«Σύγχρονο» και «ευρωπαϊκό». Τίποτε άλλο. Το κόμμα, παραμονές του ενδέκατου συνεδρίου του, δεν σπαταλούσε επίθετα για τον αυτοπροσδιορισμό του. Ούτε κεντροδεξιό, ούτε του μεσαίου χώρου, ούτε φιλελεύθερο: Μόνο σύγχρονο και ευρωπαϊκό.
Αυτή η νεωτερική, μεταϊδεολογική κατεύθυνση βρήκε την αντανάκλασή της και στο σκηνικό της προσυνεδριακής περιόδου. Η Νέα Δημοκρατία δεν ήταν ένα κόμμα που προσπαθούσε να επανατοποθετηθεί με όρους παλαιάς πολιτικής γεωγραφίας. Ούτε συζητούσε μόνο με τον εαυτό του. Ανοιξε την προσυνεδριακή του σκηνή σε πρόσωπα, πολλά από τα οποία δεν είχαν μετάσχει ξανά σε κομματική εκδήλωση.
Το πείραμα δεν ήταν για όλους επιτυχημένο. «Αυτοί που μιλούσαν στα πάνελ μπορεί να ήταν νέοι. Αλλά αυτοί που είχαν πάρει θέση στο ακροατήριο ήταν γνώριμοι. Οι παλιοί μας γνώριμοι», λέει βουλευτής της νεότερης γενιάς, ομολογώντας ότι «έτσι όπως είναι σήμερα η πολιτική πραγματικότητα, είναι δύσκολο να προσελκύσεις σε κομματικές εκδηλώσεις κόσμο άσχετο με τους συνήθεις παράγοντες».
Η απάντηση είναι ότι δεν ήταν αυτό το ζητούμενο. Τα προσυνέδρια δεν προορίζονταν για κράχτες. Στη σημερινή της φάση, η Νέα Δημοκρατία, λένε, δεν έχει ούτε εσωκομματικά να λύσει. Ούτε πρόβλημα ιδεολογικής φυσιογνωμίας – κι ας δυσφορούν ορισμένοι με την υπερδραστηριότητα και την υπερπροβολή των στελεχών που προέρχονται από τον ΛΑΟΣ. Πρόκειται για δυσφορία που, παρότι βαπτίζεται ιδεολογική, δεν φαίνεται να έχει πάντα ιδεολογικά ελατήρια.
Το ζητούμενο για τον Μητσοτάκη, από την πρώτη στιγμή που ανέλαβε τα ηνία, ήταν να σπάσει τη συστημική πρόσοψη του κόμματος, προσαρμόζοντας την εικόνα του στα προσωπικά του στάνταρ. Το 11ο συνέδριο ήταν ορόσημο σε αυτή τη μακρά προσπάθεια, που περιελάμβανε καινοτομίες, όπως το μητρώο στελεχών, αλλά και πολύ πιο δύσκολες αποφάσεις, όπως ο πρόσφατος οικειοθελής αποκλεισμός των μελών της οικογένειας του προέδρου από μελλοντικά κυβερνητικά αξιώματα. Η τελευταία επιλογή εκτιμάται ότι έστειλε στην κοινωνία το σκοπούμενο μήνυμα κατά της οικογενειοκρατίας. Προκάλεσε ωστόσο εκνευρισμό σε κάποια από τα παλαιά στελέχη, που είδαν την κίνηση ως αρχή ενός σχεδίου αποστρατειών.
Ακόμη κι αν δώσει κανείς σημασία σε αυτόν τον εκνευρισμό, δεν μπορεί να του αναγνωρίσει περιωπή εσωκομματικού προβλήματος. Για ένα κόμμα που έχει ζήσει τον έναν διχασμό μετά τον άλλον, για ένα κόμμα που έχει αλλάξει οκτώ προέδρους –και όπου το έθιμο ήταν ο νικητής να διαγράφει τον ηττημένο– το παρόν εσωκομματικό τοπίο είναι μάλλον «άνευρο». Τουλάχιστον έτσι το χαρακτηρίζουν όσοι κρίνουν τα συνέδρια με βάση την ένταση του εσωκομματικού δράματος.
Η «κολυμβήθρα»
«Αυτό το συνέδριο έχει τον χαρακτήρα της προγραμματικής ανακεφαλαίωσης», λέει βουλευτής που δεν ανήκει στον στενό κύκλο της κομματικής ηγεσίας. Σταδιακά, έως αυτό το Σαββατοκύριακο, χτιζόταν όχι μόνο το προγραμματικό corpus για την αυριανή κυβέρνηση, αλλά κυρίως η εικόνα ενός κόμματος που είναι έτοιμο να κυβερνήσει. «Με το συνέδριο η Ν.Δ. φεύγει από το “φύγετε” και μπαίνει οριστικά στη φάση μιας αντιπολίτευσης που περισσότερο λειτουργεί ως προκαταβολική κυβέρνηση. Για τον ίδιο τον Μητσοτάκη, το συνέδριο θα έχει πετύχει, αν λειτουργήσει σαν κολυμβήθρα στην οποία θα αναβαπτιστεί ως πρωθυπουργός εν αναμονή», εκτιμά η ίδια πηγή.
Το ερώτημα είναι αν μετά το συνέδριο ο Μητσοτάκης θα μπορέσει να μείνει στις ράγες ενός προγραμματικού λόγου ή αν θα τον εκτροχιάσει πάλι η ανάγκη να απαντά στον λόγο των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ. Είναι ένα ερώτημα που έχει ζητήσει απάντηση πολλές φορές τον τελευταίο χρόνο – ιδίως από τότε που το Μαξίμου αντεπιτέθηκε «χωρίς γάντια» για να αμυνθεί στις κατηγορίες κατά του ελάσσονος κυβερνητικού εταίρου.
«Ο Καραμανλής ο πρεσβύτερος, που του άρεσε να μιλάει με γνωμικά, έλεγε συχνά ότι ο λέων αποφάσισε να μην παλέψει με τον χοίρο για να μη λερωθεί», θυμίζει πρώην υπουργός. Ο Κυριάκος, που πολιτεύεται σε τελείως άλλη εποχή, σε μια άναρχη δημόσια σφαίρα, προφανώς δεν έχει τη λεόντειο επιλογή. Οπως το διατυπώνει η ίδια νεοδημοκρατική πηγή, η απήχηση της Ν.Δ. δεν είναι μόνο «θέμα οργανωτικής ή τεχνολογικής επινοητικότητας» – σαν αυτή που έχει επιστρατευτεί για το συνέδριο. «Είναι και θέμα χημείας».