Με το βλέμμα στραμμένο στο σύμπαν

Με το βλέμμα στραμμένο στο σύμπαν

5' 8" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Δεν ήταν λίγοι εκείνοι στην Αθήνα και στις άλλες πόλεις της χώρας που με την αλλαγή του 2017 μαζί με τα πυροτεχνήματα για τον καινούργιο χρόνο, χάζεψαν από το μπαλόνι τους το υπέροχο, γεμάτο φεγγάρι. Και αυτό γιατί υποδεχθήκαμε το 2018 με μια σούπερ Σελήνη. Μάλιστα, περίπου στις 11 το βράδυ της Πρωτοχρονιάς, το φεγγάρι βρέθηκε στην κοντινότερη απόστασή του από τη Γη (περίπου στις 356.600 χιλιόμετρα).

Κατόπιν, λίγο πριν από τα χαράματα της Τρίτης 2 Ιανουαρίου, ο ουρανός μας χάρισε το πιο μεγάλο και φωτεινό φεγγάρι του 2018. Λίγο μετά κορυφώθηκε και η πρώτη βροχή διαττόντων αστέρων του χρόνου, οι Τεταρτίδες που θα έχουν διάρκεια έως τις 17 Ιανουαρίου. Ο Ιανουάριος θα έχει και μια δεύτερη πανσέληνο, στα τέλη του μήνα, στις 31 Ιανουαρίου, η οποία θα συνδυαστεί με ολική έκλειψη της Σελήνης. Θα έχει προηγηθεί στις 30 Ιανουαρίου, περίπου στις 12 το μεσημέρι, άλλη μια σούπερ Σελήνη, με το φεγγάρι σε απόσταση 359.000 χιλιομέτρων από τη Γη.

Αλήθεια, πόσες φορές σηκώσαμε το βλέμμα ψηλά και κοιτάξαμε τον ουρανό με μια διάθεση να μάθουμε κάτι από τον μαγικό κόσμο των αστεριών και των πλανητών; Με στραμμένο το βλέμμα στη γη, ο άνθρωπος εστιάζει στα προβλήματα της καθημερινότητάς του, αδιαφορώντας για τα… άπιαστα.

«Είναι χαρακτηριστικό αυτό των ενηλίκων. Οσο μεγαλώνει ο άνθρωπος τόσο λιγότερο κοιτάζει τον ουρανό. Ωστόσο, δεν μπορεί να φανταστείτε πόσο τρελαίνονται οι μικροί μαθητές με τα μαθήματα αστρονομίας» λέει στην «Κ» ο Σεραφείμ Σπανός, διευθυντής σε σχολείο, Φυσικός-Μετεωρολόγος και με διδακτορικό τίτλο στη Διδακτική της Αστρονομίας. Το μάθημα έκανε τον τελευταίο «σταθμό» του στο πρόγραμμα σπουδών το 2013, όταν καταργήθηκε. Είχε συμπληρώσει 50 χρόνια ζωής.

«Το 1964 υπήρχε δίωρο μάθημα αστρονομίας στα ελληνικά σχολεία. Ηταν η εποχή του Γκαγκάριν, του ταξιδιού του ανθρώπου στη Σελήνη, και της εξερεύνησης του Διαστήματος, και γι’ αυτό η διδασκαλία μπήκε στα σχολεία» θυμάται, μιλώντας στην «Κ» ο Κώστας Μαυρομμάτης, μαθηματικός, πρώην λυκειάρχης και πρόεδρος της Εταιρείας Αστρονομίας και Διαστήματος. Εκτοτε, το μάθημα πέρασε διάφορες φάσεις-σταθμούς.

Κατά τη Μεταπολίτευση μετατράπηκε σε μονόωρο με τίτλο Κοσμογραφία έως το 1986, ενώ κατόπιν ονομάστηκε Στοιχεία Αστρονομίας και Διαστημικής, με αλλαγές και στο πρόγραμμα σπουδών. Σταδιακά μετατράπηκε σε προαιρετικό και το 2013 εξέλειψε. Το μάθημα διδασκόταν πάντα σε 17χρονους, στην τελευταία τάξη της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (δηλαδή, αρχικά στο εξατάξιο Γυμνάσιο και μετά στη Γ΄ Λυκείου) και κατόπιν μεταφέρθηκε στη Β΄ Λυκείου.

Το μάθημα

Αν η αρχή έγινε τη δεκαετία του ’60, είναι δυνατό η Αστρονομία να λείπει από το ελληνικό σχολείο στην εποχή μας; Τόσο λόγω των εξελίξεων στον χώρο της Διαστημικής όσο και επειδή το ενδιαφέρον των νέων γι’ αυτά τα θέματα παραμένει αμείωτο, όπως λέει στην «Κ» ο κ. Σπανός, που διδάσκει και στη Σχολή Αστρονομίας, η οποία ξεκινά από αύριο τα μαθήματά της στον Βόλο, ενώ διοργανώνει μαθήματα εξ αποστάσεως για κάθε ενδιαφερόμενο σε όλη τη χώρα.

«Το μάθημα της αστρονομίας είναι δημοφιλές κυρίως μεταξύ των παιδιών, διότι δεν έχει αλλοτριωθεί το πνεύμα της εξερεύνησης στους νέους. Αντίθετα, μεγαλώνοντας ο άνθρωπος βολεύεται και έτσι μειώνεται η διάθεσή του να εξερευνήσει νέα πράγματα», προσθέτει ο κ. Σπανός.

Το ερώτημα βέβαια είναι πώς να χωρέσει ένα επιπλέον μάθημα στο υπερπλήρες αναλυτικό πρόγραμμα των σχολείων. «Το μάθημα θα μπορούσε να υπάρχει ως επιλογή μέσω της ερευνητικής εργασίας», απαντά ο κ. Σπανός.

