Ενα χρόνο μετά την τρομοκρατική επίθεση σε χριστουγεννιάτικη αγορά στο Βερολίνο με 12 νεκρούς και δεκάδες τραυματίες, η παρουσία των αστυνομικών στη σκιά της βομβαρδισμένης Gedaechtniskirche (Εκκλησίας της Μνήμης), πάνω στην κεντρική λεωφόρο Κουφούρστενταμ, είναι έντονη. Πλαστικά φράγματα γεμάτα νερό έχουν τοποθετηθεί στην άκρη του δρόμου για να εμποδίσουν παρόμοιες ενέργειες. Οι κάμεραμεν παρατεταγμένοι μοιάζουν να περιμένουν την άφιξη κάποιου υψηλά ιστάμενου προσώπου. Αίφνης, οι προβολείς ανάβουν και ο υπουργός Εσωτερικών Τόμας ντε Μεζιέρ, ντυμένος σπορ και τυλιγμένος με ένα κασκόλ, κατευθύνεται με ταχύ βήμα προς ένα από τα σπιτάκια που πωλούν ζεστό κρασί και καρδιές φτιαγμένες από μούστο, πάνω στις οποίες αναγράφεται «Γλυκό μου ποντικάκι». Συνομιλεί με τους καταστηματάρχες, ενημερώνεται για το κλίμα, θέλει να μάθει αν ο φόβος από την περυσινή επίθεση έχει κοπάσει ή αν ο κόσμος διστάζει ακόμη να επισκεφθεί τη συγκεκριμένη αγορά της γερμανικής πρωτεύουσας.
Διάχυτη ανασφάλεια
Αυτή η διάχυτη κοινωνική ανασφάλεια, κυρίαρχο συναίσθημα στις τελευταίες εκλογές στη χώρα, μοιάζει να παρατείνεται και σε πολιτικό επίπεδο μετά την αποτυχία των τριών κομμάτων, της συντηρητικής παράταξης (CDU/CSU), των Ελεύθερων Δημοκρατών (FDP) και των Πρασίνων, να συγκροτήσουν κυβέρνηση με τα χρώματα της σημαίας της Τζαμάικας. Μετά τις πιέσεις του Σοσιαλδημοκράτη προέδρου της χώρας, Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάγερ, το δεύτερο μεγαλύτερο κόμμα, το SPD, επανήλθε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για την πιθανή επανάληψη ενός μεγάλου συνασπισμού.
Οι χειρισμοί του ηγέτη του κόμματος, Μάρτιν Σουλτς, ο οποίος αρχικά επέμενε ότι δεν υπάρχει καμία περίπτωση συμμετοχής στην κυβέρνηση για να προχωρήσει στη συνέχεια σε μια θεαματική «κωλοτούμπα», έχουν εγκλωβίσει πλήρως τους Σοσιαλδημοκράτες. Ενδεχόμενη σύμπραξή τους με τους Συντηρητικούς υπό την Αγκελα Μέρκελ είναι πιθανό να οδηγήσει στην ολοκληρωτική εξαέρωσή τους στις επόμενες εκλογές. Η άρνησή τους, ωστόσο, να συνεργαστούν εκ νέου σε ένα μεγάλο συνασπισμό, θα μπορούσε να οδηγήσει τη χώρα σε πρόωρες εκλογές και τους ίδιους σε ποσοστά πολύ χαμηλότερα από το 20% που έλαβαν τον Σεπτέμβριο.
Το αδιέξοδο αντανακλάται σε δηλώσεις όπως αυτή του Σουλτς που θα έκαναν την Πυθία να μοιάζει μνημείο σαφήνειας: «Δεν χρειάζεται να κυβερνήσουμε με κάθε τίμημα. Ούτε όμως επιτρέπεται να μη θέλουμε να κυβερνήσουμε με οποιοδήποτε κόστος». «Είτε θέλουν να κυβερνήσουν, είτε όχι», ήταν η άμεση απάντηση της Γιούλια Κλέκνερ, αντιπροέδρου των Χριστιανοδημοκρατών. «Δεν είμαστε ομάδα ψυχοθεραπείας για το SPD», πλειοδότησε ο Φόλκερ Μπουφιέ, Χριστιανοδημοκράτης πρωθυπουργός της Εσσης.
Η αιχμηρή δήλωση ήρθε μετά την πρόταση που κυκλοφόρησε στις αρχές της εβδομάδας στους κύκλους των Σοσιαλδημοκρατών, ότι θα μπορούσε να προχωρήσει σε μια χαλαρή συνεργασία πάνω σε μια ελάχιστη βάση κοινών αρχών, που θα επιτρέπει στο SPD να λειτουργεί και ως συμπολίτευση και ως αντιπολίτευση. Η ιδέα απορρίφθηκε κατηγορηματικά από τον Βαυαρό Χριστιανοκοινωνιστή ηγέτη, Χορστ Ζεεχόφερ, ο οποίος έστειλε τελεσίγραφο στους Σοσιαλδημοκράτες: «Μεγάλος συνασπισμός ή τίποτα».
