Για ένα διάστημα, στη δεκαετία του ’90 στη Νέα Υόρκη, ήταν στη μόδα να κρατάς την πλαστική σακούλα ως τσάντα χειρός. Τοποθετούσες στο εσωτερικό της τα κλειδιά, το πορτοφόλι, το κινητό ή ό,τι άλλο χρειαζόσουν για την έξοδό σου. Θεωρούνταν κουλ. Όμως τα χρόνια πέρασαν, ήρθε η τρύπα του όζοντος και η κλιματική αλλαγή, επιβαρύνθηκαν οι ωκεανοί και έτσι «το πλαστικό δεν ήταν πια φανταστικό». Οι άνθρωποι και τα κράτη, αποκτώντας περισσότερη περιβαλλοντική συνείδηση, προσπαθούν πλέον να περιορίσουν τη χρήση της πλαστικής σακούλας μέχρι να την καταργήσουν.
Όταν από την 1η Ιανουαρίου 2018 έπαψαν να διατίθενται δωρεάν στην Ελλάδα οι σακούλες του σούπερ μάρκετ, οι καταναλωτές δεν αντέδρασαν με τον πιο ευχάριστο τρόπο. Η αλήθεια είναι ότι δεν κόβεται εύκολα μια συνήθεια χρόνων («Πού θα βάζουμε τώρα τα σκουπίδια;» παραπονέθηκαν αρκετοί). Πάντως, η εμπειρία λίγων ημερών εφαρμογής του μέτρου, όπως μας τη μεταφέρει εκπρόσωπος της γνωστής αλυσίδας «ΑΒ Βασιλόπουλος» είναι μάλλον ενθαρρυντική, αν και παρατηρούνται ελαφρώς μεγαλύτερες ουρές στα ταμεία εξαιτίας της τιμολόγησης της σακούλας. «Οι Έλληνες αγαπούν πολύ το πλαστικό και το μπετόν! Είναι και τα δύο υλικά εύκολα και πρακτικά», σχολίασε χαμογελώντας η Μαρί, μια Γαλλίδα καλλιτέχνις που ζει μόνιμα στην Αθήνα. Τη συνάντησα με το μπλε της καροτσάκι λαϊκής έξω από ένα οπωροπωλείο της γειτονιάς της. «Στη Γαλλία τις έχουμε καταργήσει προ καιρού τις πλαστικές σακούλες και έτσι έχω συνηθίσει να έχω πάντα μαζί μου μία με δύο πάνινες τσάντες, κι ας μην προγραμματίζω ψώνια». Τι συμβουλεύει τους Έλληνες; «Να μη σκέφτονται μόνο το τώρα. Να υπολογίζουν ότι μετά από εκείνους θα ζήσουν και άλλοι σ’ αυτόν τον πλανήτη, όπως τα παιδιά και τα εγγόνια τους».
Φραντζέσκο, 17 ετών, μαθητής. «Δεν αξίζει να κουβαλάω δέκα σακούλες από το σούπερ μάρκετ και να τις χρεώνομαι κιόλας. Καλύτερα να κρατάω μια μεγάλη, όπου μπορώ να τα βάζω όλα μέσα». Dimpa, διαφανής τσάντα αποθήκευσης IKEA, 2,99 €.
Φραντζέσκο, 17 ετών, μαθητής. «Δεν αξίζει να κουβαλάω δέκα σακούλες από το σούπερ μάρκετ και να τις χρεώνομαι κιόλας. Καλύτερα να κρατάω μια μεγάλη, όπου μπορώ να τα βάζω όλα μέσα». Dimpa, διαφανής τσάντα αποθήκευσης IKEA, 2,99 €.
Η ελληνική νομοθεσία υποχρεώνει πλέον τους εμπόρους να διαθέτουν τσάντες πολλαπλών χρήσεων στο κατάστημά τους. Ο Σταμάτης Τσικνιαδόπουλος, ιδιοκτήτης του παντοπωλείου «Ελληνικά καλούδια», ήταν από τους πρώτους που προσπάθησε να καταργήσει την πλαστική σακούλα, κι ας μην του το είχε επιβάλει ο νόμος. Πριν από δέκα χρόνια, όταν άνοιξε το μαγαζί του στην οδό Χατζηχρήστου στο Κουκάκι, συσκεύαζε τα προϊόντα για τους πελάτες του μέσα σε μεγάλες χάρτινες σακούλες που είχαν τυπωμένο πάνω τους το λογότυπο της εταιρείας, ένα γαϊδουράκι με πανέρια. «Κάποιοι παραλίγο να με… φάνε ζωντανό. “Εσείς οι οικολόγοι!” μου φώναζαν». Σήμερα ο νέος καταστηματάρχης έχει βάλει σε εμφανές σημείο πάνινη τσάντα, πάλι με το χαρακτηριστικό ζωάκι, την οποία χρεώνει στην τιμή των 3 ευρώ. «Ο λόγος που δεν την έφτιαξα νωρίτερα ήταν γιατί ήθελα να είναι φθηνή, αλλά και αισθητικά ωραία, ώστε να μπορεί κανείς να την κρατάει όλη μέρα». Ποια η γνώμη του για το νέο μέτρο; «Είναι μια αρχή. Όμως η νομοθεσία από μόνη της δεν βοηθάει. Πρέπει εμείς οι ίδιοι να συνειδητοποιήσουμε γιατί η κατάργηση της σακούλας είναι τόσο σημαντική για το περιβάλλον», τόνισε.
