρος του Eurogroup πρέπει να είναι αποδεκτός από τους υπουργούς των κρατών-μελών  ώστε να ασκεί τις εξουσίες του. Συνεπώς είναι προτιμότερο να διορίζεται από το ίδιο το Eurogroup αντί επιβάλλεται απ’ έξω.

Αυτό δεν σημαίνει ότι το υφιστάμενο καθεστώς δεν είναι προβληματικό και δεν χρειάζεται να τροποποιηθεί. Πέρα από την αναμόρφωση των δημοσιονομικών κανόνων, που είναι εδώ και καιρό αναγκαία, απαιτούνται θεσμικές μεταρρυθμίσεις. Πρέπει να υπάρξει μεγαλύτερη διαφάνεια στο Eurogroup. Ο πρόεδρός του είναι υπουργός ενός εκ των κρατών-μελών – γεγονός που δημιουργεί αναπόδραστες συγκρούσεις συμφερόντων· η προετοιμασία γίνεται από τρεις διαφορετικούς θεσμούς· και ο χρόνος που χρειάζεται για να προεδρεύει κάποιος σε ένα τόσο σημαντικό σώμα σημαίνει ότι θα έπρεπε να είναι μία θέση πλήρους απασχόληση.

Αντί να δημιουργήσει μία κακοσχεδιασμένη θέση υπουργού Οικονομικών για την Ευρωζώνη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα έπρεπε να προτείνει τη μετατροπή της θέσης του προέδρου του Eurogroup σε θέση πλήρους απασχόλησης με σαφή εντολή, ώστε να υπερασπίζεται τα συμφέροντα της Ευρώπης στις συνεδριάσεις με τους υπουργούς Οικονομικών των κρατών-μελών. Ο πρόεδρος του Eurogroup θα μπορούσε να υπερασπίζεται τις αποφάσεις του σώματος στα κοινοβούλια των κρατών-μελών, αλλά και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο – ενδεχομένως, στη δεύτερη περίπτωση, μαζί με τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

Ο Γιούνκερ και ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, έχουν δίκιο σε κάτι άλλο – η Ευρώπη χρειάζεται να κάνει μία συζήτηση για το θέμα του προϋπολογισμού. Η συζήτηση αυτή αναπόφευκτα θα ξεκινήσει με τον προϋπολογισμό της Ε.Ε., που πρέπει να αναμορφωθεί ώστε να αντανακλά τις προτεραιότητες της Ε.Ε. στον 21ο αιώνα.

Οι προτεραιότητες του Μακρόν για κοινές πρωτοβουλίες – άμυνα και ασφάλεια, φύλαξη των συνόρων και μετανάστευση, έρευνα και κοινές πολιτικές για την κλιματική αλλαγή – είναι συνετές και τυγχάνουν ευρείας στήριξης. Είναι αναγκαία μία μεταρρύθμιση που θα μεταφέρει πόρους από τις προτεραιότητες του 20ού αιώνα, όπως η Κοινή Αγροτική Πολιτική, σε αυτούς τους τομείς.

Η ιδέα του προέδρου Γιούνκερ να δημιουργηθούν συγκεκριμένοι μηχανισμοί εντός του κοινοτικού προϋπολογισμού που θα αφορούν αποκλειστικά την Ευρωζώνη αξίζει κι αυτή να συζητηθεί σοβαρά. Δεν θα ήταν σώφρον να συαταθούν εντελώς νέοι θεσμοί για την Ευρωζώνη πέραν του ESΜ, οι οποίοι απλά θα όξυναν τις διαιρέσεις μεταξύ των κρατών-μελών της Ευρωζώνης και των μελών της Ε.Ε. που δεν έχουν υιοθετήσει το κοινό νόμισμα. Αντ’ αυτού, μπορεί ο ίδιος ο κοινοτικός προϋπολογισμός να χρησιμοποιηθεί, με τη στενότερη σύνδεση ορισμένων εργαλείων σε εξωγενή σοκ. Για παράδειγμα, σε περιπτώσεις μεγάλων μεταναστευτικών εισροών στην Ιταλία, η χώρα αυτή θα πρέπει να στηρίζεται από τον προϋπολογισμό. Είναι επίσης καλή ιδέα να συσταθεί ένα αποθεματικό ταμείο εντός του προϋπολογισμού, για τέτοιου είδους έκτακτες καταστάσεις.

Η Επιτροπή πρέπει να εστιάσει την ενέργειά της στη μεταρρύθμιση του κοινοτικού προϋπολογισμού, ώστε να τον κάνει πιο χρήσιμο για τους πολίτες της Ε.Ε. Αντί την προβληματική σύλληψη του Ευρωπαίου υπουργού Οικονομικών, θα ήταν καλύτερο να ενισχύσει το ρόλο του προέδρου του Eurogroup και τη λογοδοσία του προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Με αυτό τον τρόπο θα συμβάλλει ουσιαστικά στην βελτίωση της δημοσιονομικής διακυβέρνησης στην Ευρωζώνη.

 

* Ο κ. Γκούντραμ Βολφ είναι διευθυντής του ινστιτούτου Bruegel στις Βρυξέλλες. Το κείμενο αυτό αναρτήθηκε αρχικά στα αγγλικά στην ιστοσελίδα του Bruegel.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή