Μια αντιφατική πρωτιά χαρακτηρίζει την επίδοση της χώρας μας σε ό,τι αφορά την εκτέλεση του ΕΣΠΑ το 2017. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Ελλάδα κατατάσσεται για το τρέχον έτος πρώτη στην απορρόφηση των κοινοτικών πόρων. Την ίδια στιγμή, ωστόσο, τα στοιχεία του κρατικού προϋπολογισμού δείχνουν ότι το 2017 το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων εμφανίζει απόκλιση κατά περίπου 700 εκατ. ευρώ από τον στόχο για τις κοινοτικές απορροφήσεις.
Ετσι, το συγχρηματοδοτούμενο σκέλος του ΠΔΕ, δηλαδή το ΕΣΠΑ που χρηματοδοτείται από την Ε.Ε., θα κλείσει με δαπάνες 5 δισ. ευρώ αντί των 5,7 δισ. ευρώ που είχαν εγγραφεί στον κρατικό προϋπολογισμό, αναδεικνύοντας σημαντική υστέρηση στην απορρόφηση κοινοτικών κονδυλίων περίπου 700 εκατ. ευρώ. Η υστέρηση του ΠΔΕ δεν ακυρώνει την πρωτιά που έχει η χώρα μας σε ό,τι αφορά την απορρόφηση κοινοτικών πόρων, που κατά ένα μέρος ερμηνεύεται και λόγω και της υψηλής προκαταβολής που λάβαμε το 2015, στο πλαίσιο της συμφωνίας με την Ε.Ε. Το γεγονός, άλλωστε, ότι όλες οι ευρωπαϊκές χώρες αντιμετωπίζουν προβλήματα στην ταχεία απορρόφηση των κοινοτικών πόρων δεν σημαίνει ότι η προσπάθεια αξιοποίησης των κοινοτικών κονδυλίων δεν θα πρέπει να επιταχυνθεί στη χώρα μας, προκειμένου να καλυφθεί το τεράστιο χρηματοδοτικό κενό που υπάρχει στον τομέα των επενδύσεων τα τελευταία χρόνια.
Τα στοιχεία της Ε.Ε. δείχνουν ότι οι πληρωμές προς την Ελλάδα, στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ, ανήλθαν με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία στα 2,7 δισ. ευρώ και το ποσοστό απορρόφησης διαμορφώνεται πάνω από το 23%. Παρά το γεγονός ότι αυτά τα στοιχεία επικαιροποιούνται σχεδόν καθημερινά με βάση τα αιτήματα πληρωμών που υποβάλλονται και η εκτίμηση του υπουργείου για τα τέλη του έτους ανεβάζει το ποσοστό απορρόφησης στο 25%, η επίδοση υλοποίησης υπολείπεται κάθε φορά του στόχου όπως αυτός αποτυπώνεται στο ΠΔΕ. Παρότι οι πληρωμές του συγχρηματοδοτούμενου ΠΔΕ γίνονται κάθε χρόνο στην κυριολεξία μέχρι και την τελευταία στιγμή, το χρηματοδοτικό κενό, όπως αναγνωρίζουν από την πλευρά του υπουργείου Οικονομίας, δεν θα κλείσει και η απόκλιση θα είναι για μία ακόμη χρονιά σημαντική και έρχεται, ουσιαστικά, να προστεθεί στην υστέρηση που υπήρξε και το 2016.
Η υστέρηση αποδίδεται στην αλληλουχία των καθυστερήσεων που χαρακτηρίζει τον τρόπο παραγωγής δημοσίων έργων στη χώρα μας, είτε πρόκειται για την κεντρική διοίκηση είτε αφορά δήμους και περιφέρειες. Καθυστερήσεις στον σχεδιασμό, στη δημοπράτηση, στη συμβασιοποίηση και εντέλει στην υλοποίηση αποτελούν σταθερά εμπόδια που οδηγούν στην ανατροπή κάθε χρόνο των στόχων για την υλοποίηση του ΕΣΠΑ. Πηγές του υπουργείου Οικονομίας εξηγούν ότι σημαντικό μέρος της απόκλισης θα πρέπει να αναζητηθεί ακόμη και στις εκπτώσεις που δίνουν οι εργολάβοι των μικρών ή των μεγαλύτερων έργων –κυρίως έργα οδοποιίας– που ξεκινούν από 30% και φθάνουν έως και το 60% (!) και οι οποίες, τελικά, αλλάζουν πλήρως τον προϋπολογισμό του έργου σε σχέση με τον αρχικό σχεδιασμό του, αλλά πολύ περισσότερο εγείρουν ζητήματα αξιοπιστίας.
Τα χρήματα του ΕΣΠΑ δεν χάνονται και μεταφέρονται ως εκκρεμότητες για τον επόμενο χρόνο και μέχρι το οριστικό κλείσιμο του προγράμματος. Με δεδομένο, ωστόσο, ότι πρόκειται για χρήματα αμιγώς σχεδόν κοινοτικά, καθώς η επιδότηση της Ε.Ε. στα προγράμματα του ΕΣΠΑ ανέρχεται στο 95%, η μη έγκαιρη υλοποίησή τους στον προγραμματισμένο χρόνο στερεί ρευστότητα από την οικονομία τη δεδομένη στιγμή, που οι ανάγκες της χώρας είναι σημαντικές.