Κάθε φορά που συμπαρουσιάζουμε εκδόσεις, αναζητούμε τι μπορεί να τις συνδέει και με ποια επίκληση μπορούμε να δικαιολογήσουμε αυτή μας την επιλογή όταν δεν υπάρχει κανένας εμφανής κοινός άξονας ή κάποια χρονική… επίκληση (π.χ., χριστουγεννιάτικες προτάσεις). Παρά ταύτα, οι τέσσερις ποιητικές συλλογές που ακολουθούν, και που όλες εκδόθηκαν τους τελευταίους μήνες, δεν μοιάζουν να έχουν κανέναν κοινό άξονα προσέγγισης – τα Χριστούγεννα, ωστόσο, μπορεί να πλησιάζουν, δεν είναι, όμως, ο λόγος αυτής της ποιητικής συγκέντρωσης. Το έργο των τεσσάρων ποιητών (εντάσσεται και ένας μεταφραστής σε αυτούς) εμπλουτίζει την αναγνωστική διαδικασία με διαφορετικές προσεγγίσεις, ανοίγοντας μια βεντάλια θεμάτων, γλώσσας και υφών, την ίδια στιγμή που συζητεί γεγονότα, αναμνήσεις και μέλλοντα, με έναν τρόπο που θέλει να πλησιάζει τον συλλογικό νου. Οι Αντώνης Ζέρβας, Δημήτρης Αγγελής, Γιάννης Ζέρβας και ο… Εκκλησιαστής (διά του μεταφραστή Θάνου Σαμαρτζή) είναι σαν ένα κυριακάτικο τραπέζι: μαζεύονται όλοι και συζητούν, ο καθένας τα δικά του, καταλήγοντας σε τουλάχιστον μία κοινή συμφωνία: τα κυριακάτικα τραπέζια είναι πάντοτε ωραία.
ΑΝΤΩΝΗΣ ΖΕΡΒΑΣ
Μανουήλ Σκριβά του μεταφραστού
Carmen et error
εκδ. Περισπωμένη, σελ. 26
Πέραν του γεγονότος ότι πρόκειται για εκδοτικό κομψοτέχνημα, οι «ωδές και στίχοι» του Αντώνη Ζέρβα (Πειραιάς, 1953), που αποτέλεσαν υπόθεμα προηγούμενου έργου του, είναι μια φάρσα. Ενα σαρκαστικό κρεσέντο, το οποίο μεταφέρει τη γλωσσική και υφολογική μεγαλοπρέπεια του γαλλικού 16ου αιώνα, προκειμένου να μιλήσει για τις Βρυξέλλες, για συνόδους κορυφής και συνόδους… πλανητών, για τον «ποιητικό βίο» και τη ματαιότητα. Τι καταφέρνει; Ενα αποδομημένο, με μαύρο χιούμορ, πορτρέτο ενός τρόπου σκέψης: να καταριέσαι όσα σου έλαχαν και, τελικά, να αυτοτιμωρείσαι επειδή ξεχάστηκες καθ’ όσον ζούσες, αγαπούσες και… ψήφιζες. Μια λογοτεχνική στιγμή χωρίς τύψεις κι ενοχές απέναντι στο τώρα.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΓΓΕΛΗΣ
Σχεδόν βιβλικά
εκδ. Πόλις, σελ. 40
Διάβασα όλη τη συλλογή του Δημήτρη Αγγελή (Αθήνα, 1973) με άξονα το ποίημα 7α, όπου υπάρχει ο στίχος: «Είσαι μια πόλη με ψιλόβροχο στις συλλαβές της: το δικό μου Ασμα Ασμάτων». Εκεί –στην πόλη, στο Ασμα και στο «δικό μου»– βρήκα ένα αναγνωστικό κλειδί για την επιπλέον κατανόηση του κόσμου που χτίζεται στο «Σχεδόν βιβλικά». Σχεδόν βιβλικές αναφορές, σχεδόν βιβλικές καταστροφές, σχεδόν βιβλικά… Σε έναν κόσμο «σχεδόν», ο ποιητής, όσο στη μέση τρέχει το ποτάμι τής έτσι κι αλλιώς αποδεδειγμένης λυρικής ευφράδειάς του, χτίζει στη μία όχθη τη συνομιλία του με τη μεγάλη, υπεράνθρωπη δύναμη, ενώ στην άλλη δημιουργεί μικρές συνδιαλέξεις με προσωπικές διεκπεραιώσεις, περιμένοντας «τον Σιλωάμ της μνήμης».
ΓΙΑΝΝΗΣ ΖΕΡΒΑΣ
Οι μικροί μου ήρωες
εκδ. Αγρα, σελ. 89
Είναι από τα πιο συχνά φαινόμενα στην καθ’ ημάς ποίηση να συνομιλούν οι ποιητές με την προσωπική τους μυθολογία, που πολλάκις αποτελείται από πραγματικά «πρόσωπα» – σε ανάλογες μυθολογίες, το ίδιο πραγματικό πρόσωπο έχει ο Κουασιμόδος, ο Καβάφης και η Ηρα. Ο Γιάννης Ζέρβας (Αθήνα, 1959) ξεκινάει τη συλλογή του με ένα σονέτο υπό τον τίτλο «W.C.» και αφιερωμένο στον «Edgar William Shakespoe». Καλή πυξίδα για να διαβάσεις τον ποιητή, ο οποίος «ομολογεί» τον ρόλο του στο ποίημα «Ομαδική φωτογραφία». Κρυμμένος πίσω από φωτογραφίες και χαμόγελα, ο Γιάννης Ζέρβας, ενώ μοιάζει να κλείνει παλιούς λογαριασμούς, στην πραγματικότητα τα βάζει με τα παραδεδομένα «είδωλα» που κι εκείνος αποδέχθηκε – έστω και χασκογελώντας!
Εκκλησιαστής
απόδοση – επίμετρο: Θάνος Σαμαρτζής
εκδ. Δώμα, σελ. 125
Συμπεριελήφθη στη Βίβλο έπειτα από σφοδρές διαμάχες, επειδή μερίδα θεολόγων απέδωσε την προέλευσή του στον Σολομώντα (κάτι που κατερρίφθη αργότερα). Ο «Εκκλησιαστής» είναι ένα διαχρονικό κείμενο για την κρυμμένη χαρά στη ματαιότητα και την απελπισία έναντι του αναπόφευκτου θανάτου: τη χαρά να έχεις προσπαθήσει. Και μπορεί ο «Εκκλησιαστής», ως βιβλικό κείμενο, να έχει τις αντίστοιχες… εμμονές του, ο γλωσσικός του λαβύρινθος, όμως, με τα «ήσυχα» ελληνικά του Θάνου Σαμαρτζή (Αθήνα, 1982), με ποιητικό σεβασμό στην ιερότητα του κειμένου, προσπερνά τις θεολογικές ανησυχίες: είναι ένας οδηγός επιβίωσης, έστω και διά της άκαρδης ματαιότητας, σε έναν κόσμο που έχει ανάγκη για παρηγοριά, για ένα «θα τα καταφέρεις» και για τέτοια βιβλία.