Για πολλά θα μπορούσε να μιλήσει κάθε ειδικός σε θέματα επιστημονικής εκπαιδευτικής έρευνας αναφορικά με το πρόγραμμα PISA. Και θα το έκανε, χωρίς αμφιβολία, τεκμηριωμένα – η παραφιλολογία και η αυθαιρεσία εξάλλου δεν χωρούν εδώ. Είναι εξίσου αληθές, όμως, ότι το PISA είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο. Αν μη τι άλλο επειδή «αξιοποιώντας τα δεδομένα φτιάχνουμε καλύτερα σχολεία», όπως θα έλεγε ο Κομφούκιος, ο Ντόναλντ Ντακ και ο Τέρενς Μάλικ.
Ας δούμε λοιπόν τι πρέπει να κρατήσουμε από το πρόγραμμα PISA
– Πρόκειται για τη μεγαλύτερη διεθνή έρευνα στο χώρο της εκπαίδευσης, τα δεδομένα της οποίας κανένας μεμονωμένος ερευνητής ούτε και χώρα μπορεί να συγκεντρώσει. Κάθε χώρα έχει στη διάθεσή της ένα μεγάλο πλήθος ποιοτικών και ποσοτικών στοιχείων τα οποία μπορούν να αξιοποιηθούν είτε από τους υπεύθυνους χάραξης εκπαιδευτικής πολιτικής, είτε από ερευνητές, είτε και από εκπαιδευτικούς.
– Το PISA αξιολογεί τόσο τη γνώση του περιεχομένου, όσο και την ικανότητα των μαθητών να εφαρμόσουν αυτή τη γνώση δημιουργικά, ακόμη και σε άγνωστα περιβάλλοντα. Τα τρία γνωστικά αντικείμενα που αξιολογεί το PISA καλύπτουν ορισμένες από τις θεμελιώδεις δεξιότητες που απαιτούνται για να συνεχίσουν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση ή/και να επιτύχουν στην αγορά εργασίας.
– To PISA συσχετίζει τις επιδόσεις των μαθητών με δημογραφικά, κοινωνικά, οικονομικά χαρακτηριστικά των μαθητών και με τα χαρακτηριστικά και τις εκπαιδευτικές πρακτικές των σχολείων τους. Επίσης, διερευνάται η επίδραση παραγόντων στις επιδόσεις, όπως τα κίνητρα των μαθητών για μάθηση, οι στάσεις και οι πεποιθήσεις τους, οι στρατηγικές μάθησης, το σχολικό κλίμα, τα εξωσχολικά μαθήματα, η χρήση των ΤΠΕ εντός και εκτός σχολείου κ.α.
– Η πληροφορία που προσφέρει το PISA επεκτείνεται συλλέγοντας και παραθέτοντας δεδομένα για τη λειτουργία των σχολείων, τις σχέσεις διευθυντή-καθηγητών, τις υποδομές, τις δραστηριότητες καθώς και τα εκπαιδευτικά και εργασιακά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εκπαιδευτικοί.
– Το PISA δεν είναι (κυρίως) η κατάταξη των χωρών.
– Το PISA δεν υποδεικνύει, ούτε επιβάλλει, κάποιο συγκεκριμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα.
Οι διεθνείς συγκρίσεις δεν ήταν ποτέ εύκολες ούτε συνιστούν το καλύτερο δυνατό εργαλείο. Ομως, αντλώντας έμπνευση από τα διδάγματα των άλλων και στη συνέχεια με τη προσαρμογή τους στο τοπικό πλαίσιο ανοίγονται προοπτικές σε ένα ευρύτερο φάσμα επιλογών εκπαιδευτικής πολιτικής και συνεργασίας όλων των ενδιαφερόμενων φορέων σε διασυνοριακό επίπεδο.
Η κ. Χρύσα Σοφιανοπούλου είναι Εθνική Συντονίστρια PISA και Eπίκουρος Καθηγήτρια στο Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεματικής του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου.