Αντιμέτωπες με πλήθος προκλήσεων θα βρεθούν και το 2018 οι εγχώριες τράπεζες, ωστόσο η δοκιμασία του stress test –που ξεκινά τις επόμενες ημέρες– και η μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων είναι τα πλέον κρίσιμα μέτωπα, από την αντιμετώπιση των οποίων θα κριθεί αν οι τράπεζες πετύχουν τη μεγάλη φυγή προς τα εμπρός ή θα συρθούν σε μια νέα, την τέταρτη, ανακεφαλαιοποίηση.
Η συμμόρφωση με νέους εποπτικούς και λογιστικούς κανόνες, όπως η υιοθέτηση του Διεθνούς Λογιστικού Προτύπου 9, και η αντιμετώπιση των ζημιών από κόκκινα δάνεια, η απεξάρτηση από τον έκτακτο μηχανισμό ρευστότητα ELA, η προσέλκυση καταθέσεων, η αύξηση των δανειοδοτήσεων προς αξιόχρεες επιχειρήσεις και νοικοκυριά, αλλά και η απαλλαγή από τον τριτοκοσμικό βραχνά των capital controls, περιλαμβάνονται στον κατάλογο των προκλήσεων που θα πρέπει να αντιμετωπίσουν τη νέα χρονιά οι τράπεζες. «Κερασάκι στην τούρτα» αποτελούν οι ραγδαίες τεχνολογικές αλλαγές που μεταμορφώνουν τον χρηματοπιστωτικό τομέα μετασχηματίζοντας τις τράπεζες σε εντελώς νέες βάσεις και οι οποίες θα λειτουργούν και θα αναπτύσσουν δραστηριότητες που θυμίζουν περισσότερο εταιρείες τεχνολογίας και λιγότερο την παραδοσιακή τραπεζική. Επιπλέον, η νέα ευρωπαϊκή οδηγία Payment Services Directive 2 (PSD2), που τίθεται σε ισχύ από 1.1.2018, θα αλλάξει για πάντα την τραπεζική καθώς υποχρεώνει τις τράπεζες να μοιράζονται τα στοιχεία των πελατών τους με τρίτους, κάτι που θα οδηγήσει στην κατάργηση του διαμεσολαβητικού ρόλου τους για πολλές συναλλαγές.
Οπως σημειώνουν έμπειρα διοικητικά στελέχη στην «Κ», όλα τα παραπάνω μέτωπα είναι σημαντικά και οι τράπεζες ήδη προετοιμάζονται για την αντιμετώπισή τους, ωστόσο το stress test και τα κόκκινα δάνεια είναι με διαφορά οι μεγαλύτερες προκλήσεις, η έκβαση των οποίων θα καθορίσει την επόμενη μέρα για τον κλάδο.
Τις επόμενες εβδομάδες, εντός του Ιανουαρίου, η ΕΚΤ θα γνωστοποιήσει στις διοικήσεις των συστημικών τραπεζών τις μακροοικονομικές παραδοχές του stress test, οι οποίες θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό το τελικό αποτέλεσμα και το αν οι εγχώριες τράπεζες θα χρειαστούν πρόσθετα κεφάλαια. Η ΕΚΤ θα γνωστοποιήσει στις τράπεζες τις παραδοχές του βασικού και του δυσμενούς σεναρίου της άσκησης για την τριετία 2018-2020 (πορεία του ΑΕΠ, απασχόλησης, εξέλιξη των τιμών των ακινήτων), και με βάση αυτές θα τεσταριστεί η κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών. Οπως σημειώνουν στην «Κ» επιτελικά στελέχη τραπεζών, το πόσο αισιόδοξες ή απαισιόδοξες θα είναι αυτές οι εκτιμήσεις – παραδοχές για την πορεία της οικονομίας θα κρίνει το αν θα χρειαστούν, και πόσα, πρόσθετα κεφάλαια οι τράπεζες. Υπογραμμίζουν ότι η βελτίωση του οικονομικού περιβάλλοντος, η απομάκρυνση της αβεβαιότητας –ειδικά με την ταχύτατη ολοκλήρωση της αξιολόγησης– και η υπέρβαση των στόχων μείωσης των κόκκινων δανείων το 2017 δημιουργούν μια συγκρατημένη αισιοδοξία ότι η εικόνα μπορεί να είναι διαχειρίσιμη ακόμα και στο δυσμενές σενάριο.
Από την άλλη πλευρά, το πρόβλημα των κόκκινων δανείων αποτελεί εστία μεγάλης αβεβαιότητας και πολλοί αναλυτές θεωρούν περίπου αδύνατη την ουσιαστική επίλυσή τους χωρίς πρόσθετη κεφαλαιακή ενίσχυση των τραπεζών, δεδομένης μάλιστα της χαμηλής πτήσης της οικονομίας.
Εν πολλοίς, οι τράπεζες θα πρέπει να κάνουν τη διετία 2018-2019 ό,τι δεν έχει γίνει τα προηγούμενα χρόνια, δίνοντας βαρύτητα ωστόσο σε δραστικότερες λύσεις τόσο με πωλήσεις κόκκινων δανείων, ρευστοποιήσεις περιουσιακών στοιχείων (πλειστηριασμοί) και αποτελεσματικότερες ρυθμίσεις ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι μείωσης.
Οι πλειστηριασμοί, εργαλείο για αντιμετώπιση κόκκινων δανείων
Οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί αποτελούν το εργαλείο που μπορεί να κάνει τη διαφορά σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση των κόκκινων δανείων και την αποκατάσταση των συναλλακτικών κανόνων. Σύμφωνα με εκτιμήσεις τραπεζών ένα πολύ μεγάλο μέρος επιχειρήσεων και νοικοκυριών βρίσκονται σε πολύ δύσκολο σημείο και δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν τις υποχρεώσεις τους, ωστόσο μεταξύ αυτών βρίσκονται και πολλοί άλλοι που ενώ μπορούν δεν πληρώνουν.
Οπως τονίζουν, τα τελευταία χρόνια καλλιεργήθηκε συστηματικά μια κουλτούρα αθέτησης, μια λογική του δεν πληρώνω όπου μπορώ, και πλέον 75% των πολιτών δεν πληρώνουν τις υποχρεώσεις τους είτε στις τράπεζες είτε στη ΔΕΗ, καθώς μέχρι τώρα πρακτικά οι κακοπληρωτές δεν είχαν καμία επίπτωση. Ωστόσο αυτό φαίνεται ότι αλλάζει. Ηδη με τους πρώτους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς καταγράφεται αλλαγή στη στάση κακοπληρωτών και πολλοί δανειολήπτες που μέχρι τώρα αδιαφορούσαν και δεν απαντούσαν στις πιέσεις των τραπεζών για να ρυθμίσουν τις υποχρεώσεις τους, σπεύδουν στις τράπεζες αναζητώντας μια λύση-ρύθμιση. Οι τράπεζες εκτιμούν ότι οι στρατηγικοί κακοπληρωτές μπορεί να προσεγγίζουν το 30% έναντι 20% που ήταν οι μέχρι τώρα εκτιμήσεις.