Η Σχολή Αστρονομίας φέρνει τον Βόλο πιο κοντά… στον ουρανό

Ο κ. Σπανός τονίζει ακόμα ότι μέσω της Αστρονομίας τα παιδιά θα μπορούσαν να διδαχθούν και άλλα μαθήματα. «Η Αστρονομία είναι μελέτη περιβάλλοντος και μέσω αυτής θα μπορούσαν να διδαχθούν έννοιες της Φυσικής. Συνδέεται με πλευρές της ανθρώπινης φύσης, διερευνά ποια είναι τα όρια της λογικής και χτυπά τη μεταφυσική φλέβα κάθε ανθρώπου. Μέσω της Αστρονομίας κατανοούμε πόσο μικροί είμαστε, διαμορφώνει φιλοσοφία ζωής. Γι’ αυτό είναι χρήσιμη στους μαθητές», τονίζει ο ίδιος.

«Ο κόσμος μας δεν είναι μόνο τα γήινα που βλέπουμε. Είναι και όσα μας περιβάλλουν και αποτελούν το σύμπαν. Ζούμε σε μια διαστημική εποχή. Το 2017 το Νομπέλ Φυσικής ήταν αστρονομικό» παρατηρεί ο κ. Μαυρομμάτης.

«Η Αστρονομία γεννήθηκε στην αρχαία Ελλάδα. Ηταν μία από τις τέσσερις πρώτες επιστήμες, μαζί με την Αριθμητική, τη Μουσική και τη Γεωμετρία. Οι αρχαίοι Ελληνες χρησιμοποιώντας τη γεωμετρία κατάφεραν να κάνουν ορθές παρατηρήσεις για τα άστρα» αναφέρει, μιλώντας στην «Κ» ο ομότιμος καθηγητής του τμήματος Φυσικής του ΑΠΘ, Γιάννης Σειραδάκης, ο οποίος ήταν ένας εκ των αρχηγών της ελληνικής αποστολής στην πρόσφατη 11η Διεθνή Ολυμπιάδα Αστρονομίας-Αστροφυσικής στην Ταϊλάνδη. Και τονίζει: «Η Αστρονομία είναι η επιστήμη του μέλλοντος. Απαιτεί ευαισθησία, καλλιτεχνικό πνεύμα αγάπη για το περιβάλλον. Χρειάζεται ένα πνεύμα που να θέλει να εξερευνά και μαθαίνει τον κόσμο έξω από αυτό που βλέπει. Αυτός είναι ο αστρονόμος».

Τρεις κύκλοι

Η Σχολή Αστρονομίας, που ιδρύθηκε το 2011, ξεκίνησε πάλι φέτος τη λειτουργία της αμέσως μετά τις γιορτές των Χριστουγέννων, στο Οικονομικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, στον Βόλο. Τα μαθήματα κατανέμονται σε τρεις κύκλους. Στην Α΄ τάξη μπορούν να εγγραφούν μαθητές της Ε΄ και ΣΤ΄ Δημοτικού και όλων των τάξεων του Γυμνασίου και Λυκείου. Στη Β΄ τάξη μπορούν να εγγραφούν μαθητές που παρακολούθησαν τα μαθήματα της Α΄ τάξης κατά την περασμένη χρονιά και έλαβαν τον ανάλογο τίτλο προαγωγής. Στη Γ΄ τάξη μπορούν να εγγραφούν μαθητές που τελείωσαν επιτυχώς τις δύο προηγούμενες τάξεις.

Στην Α΄ τάξη σπουδών διδάσκεται το ηλιακό μας σύστημα (Ηλιος, Σελήνη, πλανήτες, μετέωρα, αστεροειδείς κ.λπ.). Στη Β΄ τάξη διδάσκονται οι αστέρες, οι γαλαξίες, το σύμπαν, η ουράνια σφαίρα και τα τηλεσκόπια, ενώ στη Γ΄ τάξη η διαστημική και οι νέες αστρονομικές θεωρίες και ανακαλύψεις. Τα μαθήματα, από καθηγητές με πλούσια εκπαιδευτική και αστρονομική εμπειρία, πλαισιώνονται με εργαστήρια, ερευνητικές εργασίες, αστροβραδιές, βιντεοπροβολές, animation, ομιλίες κ.ά.

Η Σχολή Αστρονομίας διοργανώνεται από την Εταιρεία Αστρονομίας και Διαστήματος της πόλης, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Στους μαθητές όλων των κύκλων σπουδών διανέμονται δωρεάν από ένα βοηθητικό βιβλίο της Εταιρείας σε κάθε τάξη, με γενικό τίτλο: «Στοιχεία Αστρονομίας, Αστροφυσικής και Διαστημικής», γραμμένο ειδικά για τους μαθητές της σχολής, καθώς και άλλα εποπτικά βοηθήματα.

Η φοίτηση στη σχολή είναι ανελλιπής, γι’ αυτό σε κάθε μάθημα δίνουν τις παρουσίες τους οι μαθητές. Επίσης, οι διδάσκοντες κάνουν τεστ επί του προηγούμενου μαθήματος και επαναληπτικά διαγωνίσματα για την καλύτερη εμπέδωση της ύλης. Τα μαθήματα θα ολοκληρωθούν το Σάββατο 31 Μαρτίου.

Μπορούν, μάλιστα, να τα παρακολουθήσουν και μεγαλύτεροι στην ηλικία ως ακροατές.

​​Περισσότερες πληροφορίες στο www.astronomos.gr.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή