Η αποτελεσματική και συντονισμένη προσπάθεια πάταξης της φοροαποφυγής από την Ευρωπαϊκή Ενωση προϋποθέτει προσβάσιμα στο κοινό μητρώα των πραγματικών ιδιοκτητών των εταιρειών και των επενδυτικών οχημάτων τους στους φορολογικούς παραδείσους, μέτρα προστασίας για όσους δίνουν στοιχεία για υποθέσεις φοροαποφυγής και αυστηρές ποινές για όσους διευκολύνουν την υλοποίηση παράτυπων πρακτικών.
Αυτές είναι ορισμένες από τις συστάσεις της ειδικής επιτροπής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για υποθέσεις φοροαποφυγής που αποκαλύφθηκαν στα Panama Papers. Οι συστάσεις περιλαμβάνονται σε ψήφισμα που υπερψηφίστηκε χθες από 492 ευρωβουλευτές.
Επιπλέον, άλλες συστάσεις αφορούσαν την υιοθέτηση κοινού διεθνούς ορισμού για το τι σημαίνει υπεράκτιο χρηματοπιστωτικό κέντρο, φορολογικός παράδεισος, χώρα υψηλού κινδύνου κ.λπ., αλλά και τη δημιουργία μόνιμης επιτροπής ερευνών φορολογικών εγκλημάτων, σύμφωνα με το πρότυπο του αμερικανικού Κογκρέσου.
Ωστόσο, δεν υπήρξε η αναγκαία στήριξη για μια σημαντική τροπολογία. Και η τροπολογία αυτή έθετε τον δάκτυλον επί τον τύπον των ήλων, διότι ζητούσε από την Κομισιόν να θεωρήσει την Ιρλανδία, τη Μάλτα, το Λουξεμβούργο και την Ολλανδία «φορολογικούς παραδείσους». Ενας εκ των εισηγητών της έκθεσης της ειδικής επιτροπής του Ευρωκοινοβουλίου, ο σοσιαλιστής ευρωβουλευτής Τζέπε Κόφολντ, τόνισε ότι η προτεινόμενη τροπολογία προκάλεσε διχογνωμία μεταξύ των συναδέλφων του. 327 υπερψήφισαν την τροπολογία και 327 την καταψήφισαν σε σύνολο 751 ευρωβουλευτών. Την πρόταση να συμπεριληφθούν στους καταλόγους φορολογικών παραδείσων της Ε.Ε. και ευρωπαϊκά κράτη υπέβαλαν οι Σοσιαλιστές. Ωστόσο την υποστήριξε και ο πρόεδρος της ειδικής επιτροπής Βέρνερ Λάνγκεν, που προέρχεται από το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα. Πάντως, το συγκεκριμένο κόμμα είχε αντιταχθεί στο να κατονομαστούν και ευρωπαϊκοί φορολογικοί παράδεισοι. Ο Μιγκέλ Ουρμπάν Κρέσπο, ευρωβουλευτής της Αριστεράς, είχε δηλώσει στην Deutsche Welle ότι «μία βδομάδα προτού η Κομισιόν δώσει στη δημοσιότητα τη μαύρη λίστα των φορολογικών παραδείσων, η διεθνής ανθρωπιστική οργάνωση ΟXFAM είχε δημοσιεύσει τον δικό της κατάλογο, στον οποίον περιλαμβάνονταν και η Ιρλανδία, η Μάλτα, η Ολλανδία και το Λουξεμβούργο, βάσει των κριτηρίων της Ε.Ε.».
Εν συνεχεία κινητοποιήθηκαν οι Σοσιαλιστές ευρωβουλευτές και ζήτησαν να κατονομαστούν οι χώρες και στο ψήφισμα της Ευρωβουλής. Σύμφωνα με τον Ελληνα ευρωβουλευτή της Νέας Δημοκρατίας Γιώργο Κύρτσο, στο σημείο αυτό υπάρχει μία αντίφαση. «Δεν μου αρέσουν τα παραδείγματα, αλλά, τέλος πάντων, είμαι υποχρεωμένος να δώσω ένα. Οι Ολλανδοί Σοσιαλιστές, οι οποίοι θέλουν να επιβάλουν φορολογική δικαιοσύνη στον πλανήτη, ας ξεκινήσουν ακυρώνοντας αυτά που έκανε ο Γερούν Ντάισελμπλουμ την εποχή που ήταν υπουργός Οικονομικών της Ολλανδίας. Αυτό θα ήταν ένα πολύ καλό βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση», παρατηρεί στην Deutsche Welle.
Ελλειψη συνεργασίας μεταξύ των κρατών
Ενα από τα κύρια συμπεράσματα της ειδικής επιτροπής για τη διερεύνηση υποθέσεων φοροαποφυγής και φοροδιαφυγής του Ε.Κ. είναι πως υπάρχει έλλειψη συνεργασίας μεταξύ κρατών-μελών και επιμέρους θεσμικών οργάνων. «Είναι αναγκαία η αλλαγή στη φορολογική πολιτική της Ε.Ε. για να παταχθούν η φοροαποφυγή και η φοροδιαφυγή», παρατηρεί ο Τζέπε Κόφοντ, ένας από τους εισηγητές της έκθεσης της επιτροπής. Σε 18 μήνες η επιτροπή διεξήγαγε 25 ακροάσεις, πραγματοποίησε επτά επισκέψεις και συνέταξε έντεκα υπομνήματα. «Η συνεργασία των κρατών-μελών είναι ανεπαρκής, εφόσον κανένα κράτος δεν θα πάει να βγάλει το μάτι του άλλου», επισημαίνει ο Σοσιαλιστής ευρωβουλευτής Πέτερ Σίμον. Μία από τις συστάσεις της ειδικής επιτροπής του Ε.Κ. είναι να επιβληθούν σε επίπεδο Ε.Ε. και κρατών-μελών κυρώσεις κατά τραπεζών και διαμεσολαβητών, που εν γνώσει τους εμπλέκονται συστηματικά και εσκεμμένα σε παράνομα φορολογικά συστήματα ή συστήματα νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες.
Ολες οι χώρες της Ε.Ε. τάσσονται υπέρ του να κλείσουν «παραθυράκια» στη διεθνή νομοθεσία, που διευκολύνουν τις εν λόγω δραστηριότητες. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι θα εξαλείψει τον φορολογικό ανταγωνισμό. «Τασσόμαστε ανεπιφύλακτα υπέρ της καταπολέμησης της φοροδιαφυγής, της φοραποφυγής και του ξεπλύματος “μαύρου” χρήματος, αλλά ουδείς νομιμοποιείται να ισοπεδώσει τον φορολογικό ανταγωνισμό στην Ε.Ε., εν ονόματι της καταπολέμησης της παρανομίας», δηλώνει ο Κύπριος ευρωβουλευτής Λευτέρης Χριστοφόρου.