Στην Ελλάδα μπορεί ακόμη να έχουμε τη δυνατότητα να προμηθευόμαστε τις πλαστικές σακούλες πληρώνοντας το αντίστοιχο τέλος, αλλά υπάρχουν, ξέρετε, όμορφες και ευφάνταστες προτάσεις για τσάντες πολλαπλών χρήσεων, tote bags και καρότσια λαϊκής.
Καλλιόπη, 45 ετών, δασκάλα μουσικής. «Αυτή είναι μια διχτυωτή τσάντα που μου έκανε δώρο μια φίλη μου από το Βερολίνο, αλλά φαντάζομαι ότι μπορείς να τη βρεις στο ίντερνετ. Πιστεύω όμως ότι από εδώ και στο εξής θα κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά όλο και πιο σικ τσάντες για τα ψώνια».
Καλλιόπη, 45 ετών, δασκάλα μουσικής. «Αυτή είναι μια διχτυωτή τσάντα που μου έκανε δώρο μια φίλη μου από το Βερολίνο, αλλά φαντάζομαι ότι μπορείς να τη βρεις στο ίντερνετ. Πιστεύω όμως ότι από εδώ και στο εξής θα κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά όλο και πιο σικ τσάντες για τα ψώνια».
Από τον δρόμο στις πασαρέλες
Εξάλλου η ιστορία της μόδας μάς έχει αποδείξει ότι τα πάντα μπορούν να γίνουν τρέντι. Ακόμη και η πλεχτή κινέζικη τσάντα που χρησιμοποιούν οι πρόσφυγες και οι πλανόδιοι μικροπωλητές έγινε αντικείμενο θαυμασμού και πηγή έμπνευσης για τους σχεδιαστές. Το 2007 η Louis Vuitton σχεδίασε μια πολυτελή εκδοχή της, ενώ ολόκληρη η φθινοπωρινή κολεξιόν του οίκου Celine για το 2013 ήταν εμπνευσμένη από αυτή τη χαρακτηριστική καρό τσάντα, που είναι ανθεκτική όσο η Samsonite και βγαίνει σε διάφορα μεγέθη και αποχρώσεις. Η Balenciaga αντέγραψε πρόπερσι τη μεγάλη μπλε τσάντα της IKEA, προκαλώντας οργή και σάλο. Επίσης, τα τελευταία χρόνια η νεότερη γενιά αντρών αρέσκεται να φοράει tote bags, δηλαδή τις πάνινες τσάντες με τα διάφορα σχέδια.
Ο μίνι οδηγός που ακολουθεί είναι μια ευκαιρία να ανανεώσουμε την γκαρνταρόμπα μας με νέες shopping bags. Όταν για τις ανάγκες του ρεπορτάζ πλησίασα και ρώτησα μια κομψή γυναίκα αν η επαναχρησιμοποιούμενη τσάντα που κρατάει «είναι στυλ», εκείνη μου απάντησε: «Είναι μια καλή μόδα!». ■
Φωτεινή, 29 ετών, οπτικός. «Από την 1η Ιανουαρίου έχω κρεμάσει στο πόμολο της εξώπορτας δύο πάνινες τσάντες, ώστε να μην τις ξεχνάω φεύγοντας από το σπίτι. Στην αρχή νόμιζα ότι θα ήταν δύσκολη η μετάβαση, αλλά τελικά αποδείχτηκε πολύ εύκολη η χρήση της πάνινης. Μετά την κρίση, τα είδα όλα αλλιώς».Κινέζικη πλεχτή τσάντα μεσαίου μεγέθους, από 1 έως 1,5 ευρώ. Αθηνάς 67 & 69, Ομόνοια
Φωτεινή, 29 ετών, οπτικός. «Από την 1η Ιανουαρίου έχω κρεμάσει στο πόμολο της εξώπορτας δύο πάνινες τσάντες, ώστε να μην τις ξεχνάω φεύγοντας από το σπίτι. Στην αρχή νόμιζα ότι θα ήταν δύσκολη η μετάβαση, αλλά τελικά αποδείχτηκε πολύ εύκολη η χρήση της πάνινης. Μετά την κρίση, τα είδα όλα αλλιώς».Κινέζικη πλεχτή τσάντα μεσαίου μεγέθους, από 1 έως 1,5 ευρώ. Αθηνάς 67 & 69, Ομόνοια