Τα θέματα στα οποία υπάρχουν ακόμη σοβαρές διαφωνίες μεταξύ των δύο πλευρών είναι η μετανάστευση, η Ευρώπη, ο φόρος αλληλεγγύης (για τη στήριξη της πρώην ανατολικής Γερμανίας), η ενιαία ασφάλιση, το συνταξιοδοτικό και η κλιματική αλλαγή. Οι Χριστιανοδημοκράτες έχουν συμφωνήσει με τους Χριστιανοκοινωνιστές σε ένα όριο 200.000 προσφύγων τον χρόνο, ενώ οι Σοσιαλδημοκράτες αντιτίθενται σε αυτό το πλαφόν, χωρίς ωστόσο να κάνουν λόγο για ανεξέλεγκτη υποδοχή μεταναστών.
Ο φόρος αλληλεγγύης
Το κόμμα της Μέρκελ θέλει σταδιακά να καταργήσει τον φόρο αλληλεγγύης μέχρι το 2030, το SPD επιθυμεί να τον απαλείψει μόνο στα χαμηλά και μεσαία εισοδηματικά στρώματα. Στη μεταρρύθμιση της φορολογίας, οι Σοσιαλδημοκράτες προκρίνουν φοροαπαλλαγές πάνω από όλα για τους φτωχούς, ενώ διεκδικούν αύξηση της φορολογίας για τα υψηλά εισοδήματα και τους μεγάλους κληρονόμους. Στο ζήτημα της Ευρώπης, το SPD είναι πιο φιλικό προς τις πρωτοβουλίες του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν για την Ευρωζώνη, ενώ η πρόταση του Σουλτς για Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης αποκηρύχθηκε ήδη από στελέχη των Χριστιανοδημοκρατών, όπως ο προσωπάρχης της Μέρκελ και εκτελών χρέη υπουργού Οικονομικών, Πέτερ Αλτμάιερ. Τέλος, σημαντικό σημείο τριβής αναμένεται να αποτελέσει η πάγια θέση του SPD για ενιαία ασφάλιση των πολιτών.
Στο Βερολίνο αναλυτές και κύκλοι προσκείμενοι στην καγκελάριο θεωρούν ότι οι πιθανότητες σχηματισμού μεγάλου συνασπισμού είναι πάνω από 50%, αλλά πως αν αυτό γίνει, θα είναι το νωρίτερο την άνοιξη. Στο ερώτημα κατά πόσον ένας μεγάλος συνασπισμός θα αναδείκνυε την ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) σε «αξιωματική αντιπολίτευση» στην Μπούντεσταγκ, η απάντηση είναι κατηγορηματική: «Δεν υπάρχει αυτός ο θεσμός στη Γερμανία, όπως υπάρχει π.χ. στη Βρετανία με το σκιώδες υπουργικό συμβούλιο». Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι δεν θα μπορούσαν να προκύψουν σοβαρά προβλήματα, όπως το γεγονός ότι το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης, η AfD δηλαδή, αναλαμβάνει την προεδρία της επιτροπής Οικονομικών της Βουλής.
Η συνεργασία με τον Τσίπρα
«Ποιος το περίμενε ότι ο Ελληνας πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας θα ασκούσε επιρροή στον Μάρτιν Σουλτς για τον σχηματισμό ενός νέου μεγάλου συνασπισμού στη Γερμανία;» επισημαίνει με έκδηλη ειρωνεία ανώτατη κυβερνητική πηγή στο Βερολίνο. Από την άλλη, όμως, είναι σαφές ότι η γερμανική πλευρά συνεργάζεται άψογα με τη σημερινή ελληνική κυβέρνηση. «Μα πρόκειται για έναν αδυσώπητο πραγματιστή», λέει για τον Ελληνα πρωθυπουργό ο ίδιος Γερμανός αξιωματούχος στην «Κ», ο οποίος υπενθυμίζει ότι και ο νυν πρόεδρος της Μπούντεσταγκ και πρώην τσάρος της γερμανικής οικονομίας, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ήταν εξίσου ικανοποιημένος από τη συνεργασία του με τον Ελληνα υπουργό Οικονομικών, Ευκλείδη Τσακαλώτο.
Φαίνεται, πάντως, να γνωρίζει πως η αξιωματική αντιπολίτευση στην Ελλάδα έχει παράπονα από την έμμεση στήριξη των Ευρωπαίων προς την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-Ανεξαρτήτων Ελλήνων. «Τι να κάνουμε; Εχει αποδειχθεί η ανθεκτικότερη και σταθερότερη κυβέρνηση μέχρι σήμερα», απαντά, επαναλαμβάνοντας ότι το Βερολίνο είναι υποχρεωμένο να συνεννοείται με την εκάστοτε ελληνική κυβέρνηση ανεξαρτήτως ιδεολογικής τοποθέτησης.
Τέλος, προβλέπει ότι η συμφωνία Ε.Ε. – Τουρκίας θα κρατήσει και πως η ελληνική ενόχληση για τους αυξημένους ελέγχους στα γερμανικά αεροδρόμια θα ατονήσει σταδιακά, καθώς θα ομαλοποιείται η διαδικασία.