Οι τεχνικές της επιβίωσης και η διαχείριση της μνήμης

Οι τεχνικές της επιβίωσης και η διαχείριση της μνήμης

2' 2" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Ο έτερος εχθρός

Ελισάβετ Χρονοπούλου

εκδ. Πόλις, σελ. 124

Η πρόσφατη ελληνική λογοτεχνική παραγωγή έχει δώσει αξιοπρόσεκτα δείγματα και ο θρίαμβος της μικρής φόρμας παραμένει επίκαιρος. Συλλογές διηγημάτων της τελευταίας εσοδείας έδωσαν σημαντικές σελίδες, όπως του Γιώργου Κυριακόπουλου («Η τρισέγγονη της Αραπίνας και άλλες ιστορίες», εκδ. Εστία) ή του Θωμά Ψύρρα («Θα βοσκήσω το μαύρο», εκδ. Μεταίχμιο), αλλά και αρκετών ακόμη. Σε αυτή την πρόσφατη παραγωγή, η περίπτωση της Ελισάβετ Χρονοπούλου αφήνει ένα αποτύπωμα που διαγράφεται με μία υγρασία αμφίσημη και μία γραφή καθολικά αποκρυπτογραφική. Τα διηγήματά της «Ο έτερος εχθρός» (εκδ. Πόλις) συνθέτουν αρθρωτά ένα ευρύτερο αφήγημα, σαν σπουδή πάνω στη μνήμη και ελεγεία πάνω στο τραύμα. Με την κινηματογραφική διαδρομή της, η Ελισάβετ Χρονοπούλου μοιάζει να ορίζει ένα βλέμμα ευρύχωρο, και τολμηρό, ένα βλέμμα θριάμβου, ήττας και συνθηκολόγησης.

Ερχεται η χρονική συγκυρία που μία σπουδή μνήμης πάνω στις σκιές της Ιστορίας συμπίπτει με το κλείσιμο μεγάλων κύκλων. Αλλά η Ελισάβετ Χρονοπούλου, ενώ μιλάει για τη γερμανική Κατοχή, επιλέγοντας δέκα περιπτώσεις αμφίδρομης ανασκόπησης και απρόσμενης παλινδρόμησης, εκτείνει το βλέμμα της σε ένα φιλοσοφικά επεξεργασμένο έδαφος ανθρώπινης αμηχανίας. Συνθλίβει τον άνθρωπο η επίπτωση της ιστορικής συγκυρίας και η συνάντηση με τον θάνατο, αλλά τον διευρύνει η διαχείριση αυτής της ανάμνησης, τον διαστέλλει η επίγνωση της τυχαιότητας και τον ελευθερώνει η σύμπτωση της επιβίωσης.

Ορισμένες σελίδες της Ελισάβετ Χρονοπούλου εντάσσονται με άνεση στη μεγάλη λογοτεχνία γύρω από την Κατοχή και το πολεμικό τραύμα.

Ενώ το θέμα της δεν είναι ακραιφνώς ο πόλεμος αλλά η εισβολή της βίας στις ζωές των ανθρώπων και η μεταβολή που προκαλεί η απώλεια ή η εξοικείωση με το κακό, τα διηγήματα της Ελισάβετ Χρονοπούλου αιωρούνται σε μία αυθυπαρξία έξω από θεματικές κατηγορίες. Αυτά τα θραύσματα συμβάντων, το δαχτυλίδι στο στρίφωμα, ο νεαρός νεκρός, η συνέντευξη («ό,τι θυμηθείτε, κύριε Μαυρίδη…»), ο θείος Απόστολος και το πόδι που εξέχει στο κάρο, το ημερολόγιο του πατέρα εν έτει 1942, το σημείωμα του Βασίλη, γεννηθέντος το 1917, ορίζουν έναν θαμπό ορίζοντα, όπου ο χρόνος καταλύεται υποχωρώντας προς όφελος της εμπειρίας. Το βίωμα, η ανάμνηση, η προβολή της φαντασίας, η διαχείριση της ενοχής, του κενού και του φόβου, οι μικρές ζωές που γιγαντώνονται και οι σκιές που επιζητούν ονοματεπώνυμο, ενώνουν αυτά τα σπαράγματα σε μία αλληλουχία. Υπάρχουν στιγμές υψηλής καλαισθησίας (μέσα από την ακρίβεια, την κατά μέτωπο θέαση) και στιγμές εξαιρετικής οικονομίας. Αν χάρηκα κάτι ιδιαίτερα στα διηγήματα της Ελισάβετ Χρονοπούλου είναι η ικανότητα ανασύνθεσης κόσμων με λίγα και βασικά υλικά, με έναν τρόπο συνειρμικό, με μία δύναμη υπαινικτική.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή